Marek Piotrowski prawnik,
doradca podatkowy
Sposób rozliczania podatku VAT jest jednym z problemów, przed jakim staje każdy
przedsiębiorca.
Podstawowym uprawnieniem na gruncie regulacji ustawy o podatku od towarów i usług jest niewątpliwie decydujące o charakterze tego podatku prawo do dokonania obniżenia wartości podatku należnego o wartość podatku naliczonego.
Zasada neutralności
Trzeba pamiętać o zasadzie, w myśl której uprawnienie przysługuje w zakresie, w jakim nabyte towary lub usługi są związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych. Omawiany przywilej podatnika VAT realizuje tzw. zasadę neutralności, której przejawem jest przenoszenie podatku w procesie produkcji bądź świadczenia usług na finalnego odbiorcę. W efekcie przedsiębiorca realizujący przysługujące mu prawo do dokonania odliczenia podatku naliczonego winien zwrócić baczną uwagę na określony przepisami moment, w którym powstaje u niego uprawnienie do dokonania odliczenia podatku zawartego w nabywanych bądź sprowadzanych albo importowanych towarach, albo usługach, bowiem niedopuszczalnym jest dokonanie odliczenia w deklaracji składanej za okres wcześniejszy niż ten, w którym prawo do odliczenia powstało. Warto dodać, iż niemal wszyscy pamiętamy o powstaniu uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego w okresie, w którym podatnik otrzymał fakturę albo dokument celny.
Wyjątki od reguły
Niemniej od tej zasady obowiązujące przepisy przewidują szereg wyjątków związanych również z towarami albo usługami nabywanymi powszechnie w bieżącym obrocie gospodarczym. Do najpopularniejszych odrębnych zasad odliczania VAT, a tym samym generujących najwięcej błędów wykrywanych podczas prowadzonych kontroli podatkowych, należą m.in.: regulacje związane z nabyciem energii elektrycznej i cieplnej, gazu przewodowego, usług telekomunikacyjnych i radiowych, które odliczamy nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym przypada ujawniony na fakturze termin płatności. Kolejnym odstępstwem jest przypadek otrzymania faktury dokumentującej nabycie towarów lub usług przed dniem nabycia prawa do rozporządzania towarami jako właściciel albo przed wykonaniem usługi, w którym omawiane prawo do obniżenia podatku naliczonego, pomimo otrzymania takiej faktury, powstaje dopiero w rozliczeniu za okres, w którym podatnik nabył prawo do rozporządzania towarem jak właściciel lub z chwilą, w której usługa została wykonana, poza zaliczkami, zadatkami, itp.
Terminy korzystania z praw
Niezależnie od terminu początkowego, w którym możliwe jest dokonanie obniżenia podatku należnego niezwykle istotnym jest również ustalenie, do jakiego momentu takie prawo nam przysługuje. Otóż o ile naturalnym jest, iż odliczyć podatek wynikający z nabycia towarów lub usług można w okresie rozliczeniowym, w którym powstało uprawnienie do dokonania odliczenia. Warto również pamiętać, że jeżeli podatnik nie dokona obniżenia podatku należnego w okresie, w którym uprawnienie powstało, to odliczenie można zrealizować także w deklaracji podatkowej składanej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (art. 86 ust. 11. ustawy o VAT). Nadto, obowiązujące regulacje ustawy o VAT dają także podatnikom, którzy pomimo przysługującego im uprawnienia nie dokonali odliczenia podatku, prawo do dokonania korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym wystąpiło prawo do obniżenia podatku należnego.
Dokładne sprawdzenie terminów
Reasumując, dokonując odliczenia podatku naliczonego warto w każdym przypadku zbadać, w jakim okresie, w konkretnym indywidualnym przypadku powstaje, zgodnie z obowiązującymi przepisami, uprawnienie do dokonania odliczenia. Niemniej, w każdym przypadku koniecznym jest zbadanie, czy w zaistniałej sytuacji przedsiębiorcy omawiane prawo przysługuje albo czy stosownie do obowiązujących regulacji nie podlega ono ograniczeniu bądź wyłączeniu.
