Kazachowie wierzą w tradycję
Koczownicy zamieszkujący dzisiejszy Kazachstan uzupełniali swój strój narodowy biżuterią, wierząc w jej magiczną moc. Dziś, gdy o wyborze pierścionka czy bransolety decyduje moda, a nie plemienne wierzenia, wyroby z tradycyjnymi motywami wciąż cieszą się wielką popularnością Jubilerów w Kazachstanie nazywano zergerami, od perskiego słowa zar-zer, oznaczającego złoto. Przekazywali oni swój fach z pokolenia na pokolenie. Ich rola polegała nie tylko na tworzeniu ozdób cieszących oko, ale i utrwalaniu tradycji i ludowej kultury. Rzemiosło było łącznikiem między światem materialnych przedmiotów a sferą ducha, magii i wierzeń.
Amulet dla panny młodej
Każda panna młoda w Kazachstanie do dziś otrzymuje w prezencie kolczyki. Od najdawniejszych czasów traktowano je jak amulety i noszono od wczesnego dzieciństwa. W zależności od okazji wybierano na podarunek różne typy kolczyków, ale prawie zawsze były one szerokie, płaskie, wykonane ze srebra i zdobione drogocennymi kamieniami. Typowe dla kultury ludów Kazachstanu kolczyki składają się z dwóch części – łuku w kształcie półksiężyca i niżej doczepionej części z drogocennymi kamieniami symbolizującymi słońce. Takie połączenie – półksiężyca i słońca – oznaczało w symbolice człowieka pierwotnego połączenie dwóch energii. Półksiężyce są czasem wykonywane z drucianej siatki i ozdabiane kwiatowymi motywami. Do nich doczepiane są dzwoneczki z długim frędzlem, kołyszące się rytmicznie przy każdym ruchu właścicielki.
Ręka-róża
Bransoleta z doczepionymi za pomocą łańcuszków dwoma lub trzema pierścieniami nosi nazwę czarci-blezik, a w Europie zyskała nazwę “ręka-róża”. Ozdoba ta, znana w Kazachstanie już od setek lat, była noszona tylko przez dziewice. Starsza kobieta w czarcim bleziku uznana zostałaby za pozbawioną skromności. – Dziś tego typu bransolety nosi się rzadko, tylko podczas wielkich okazji – mówi studentka z Ałmaty, Assel Toltebajeva. Kobiety w Kazachstanie nadal jednak lubią bogato ozdabiać sobie dłonie; chętnie noszą po parze bransolet i po kilka pierścionków na jednym palcu.
Światło księżyca
Od wieków niezmiennie ulubionym metalem w Kazachstanie, podobnie jak i w Polsce, jest srebro. Dawniej wierzono, że powstaje ono za sprawą działania poświaty księżycowej i że ma wpływ na ludzkie życie. Do naczynia, w którym kąpano nowonarodzone dzieci wrzucano srebrne monety i pierścienie, wymawiając przy tym słowa: “oby dni dziecka były jasne jak srebro”. Ludowe wierzenia wpłynęły również na popularność turkusów, które mają przynosić szczęście i krwawnika – kamienia pomyślności. W biżuterii chętnie wykorzystuje się również szmaragdy i rubiny. Gust klientów kształtują dziś światowe trendy. Społeczeństwo Kazachstanu jest dziś bardzo otwarte na światowe nowinki. Po ulicach Ałmaty spacerują kobiety, ubrane zgodnie z najnowszą modą, ale w ich uszach kołyszą się często długie, płaskie kolczyki. Ten mariaż nowoczesności z tradycją intryguje, zachwyca i inspiruje przyjezdnych.
Kolekcję starej kazachskiej biżuterii udostępnił Genrih Maier, właściciel sklepów w Kazachstanie (Ałmaty, Astana) z wyrobami ze srebra, bursztynu i kamieni jubilerskich oraz antykami z Azji Środkowej. W swojej ofercie ma również wyroby firmy S&A Bursztynowa Biżuteria z Gdyni.
Olga Gontarska
Napierśnik (onirżejek), pozłacane srebro ze wstawkami ze szkła, XVIII w. Takie ozdoby noszono do lat 30. ubiegłego stulecia tylko w stepach Zachodniego Kazachstanu
Pierścienie, pozłacane srebro. Najmniejszy z krwawnikiem (XIX w.), średni z wstawką ze szkła (XIX w.), największy – pierścień swatki (kudag żuzik) z wstawką ze szkła (XVIII w.)
Bransolety, srebro pozłacane z krwawnikiem, XIX w.
zawieszki (tujme) – Pozłacane srebrne ozdoby (tujme) przyszywano u brzegu kaftana, a czasem wykorzystywano jako guziki (XIX w.)
Bransolety, srebro pozłacane, XVIII i XIX w.
