Marek Piotrowski
prawnik, doradca podatkowy
Prowadząc sklep jubilerski, właściciel nie dysponuje zazwyczaj olbrzymim kapitałem, który pozwala mu na dokonanie większych zakupów w momencie, gdy trafia mu się prawdziwa okazja. Teoretycznie właściciel sklepu kapitał może pozyskać na rynku kapitałowym, ale w praktyce okazuje się, że mała czy nawet średnia firma może o nim praktycznie zapomnieć.
Tu z pomocą może przyjść kredyt kupiecki, który udzielany jest przez sprzedawcę kupującemu. Jest to wygodna, pozabankowa forma finansowania działalności gospodarczej
Kredyt kupiecki jest przyznawaną przez sprzedawcę metodą finansowania nabycia towarów lub usług, która przybiera najczęściej formę odroczonego terminu płatności. Jest on najtańszą i w zasadzie najprostszą formą finansowania działalności gospodarczej, bowiem jego stosowanie wynika wyłącznie z umowy pomiędzy kontrahentami. Nic więc dziwnego, że w obrocie gospodarczym jest powszechnie stosowaną instytucją wspomagającą prowadzenie przedsiębiorstwa.
Kredyt z perspektywy sprzedawcy
W dzisiejszych realiach prowadzenia działalności gospodarczej możliwość otrzymania kredytu kupieckiego pomaga firmie być konkurencyjną oraz ułatwia pozyskanie nabywców. Jednak sprzedawca decydujący się na dostawę z odroczonym terminem płatności musi kalkulować ryzyko związane z ewentualnym niewywiązywaniem się nabywców z zobowiązania dokonania zapłaty za dostarczone towary lub usługi w terminie. Kalkulacja taka jest tym istotniejsza, że ze sprzedażą związane są obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego, których powstanie przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie jest najczęściej związane z faktycznym dokonaniem zapłaty.
Pożyczka dla nabywcy
Udzielając nabywcy kredytu kupieckiego, przedsiębiorca musi zatem pamiętać o możliwych podatkowych następstwach sprzedaży dokonanej z odroczonym terminem płatności, i to zarówno na gruncie ustaw o podatkach dochodowych, jak i ustawy o podatku od towarów i usług (VAT). Kluczowym dla dokonania prawidłowych rozliczeń podatkowych, wynikających z regulacji ustaw o podatkach dochodowych (zarówno ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych PIT, jak i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – CIT), jest rozpoznanie momentu uzyskania przychodu.
Otóż, podstawową regułą w zakresie ustalania przychodów pochodzących z prowadzenia działalności gospodarczej jest, iż przychodem są kwoty należne, chociażby nie zostały faktycznie otrzymane. Zatem przedsiębiorca, który udzielił swojemu kontrahentowi (nabywcy) kredytu kupieckiego w formie odroczonego terminu płatności, musi pamiętać, iż niezależnie od faktu odsunięcia w czasie momentu płatności za dokonaną sprzedaż, winien ustalić przychód wynikający z działalności gospodarczej w wysokości odpowiadającej ustalonej wartości dostarczonego towaru lub wykonanej usługi.
Tym samym, niezależnie od faktu otrzymania zapłaty za wykonaną usługę lub sprzedany towar, w dniu wydania towaru, zbycia prawa lub wykonania całości lub części usługi u prowadzącego działalność gospodarczą powstaje przychód z tej działalności.
Kredyt kupiecki a VAT
Według ustawy z 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług kluczowym jest zagadnienie prawidłowego rozpoznania momentu powstania obowiązku podatkowego. Podstawową zaś regułą odnoszącą się do czynności związanych z dostawą towarów oraz świadczeniem usług na terytorium kraju jest fakt, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi.
Od tej regulacji ustawa o podatku VAT przewiduje jednak szereg wyjątków (tzw. szczególnych zasad ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego, szczegółowo ustalonych art. 19 ust. 2-21 oraz art. 14 ust. 6 i art. 20 i 21), wśród których obok przepisów właściwych dla indywidualnie wskazanych typów działalności należy przytoczyć powszechnie stosowaną regulację art. 19 ust. 4, zgodnie z którą, jeżeli wydanie towaru lub wykonanie usługi winno być stwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem 7 dni, licząc od dnia wydania towaru albo wykonania usługi.
Wynika z tego, że w świetle podstawowej regulacji ustawy o podatku VAT obowiązek podatkowy powstaje niezależnie od faktu dokonania zapłaty. Udzielenie kredytu kupieckiego, czyli odroczenie terminu płatności w zakresie świadczenia usług jubilerskich lub sprzedaży wyrobów jubilerskich, pozostaje w zasadzie bez wpływu na obowiązek realizacji rozliczenia podatku wynikającego z dokonanej dostawy towarów lub świadczenia usług, w stosunku do których sprzedawca – podatnik zastosował odroczony termin płatności.
Należy jednak zauważyć, iż pewien wyjątek od powyższej reguły przewidziany został dla podatników posiadających status małego podatnika, który wybrał tzw. kasową metodę rozliczania. Otóż, u takiego podatnika obowiązek podatkowy powstaje w sposób szczególny, tj. z chwilą zapłaty całości lub części należności, ale – co szczególnie istotne – nie później jednak niż z upływem 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Jeżeli mały podatnik rozliczający się metodą kasową udzieli swojemu kontrahentowi kredytu kupieckiego przy nabyciu towarów na okres krótszy niż 90 dni, a ten wywiąże się z terminowej zapłaty, to obowiązek podatkowy w podatku VAT u takiego podatnika powstanie z chwilą faktycznej zapłaty całości lub części należności. Jeżeli jednak zapłata należności lub jej części nie nastąpi w terminie 90 dni, licząc od dnia wydania towaru albo wykonania usługi, przedsiębiorca posiadający stosownie do postanowień ustawy o VAT status małego podatnika rozliczającego się metodą kasową będzie musiał dokonać rozliczenia podatku z tytułu dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu niezależnie od faktu, iż za taką czynność nie otrzymał zapłaty.
