W Ministerstwie Gospodarki trwają prace, których celem jest wdrożenie przejrzystego i przyjaznego przedsiębiorcom prawa. Jednym z elementów “Pakietu na rzecz przedsiębiorczości” jest projekt ustawy Prawo probiercze
W pracach nad jej nowelizacją Ministerstwo Gospodarki przeprowadziło szereg badań i analiz mających na celu zidentyfikowanie prawnych, administracyjnych i ekonomicznych ograniczeń rozwoju złotnictwa i jubilerstwa w Polsce. Badania te, będące formą konsultacji społecznych z przedsiębiorcami, pozwoliły na poznanie opinii przedstawicieli sektora jubilerskiego na temat problemów i barier w prowadzeniu działalności gospodarczej.
Największy problem branży
Na podstawie przeprowadzonych przez ministerstwo analiz można stwierdzić, że największym problemem branży jubilerskiej jest niska konkurencyjność na rynku międzynarodowym. Przyczyn takiego stanu należy upatrywać w niskiej jakości i atrakcyjności produktów oferowanych przez krajowych złotników i jubilerów oraz nadmiernych barierach biurokratycznych. Przedmiotem zainteresowania Ministerstwa Gospodarki były przede wszystkim obciążenia biurokratyczne: problemy związane z dopuszczeniem do obrotu oraz niską jakością usług administracji probierczej.
Brak aktualnych przepisów
Obowiązujący w Polsce system prawa probierczego oparty jest na przepisach ustawy z 3 kwietnia 1993 r. Prawo probiercze (Dz.U. nr 55 poz. 249 z późn. zm.). Głównym celem tej ustawy było dostosowanie prawa i administracji probierczej do warunków gospodarki rynkowej.
W ciągu szesnastu lat obowiązywania ustawy polska gospodarka, w tym także sektor złotniczo-jubilerski, uległy istotnym przemianom. W związku z akcesją do Unii Europejskiej zmianom uległo również otoczenie prawno-instytucjonalne polskiego życia gospodarczego. Polska – jako kraj członkowski – ratyfikowała Konwencję wiedeńską o kontroli i cechowaniu wyrobów z metali szlachetnych (Dz.U. nr 46 z 2007 r. poz. 297). Funkcjonujący obecnie w Polsce system probierczy jest obligatoryjny. Oznacza to, że wyroby z metali szlachetnych wyprodukowane w kraju oraz sprowadzone z zagranicy, przeznaczone do obrotu podlegają obowiązkowi badania i cechowania przez organy administracji probierczej.
Obowiązek zgłoszenia tych wyrobów do urzędów probierczych spoczywa na producentach i importerach. Również osoby prywatne, wprowadzające do obrotu wyroby z metali szlachetnych nieoznaczone polskimi cechami probierczymi, muszą je zgłosić do urzędu probierczego. Od dłuższego już czasu, ze środowisk branżowych a także ze strony administracji probierczej, pojawiały się sygnały, że obecny system prawa probierczego jest obarczony wieloma wadami i nie sprzyja rozwojowi rynku jubilerskiego.
Ankietowani przedstawiciele branży jako istotne bariery przy dopuszczaniu do obrotu wskazali m.in.: wysokie koszty cechowania wyrobów, zbyt wąski katalog prób w polskim prawie wynikający z braku wdrożenia standardów międzynarodowych określonych w Konwencji wiedeńskiej (inny katalog prób obowiązujących w Polsce dla wyrobów wprowadzanych na rynek krajowy, a inny dla wyrobów importowanych lub eksportowanych), występowanie szarej strefy przy lutowaniu, tzn. stosowanie niższej jakości kruszcu w celu oszczędności materiałów, zbyt wysokie wymagania dotyczące cechowania (waga, miejsce cechy), dostępność urzędów probierczych oraz jakość usług administracji probierczej. Niestety, wcale nierzadkim zjawiskiem jest niszczenie wyrobów w trakcie cechowania czy też wyznaczanie tygodniowych terminów na ocechowanie wyrobów masowych.
Ograniczenie biurokracji
Efektem analizy przytoczonych powyżej problemów rynku złotniczo-jubilerskiego jest właśnie przygotowywany obecnie projekt ustawy Prawo probiercze. Na początku kwietnia zakończone zostały uzgodnienia międzyresortowe służące zebraniu uwag i opinii dotyczących rozwiązań proponowanych w ustawie. Głównym celem przygotowywanych zmian jest zmniejszenie biurokracji dotyczącej branży jubilerskiej, poprawa konkurencyjności polskich firm oraz zwiększenie bezpieczeństwa obrotu wyrobami jubilerskimi.
Ograniczeniu biurokratycznych barier i zmniejszeniu kosztów prowadzonej działalności powinno służyć przede wszystkim wprowadzenie możliwości tworzenia punktów probierczych u przedsiębiorców. Dałoby to możliwość masowym producentom wyrobów z metali szlachetnych lub importerom tychże wyrobów jak najszybszego badania i cechowania tych wyrobów, bez konieczności przewożenia często dużych partii wyrobów i oddawania ich do urzędów probierczych na czas niezbędny do ich badania i ocechowania.
Walka z nielegalnym obrotem
Proponowane zmiany spowodowałyby także wyłączenie z obowiązku cechowania półfabrykatów z metali szlachetnych, przeznaczonych dla celów dentystycznych, ponieważ metale stosowane w stomatologii posiadają atesty producenta i w związku z tym nie ma konieczności ich badania i cechowania. Dzięki pracom ekspertów nastąpiłoby także podwyższenie progów masy obowiązkowego cechowania srebra z 5 gramów do 8 gramów.
Zmniejszeniu kosztów prowadzonej działalności powinno służyć także wprowadzenie możliwości realizowania zadań administracji probierczej w oparciu o formułę partnerstwa publiczno-prawnego, co oznacza, że zadania zarezerwowane dotychczas wyłącznie dla organów administracji probierczej realizowane byłyby przez podmiot publiczny (organ administracji probierczej) oraz partnera prywatnego.
Nowa regulacja prawna przewiduje również: rozszerzenie katalogu prób metali w celu dostosowania krajowych przepisów do Konwencji o kontroli i cechowaniu wyrobów z metali szlachetnych, umożliwia producentom znakowanie wyrobów z innych, mniej popularnych stopów a także wprowadzenie znaku odpowiedzialności, który pozwoli na identyfikację przedsiębiorcy wprowadzającego wyrób do obrotu na terenie Polski. Szczególnie ostatnia regulacja powinna przyczynić się do walki z nielegalnym obrotem.
W projekcie ustawy proponuje się także ograniczenie liczby terenowych organów administracji probierczej, precyzuje kompetencje Prezesa Głównego Urzędu Miar w odniesieniu do organów terenowej administracji probierczej, dostosowuje regulacje dotyczące zasad przeprowadzania kontroli w zakładach jubilerskich do przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz upraszcza przepisy dotyczące rejestracji znaków imiennych.
Przepisy dla branży?
W ocenie Ministerstwa Gospodarki dzięki nowelizacji przepisów Prawa probierczego uda się zmniejszyć obciążenia firm produkujących i handlujących wyrobami jubilerskimi oraz wykorzystać szansę, jaką daje postęp technologiczny i rozwój handlu międzynarodowego. Pozostaje mieć nadzieję, że projektowana ustawa spełni również oczekiwania jej adresatów – przedstawicieli branży jubilerskiej, co sądząc po proponowanych zmianach wcale nie jest oczywiste.
