Bezsprzecznie w ostatnich latach w dziedzinie produkcji biżuterii mamy do czynienia z przełomem – sposób tworzenia biżuterii nieuchronnie zmierzał w kierunku informatyzacji i obecnych na każdym kroku komputerom. Jeszcze do niedawna trudno było sobie wyobrazić, że tradycyjne, a nawet staroświeckie jak na dzisiejsze czasy sposoby wytwarzania w złotnictwie, mogą być zastąpione czymś innym.
Oczywiście pojawiały się i pojawiają nadal coraz nowocześniejsze maszyny, wręcz automaty, które zgrzewają, formują, wycinają, odlewają. Nie brak również nowoczesnych środków, materiałów eksploatacyjnych mających parametry i możliwości, o których dawniej można było jedynie pomarzyć. Jednak wszystko to było jedynie udoskonalaniem istniejących metod. Tymczasem komputer i maszyna przez niego sterowana otwierają nowy rozdział w zagadnieniu produkowania i projektowania biżuterii.
Oczywiście temat programów komputerowych wspomagających projektowanie i produkcję oraz maszyn jubilerskich sterowanych numerycznie nie jest absolutnie nowością. Należy go jednak traktować jako temat bieżący, bardzo w dzisiejszym czasie aktualny. Wiele osób związanych z rodzimą branżą złotniczą może już dziś pochwalić się dużą wiedzą i doświadczeniem w tym temacie, jakkolwiek istnieje rzesza jubilerów, która od tematu stroni, mając niewielkie pojęcie o całym zjawisku.
Niniejszy artykuł, otwierający cały cykl tematyczny, ma stanowić odpowiedź na szereg podstawowych pytań. Pewne jest to, że ten kierunek rozwoju technologii w wytwarzaniu biżuterii będzie kontynuowany. Rozwój tej specjalizacji jest w tym momencie najbardziej dynamiczny i w istocie wszystkie liczące się jednostki podążają właśnie w tę stronę. Możemy być przekonani, że prędzej czy później temat ten będzie dotyczyć również nas. Dlatego warto zawczasu zdobyć choćby podstawową wiedzę na ten temat.
Nieograniczone możliwości
Wykorzystanie komputera w procesie produkcji wyrobu widoczne będzie najbardziej w jego początkowej fazie, tj. projektowaniu oraz wykonywaniu prototypowego egzemplarza nowego modelu. W przeszłości projektant zdany był na ręczne wykonywanie szkiców, następnie długotrwałą i żmudną pracę nad zwykle woskowym modelem. Takie metody pracy, ołówkiem, rylcem i modelarską szpatułką zajmowały nierzadko całe tygodnie i nie pozostawiały wiele miejsca na popełnianie błędów.
Dziś rynek oferuje już dość bogatą ofertę narzędzi w postaci komputerowych programów do tworzenia gotowych projektów. Dzięki temu, że wiele z tych produktów rozwijanych jest już od kilku lat, a część rozwiązań zaadoptowano jako gotowe z innych branż, program, jaki otrzymuje dziś projektant biżuterii, jest już wolny od wad i problemów “wieku dziecięcego”. Zainstalowany na naszym komputerze program daje nam możliwość krok po kroku tworzenia od podstaw nawet najbardziej skomplikowanych form złotniczych.
Zwykle w jego skład wchodzi biblioteka gotowych elementów, ogromna masa narzędzi do samodzielnego edytowania i tworzenia obiektów oraz generator, który już na ekranie komputera jest w stanie gotowy projekt wyświetlić w bardzo realistyczny, czasem trudny do odróżnienia od prawdziwej fotografii, sposób.
Tworzenie projektu w programach
Tworzenie projektu w programach może odbywać się na kilka sposobów. Pierwszy łączy metodę typowych szkiców, które po wprowadzeniu ich do pamięci programu mogą być poddane dalszej obróbce i modyfikacjom. Wprowadzony dwuwymiarowy szkic zaczyna funkcjonować od tego momentu jako przestrzenna bryła. Oczywiście program nie wykona wszystkiego za nas, ale sama perspektywa ożywienia papierowego projektu wystarczająco zachęca do włożenia odrobiny wysiłku w to przedsięwzięcie.
Dostępność tej funkcji ma kluczowe znaczenie dla tych, którzy swoje projekty tworzone sposobami tradycyjnymi chcieliby ponownie wykorzystać jako bazę kolejnych prototypów. Innym sposobem, również korzystającym z pewnych gotowych wzorów, jest budowanie obiektu poprzez łączenie w całość elementów dostępnych w bibliotece wzorów. Im bogatsza i bardziej rozbudowana biblioteka, tym większe możliwości tworzenia tym sposobem. Zwykle najbardziej rozbudowane są katalogi kształtów, rodzajów, wielkości i kolorów kamieni, jednak nierzadko wśród skatalogowanych składników znajdziemy wiele powszechnie występujących zapięć, opraw, profili, krzywizn filigranów.
Użytkownicy szybko docenią dobrodziejstwa płynące z wykorzystania wzorców. Pozwala to zastosować wybraną pozycję, a zaoszczędzony czas poświęcić na dalsze eksperymenty z formą. Rozwiązanie to zwalnia designera od pracy nad powtarzającym się w każdym projekcie standardowym elementem. Czas wykorzystywany jest więc jedynie na odkrywanie i kreowanie. Istotną rzeczą jest stałe aktualizowanie wspomnianego katalogu przez dostawcę oprogramowania oraz możliwość samodzielnego dodawania i modyfikacji jego składników. Trzecia metoda to zupełnie swobodne tworzenie z wykorzystaniem wszelkich możliwości, jakie daje program. Oczywiście w każdym z przypadków możemy łączyć szkice ze skatalogowanymi detalami i stworzonymi przez nas od podstaw elementami niezapisanymi w bazie.
Jak wybrać odpowiedni program?
Wartość konkretnego programu zawsze powinna być mierzona przez pryzmat zgromadzonych w nim narzędzi dostępnych dla użytkownika. Dlatego programiści każdego z rozwiązań dbają, aby paleta akcesoriów wspomagających pracę kreatora była jak najszersza. Niezależnie od bogactwa dostępnych rozwiązań w solidnym programie nie powinno zabraknąć pewnych narzędzi zupełnie podstawowych.
Dlatego też każdy z użytkowników powinien mieć możliwość skorzystania z funkcji “wyciągania” trzeciego wymiaru z płaskich zdjęć i szkiców 2D. Obok funkcji automatycznej zmiany rozmiaru opracowywanego modelu, to właśnie tworzenie trójwymiarowych brył z płaskiej formy zaoszczędza nam najwięcej czasu. Dobry program nie obejdzie się również bez rozwiązań pomagających łączyć kamień z wyrobem.
Niezależnie od tego, jakiej techniki oprawy będziemy chcieli użyć, program intuicyjnie powinien proponować precyzyjne rozmieszczenie kamieni i sposób ich umocowania z uwzględnieniem najlepszej dla kamienia pozycji. Dobry program zadba również o dobranie odpowiedniego rodzaju i kształtu, a także wykończenia łapek i oprawek. Na tę grupę rozwiązań uwagę powinny zwrócić osoby zainteresowane późniejszym odlewaniem biżuterii łącznie z kamieniami. Dla nich programy mogą przyczynić się do opracowania łatwiejszych do odlania wzorów i ich dalszej obróbki.
Szczególnie przy projektowaniu biżuterii z uwzględnieniem kamieni nieodzowne będą instrumenty pozwalające na oszacowanie ich wagi już na etapie projektu oraz funkcja, która pozwoli na dopasowanie, zorientowanie pozostałych elementów wyrobu względem pełniącego rolę pierwszoplanową kamienia. Program powinien również pozwalać na dokonywanie kalkulacji wagi wyrobu – poza wspomnianym obliczaniem dotyczącym kamieni powinien wykonywać obliczenia z uwzględnieniem objętości, gęstości i ciężaru właściwego zastosowanych w wyrobie metali.
Niejednokrotnie zdarza się, że waga jest jednym z podstawowych parametrów, jakimi designer musi kierować się podczas przygotowywania wzoru. Brak możliwości kontrolowania wagi opracowywanego modelu praktycznie dyskwalifikowałby jego przydatność. Dobry program nie obejdzie się również bez ułatwionego projektowania powierzchni wyrobu, a więc kształtowanie wgłębień i wypukłości a także wszelkiego rodzaju krzywizn uzyskiwanych lub modyfikowanych poprzez proste przeciąganie zaznaczonych elementów.
W ten sposób program powinien również pomagać w przygotowywaniu wszelkiego rodzaju splotów, proponując ich grubość, układ oraz rozmieszczenia względem innych obiektów w projekcie. Jak już wspomniano, tym, co zaoszczędzi najwięcej pracy, a więc również czasu w trakcie przygotowania projektu, będzie opcja pozwalająca dowolnie modyfikować rozmiar bez ingerencji w układ bądź rozmiar zastosowanych kamieni a także innych ozdobnych elementów. Łatwo sobie wyobrazić konieczność zaprojektowania dwóch obrączek tego samego wzoru w różnym rozmiarze bądź podobnych kolczyków różniących się jedynie średnicą lub gabarytami.
W przypadku potrzeby dokonania takich zmian program automatycznie przeliczy wszystkie dane, jednocześnie generując nowy projekt o zadanych parametrach. Dodatkowo użytkownik powinien mieć podgląd dziennika przeprowadzanych operacji, aktualizowanego na bieżąco. Dziennik taki, zwykle w postaci rozwijającego się drzewa, pozwala powrócić w każdym momencie do dowolnego etapu tworzenia projektu, umożliwiając jednocześnie wniesienie koniecznych poprawek bądź dodanie lub usunięcie którejś z modyfikacji.
Zbiór tych podstawowych cech programu powinien stanowić szkielet każdego z nich. Pozostałe bardziej zaawansowane narzędzia przeznaczone do specjalistycznych zastosowań będą ważyć nad wyborem konkretnego produktu dopasowanego do indywidualnych potrzeb klienta. Dlatego jedno rozwiązanie wybierze duży producent, drugie niezależny twórca, a jeszcze inne specjalista od marketingu bądź reklamy.
Korzyści dla użytkownika
Niezależnie od dokonanego wyboru każdy użytkownik może być pewny bogactwa korzyści wynikających z komputerowego wspomagania projektowania biżuterii. Obecni użytkownicy oprogramowania bez wyjątku przyznają, iż nie wyobrażają sobie powrotu do tradycyjnych metod pracy. Wielokrotnie można usłyszeć o wzroście wydajności i zaoszczędzonych godzinach pracy. Rośnie również zadowolenie klientów, którzy niejednokrotnie mogą obejrzeć gotowy efekt na długo przed wykonaniem rzeczywistego wyrobu. Za to udogodnienie odpowiada funkcja renderingu wizualizująca przygotowany projekt, a więc zbiór krzywych wektorowych, danych dotyczących wymiarów powierzchni kolorów i rodzajów użytych materiałów, w realistyczny trójwymiarowy obraz gotowego produktu.
Obraz tym bardziej rzeczywisty, że można wpływać na światło i otoczenie, w jakim ma się znajdować wizualizowany przedmiot. Również dzięki temu dużo łatwiej uwzględniać w projekcie sugestie klienta, gdyż tym razem duża odległość nie stanowi przeszkód. Projekt w formie elektronicznej można przesyłać i konsultować z osobą oddaloną o setki kilometrów, jednocześnie dokonując omawianych zmian. Program w dużym stopniu odciąża też twórcę, przeprowadzając za niego szereg kalkulacji, dodatkowo jest w stanie na bieżąco korygować powstające z winy użytkownika błędy. Designerzy, choć niechętnie, jednak przyznają się, że bez pomocy maszyny nie byliby w stanie opracować i wykonać niektórych, szczególnie zaawansowanych projektów.
Programy projektują z dokładnością tysięcznych części milimetra, co ważniejsze, dokładność taką są w stanie zachować również maszyny odpowiedzialne za wyprodukowanie modelu. Nieporozumieniem jest obawa przed nowym narzędziem w pracowni, jakim staje się powoli komputer i odpowiedni software. Programy, choć mają niezliczoną liczbę funkcji oraz niemalże nieograniczone możliwości, nakreślone zostały tak, aby maksymalnie służyć użytkownikowi. Programiści z pewnością dołożyli wszelkich starań, aby ich obsługa była jak najbardziej intuicyjna.
W praktyce użytkownicy przyznają, iż niezwykle łatwo przychodzi im przenoszenie pomysłów z głowy na ekran komputera bez żadnej straty dla powstającego projektu. Wobec tak wielu korzyści płynących z użytkowania programów wspomagających projektowanie bezzasadne jest dyskutowanie o ich przydatności. Są one po prostu nieuniknionym krokiem w rozwoju biżuteryjnej branży. Krokiem, w wyniku którego biżuteria zyskuje na atrakcyjności, zachowując jednocześnie przystępną cenę. Czytelników, których temat zainteresował, zapraszamy na kolejne odcinki cyklu, w których szczegółowo przedstawione zostaną konkretne rozwiązania wraz z ofertą szkoleniową poszczególnych dystrybutorów.
