Zaskakująco szybki rozwój techniki, nowe technologie a z nimi także nowe materiały ,,dotknęły” także złotnictwo jako sztukę i jako zawód. Bez wątpienia dzięki temu mamy doskonałe urządzenia i możliwości, jakich dwadzieścia lat temu nie mieliśmy. Jedną z ostatnich nowinek w branży jest produkt nazwany przez wynalazców i producentów Art Clay Silver. Pozwalając sobie na spolszczenie nazwy produktu nazwałbym go glinką srebrną, srebrną plasteliną lub masą plastyczną srebra.
Srebrna plastelina
Nazwa – clay tłumaczona z języka angielskiego na polski oznacza po prostu glinę, co pozwala przypuszczać, że mamy do czynienia z materiałem plastycznym dającym się formować w dowolne kształty. Czy zatem dostajemy srebro nie jako metal szlachetny o ściśle określonych właściwościach fizycznych, takich jak twardość, rozciągliwość, kowalność, metal dający się spawać i lutować, materiał stały, przechodzący w stan ciekły dopiero po osiągnięciu określonej wysokiej temperatury, lecz srebro w zupełnie innej nieznanej nam dotąd postaci? Złotnicy, którzy lata całe spędzili przy stole wykonując biżuterię także ze srebra, doskonale znają wszystkie cechy i zalety srebra i dla nich nie ma problemu z pytaniem, czym jest srebro? Jednak wątpliwości budzi sposób powstania oraz możliwości użycia srebrnej gliny. Warto napisać kilka słów o technicznych właściwościach nowego produktu. Z racji, że sam jestem złotnikiem, nie raz i nie dwa, by wykonać jakąś nietypową rzecz, figurkę, bądź wymyślną i skomplikowaną w kształcie oprawę bursztynu, sięgałem po wosk, a ściślej mówiąc po kawałek świecy, by ją przetopić z niewielkim dodatkiem smalcu i z tak otrzymanej plastycznej masy urabiałem palcami potrzebny model. Ta metoda była niezwykle łatwa i szybka w wykonaniu, ale był to dopiero początek pracy. Kolejnym było zalanie modelu gipsem w formie metalowej, wytopienie dnia następnego wosku w piecu i w następnym etapie wlanie do formy roztopionego srebra. Łącznie z końcową obróbką frezami, pilnikami i szczotkami trwało to w sumie dosyć długo i nigdy nie można było tej pracy zacząć i zakończyć tego samego dnia.
Właściwości materiału
Nowy materiał, będący mimo wszystko także srebrem, można formować jak wspomniany wcześniej wosk w dowolne kształty i figury. Ugniatać w palcach, zwijać, rozciągać, sklejać i rolować. Mamy zatem w swym warsztacie nowy produkt i nowe ciekawe możliwości jego użycia. Tutaj wypada z całą życzliwością do wszelkich technicznych nowinek zachęcić do eksperymentowania. Dopiero dzięki takiemu podejściu do srebrnej glinki mogą powstać nowe koncepcje jej użycia i być może ciekawe wzory biżuterii. Art Clay Silver jest produkowany przez Aida Chemical Industries Co. z siedzibą w Tokio w Japonii i rozprowadzany za pośrednictwem sieci dystrybutorów w Ameryce, Azji i Europie. Silver Art Clay podobnie jak inne metale w glinkach (miedź, brąz, ale także, co jest chyba absolutną nowością złoto 22 karatowe) jest proszkiem czystego srebra (99,9%) zmieszanym z nietoksycznym spoiwem organicznym i wodą. Konsystencja produktu może być różna i mieć formę glinki i pasty o większym lub mniejszym nasyceniu wodą, może mieć też konsystencję śmietany i być aplikowany z użyciem strzykawki.
Sposób użycia
Glinki srebra, ponieważ zawierają w swym składzie wodę, mogą być nią także rozcieńczone. Okres wysychania zależy oczywiście od masy (wagi) i jej uformowania, temperatury i wilgotności powietrza oraz pierwotnej konsystencji użytej glinki. Oczywiście zaleca się, by w miarę krótkiego czasu po rozpakowaniu masa art clay silver została uformowana, gdyż stosunkowo szybko zaczyna wysychać. Proces wysychania można oczywiście dowolnie wydłużać poprzez niewielki dodatek wody. Glinka srebra czy też masa srebra może być użyta do wykonywania różnorakiej biżuterii, może też być użyta jako dekoracja naczyń ze szkła, ceramiki i porcelany. Może być dowolnie formowana. rzeźbiona, tłoczona, szlifowana, grawerowana, wiercona i po wyschnięciu a jeszcze przed wypaleniem pre-polerowana. Po wypaleniu jest czystym srebrem i ma wszystkie cechy fizyczne srebra dotychczas nam znanego. W tym miejscu musimy jedynie pamiętać, że czyste srebro jest stosunkowo miękkie i w zasadzie pozbawione sprężystości. Produkt po wypaleniu ma nieco jaśniejszą barwę od masy przed wypaleniem. Silver Art Clay wypalamy po całkowitym wysuszeniu w temperaturze minimum 650 stopni Celsjusza, przy czym skurcz materiału następuje w granicach 8-10 procent. Kurczliwość materiału ma szczególne znaczenie przy wyrobie obrączek i pierścionków wykonywanych pod zamówienie na miarę klienta. Temperaturę wypalania glinek art clay silver w zależności od konkretnego produktu podaję za producentem w tabeli poniżej. Temperatura wypalania podana została w skali Celsjusza i Farenheita. Podany w tabeli czas wypalania odnosi się do wyrobów o wadze do 5 gramów. Wyroby masywniejsze będą wymagały wypalania proporcjonalnie dłuższego.
Biżuteria ze srebrnej masy
Przed przystąpieniem do procesu wypalania należy się upewnić, że produkt jest suchy. Zwykle potrzeba na to dwudziestu czterech godzin. Aby przyspieszyć proces suszenia można posłużyć się np. suszarką do włosów, wówczas czas ten można skrócić nawet do dziesięciu – piętnastu minut przy Art Clay Silver 650 i Art Clay Silver Basic, a stosując Art Clay Silver Slow Dry do powyżej 45 min. AC Gold Clay type wymaga minimum piętnastominutowego suszenia suszarkę do włosów (suszarka 1200W i odległość dyszy od masy srebrnej 3 do 4 cm) i 24 godzin w temperaturze pokojowej (wyroby jak podano powyżej o wadze do 5 gram). Podczas wypalania należy szczególnie zwracać uwagę na wysokość temperatury, która w żadnym momencie nie może osiągnąć skali w jakiej topi się srebro w odniesieniu do AC Silver i w jakiej topi się złoto w odniesieniu do AC Gold. Producent zaleca, by wypalanie odbywało się w dobrze wietrzonym pomieszczeniu.
Praktyczne porady
Aby masa srebrna nie przylegała do rąk w czasie pracy, można ręce lekko nasmarować oliwą z oliwek. To samo można zrobić z narzędziami używanymi do formowania. Glinkę po rozpakowaniu należy owinąć szczelnie cienką folią tak, by nie wysychała. By utrzymać ją w pożądanej wilgotności, dobrze jest skroplić ją wodą. Dobrą metodą jest zamknięcie, owiniętej w folię porcji, w plastikowym pudełku, na którego dnie należy umieścić gąbkę nasączoną wodą. Glinka w oryginalnym opakowaniu może być przechowywana nawet, jak zapewnia producent, kilka lat. Najlepiej przechowywać ją w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu, ale nie w lodówce czy zamrażarce. Z całą pewnością nowy na rynku produkt skusi niejednego amatora nie mającego poprzednio do czynienia z zawodem złotnika do zrobienia sobie kolczyka, wisiorka lub bransolety. Być może jest to właśnie produkt idealny dla hobbystów, plastyków, projektantów ozdób i wszelkiego rodzaju galanterii i akcesoriów. opraWa kamieni Szlachetnych Oprawa kamieni syntetycznych i naturalnych w AC Silver jest jak najbardziej możliwa, ale tylko tych kamieni, które znoszą wysoką temperaturę i nie są pochodzenia organicznego jak gagat, perła, koral, czy bursztyn. Kwarc i turkus ulegają zniszczeniu, uszkodzeniu mogą ulec także agaty, kamienie półszlachetne typu tygrysie oko, kocie oko. Cyrkonie Swarowskiego mogą być oprawiane (zatapiane) w AC Silver bez obaw. Ametyst podgrzany palnikiem czy w piecu straci swoją piękną barwę, dlatego nie może być oprawiony przed wypaleniem wyrobu. Szmaragd i peridot są kamieniami, które nie znoszą podwyższonych temperatur. Dublety (kamienie syntetyczne złożone z dwóch różnych warstw) mogą ulegać uszkodzeniu. Srebro w postaci glinki to produkt bez wątpienia interesujący i może znaleźć zastosowanie w warsztacie złotnika. Jego szersze wykorzystanie szczególnie w masowej produkcji nie będzie miało jednak miejsca ze względu na stosunkowo wysoką cenę. Koszt 85 złotych za dziesięciogramowe opakowanie, może zniechęcać zarówno wytwórców jak i potencjalnych nabywców gotowej biżuterii, gdyż przy tak wysokiej cenie surowca koszt produktu finalnego w ladzie sklepowej może przekraczać 30 złotych za gram i znacznie odbiegać od cen wyrobów wykonywanych ze srebra kupowanego w granulacie.
