Zbliżający się okres świąteczny sprzyja przekazywaniu zatrudnionym w przedsiębiorstwie pracownikom prezentów, bonów lub innych upominków o charakterze okolicznościowym. Tego typu prezenty dla pracowników muszą zostać sfinansowane przez pracodawcę, co z kolei nastręcza kłopotów związanych z opodatkowaniem „dodatkowego wynagrodzenia”.
Jednym ze źródeł finansowania tego typu podarunków jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS), utworzony przez pracodawcę na mocy ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Zwolnienie z podatku
Popularność tego świadczenia wynika z faktu, że pracodawca zwolniony jest z opłaty podatku dochodowego. Otóż, stosownie do brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT, wolną od podatku jest wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł, przy czym za rzeczowe świadczenia nie uznaje się bonów, talonów lub innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi. Jednak aby świadczenie dokonane na rzecz pracownika mogło zostać zwolnione od podatku dochodowego konieczne jest łączne spełnienie pewnych warunków. Przede wszystkim świadczenie musi być zgodne z działalnością socjalną pracodawcy, mieć charakter rzeczowy lub pieniężny a także wartość świadczenia nie może przekraczać w roku podatkowym kwoty 380 złotych.
Warunki dodatkowe
Jednak aby możliwym było uznanie świadczenia za finansowane z ZFŚS, należy spełnić warunki ustalone przepisami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Te zaś wprowadzają naczelną zasadę, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust 1 ustawy o ZFŚS). Tym samym należy jednoznacznie stwierdzić, iż wymiar i charakter poszczególnego, pojedynczego świadczenia na rzecz konkretnego pracownika (np. w formie prezentu) musi być uzależniony od indywidualnej sytuacji pracownika. W efekcie aby uznać, że przekazywane pracownikom prezenty świąteczne są finansowane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych koniecznym jest dostosowanie, wg przyjętych zasad, ich wartości do sytuacji każdego z obdarowanych pracowników, bowiem w przypadku wręczania jednakowych prezentów pracownikom posiadającym różny status majątkowy nie zachowana zostanie powołana zasada ustawy o ZFŚS. Pogląd ten znajduje oparcie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2009 r. (sygn. I UK 121/09), w którym SN orzekł: „Pomoc z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych musi być uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika. Jeżeli wszyscy pracownicy otrzymali bony towarowe o jednakowej wartości, to te bony należy ocenić jako świadczenie dodatkowe pracodawcy”.
Prezent lub gotówka
Reasumując trzeba stwierdzić, że finansowane z ZFŚS świadczenie przekazane pracownikowi (np. w formie prezentów świątecznych) może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego w granicach przyznanego ustawą o PIT limitu rocznego (tj. 380 zł) jeżeli spełnione są wszystkie przewidziane dla tego zwolnienia warunki, w tym zachowanie rzeczowego lub pieniężnego charakteru świadczenia. Nadto koniecznym jest, aby w świetle ustawy o ZFŚS dochowane były wymagania pozwalające na uznanie, iż świadczenie finansowane jest na zasadach określonych tą ustawą.
Marek Piotrowski; prawnik, doradca podatkowy
