Nieodłączną częścią działalności przedsiębiorstw są zakupy surowców, materiałów
i towarów a następnie sprzedaż produktów w kraju lub ich eksport za granicę.
Istotną rolę w procesie wymiany handlowej z zagranicznym kontrahentem odgrywa
zapewnienie odpowiednich źródeł finansowania oraz przeprowadzenie transakcji
zakupu i sprzedaży w bezpieczny sposób. Wraz z rosnącą liczbą transakcji handlowych
na rynkach międzynarodowych wzrasta zainteresowanie produktami i usługami
bankowymi, które umożliwiają sprawne i bezpieczne rozliczenia.
Rozwiązania oferowane przez
banki służą nie tylko zabezpieczeniu
transakcji i praw klientów
ale również poprawie
efektywności finansowej
przedsiębiorstwa. Szeroka paleta dostępnych
produktów finansujących transakcje
handlowe sprawia, że każda firma, zarówno
dostawca – eksporter, jaki i odbiorca –
importer, znajdzie dla siebie korzystne
rozwiązanie.
Najprostszą formą pomocy ze strony banku
jest udzielenie kredytu, dla każdej ze stron
transakcji nieco innego, w zależności od
tego czy jest to produkt oferowany dostawcy
czy nabywcy.
Kredyt – zaliczka
Jest to kredyt przeznaczony dla tych firm,
które za dostarczone przez siebie produkty
czy usługi wystawiają swoim kontrahentom
faktury handlowe z odroczonym
terminem płatności. Taki kredyt
umożliwia natychmiastowe uruchomienie
„zamrożonych” u odbiorcy środków
finansowych poprzez zaliczkowe finansowanie
należności. Kredytobiorca może
otrzymać zaliczkę do 80 proc. kwoty
faktury przed terminem płatności wynikającym
z warunków transakcji. Spłata
kredytu następuje w wyniku wpływu na
rachunek firmy środków z tytułu zapłaty
faktury przez kontrahenta. Dodatkowo
niektóre banki stosują wydłużenie okresu
oczekiwania na płatność z tytułu faktury
i za ten okres oczekiwania nie są naliczane
odsetki karne. W takim przypadku
firma korzystająca z takiego kredytu
ponosi koszty odsetkowe za faktycznie
wykorzystany okres finansowania.
Podstawowe korzyści dla firmy korzystającej
z tej formy finansowania transakcji
handlowych to możliwość uzyskania
szybkiej zapłaty za wykonane usługi lub
dostarczone produkty i elastyczne zarządzanie
płynnością finansową.
Kredyt dla nabywcy
Jest to produkt skierowany do firm-eksporterów,
które prowadzą transakcje z partnerami z rynków
o podwyższonym ryzyku. Środki takiego
kredytu wypłacane są eksporterowi z tytułu
zrealizowanych dostaw ale zobowiązanym do
spłaty tego kredytu jest importer. W związku
z tym firma eksportująca nie ponosi ryzyka
wynikającego z ewentualnej niewypłacalności
firmy importera. Dodatkowo kredt taki może
być ubezpieczony w Korporacji Ubezpieczeń
kredytów Eksportowych (KUKE SA).
Dyskonto weksli
Dyskonto weksli przeznaczone jest dla tych
firm, które rozliczają się ze swoimi kontrahentami za pomocą weksli wystawianych
z odroczonym terminem płatności. Dyskonto
weksli polega na nabywaniu przez bank
weksli przed terminem ich płatności oraz
na wypłacie kwoty, na którą opiewa weksel
z potrąceniem odsetek dyskontowych.
Podawca weksla otrzymuje środki zaraz po
przedstawieniu weksla do dyskonta
w banku, a spłaty weksla do banku dokonuje
dłużnik wekslowy. Do dyskonta przyjmowane
są zarówno weksle krajowe jak
i zagraniczne pochodzące z obrotu gospodarczego,
których termin płatności upływa
nie później niż w terminach określonych
umowami handlowymi, w związku z którymi
został wystawiony weksel. Dyskonto
weksli może odbywać się w formie doraźnej
transakcji lub też w formie linii dyskontowej,
czyli tzw. kredytu dyskontowego.
I w tym przypadku, podobnie jak przy
kredycie, podstawową korzyścią dla firmy
dostawcy jest wcześniejsze otrzymanie
zapłaty za towary czy usługi niż to wynika
z terminu płatności weksla ale bez dodatkowych
kosztów związanych z pozyskaniem
kredyty bankowego.
Poręczenie wekslowe (awal)
Jest to zobowiązanie banku do zapłaty
całości lub części sumy wekslowej, gdy firma
za którą bank udzielił poręczenia nie zapłaciła
za weksel. Poręczenie wekslowe
powstaje w wyniku umieszczenia na wekslu
słowa „poręczam” lub innego zwrotu
równoznacznego oraz złożeniu podpisów
w imieniu banku. Udzielając takiego poręczenia
bank może wskazać kwotę, do
wysokości której poręcza. Jeśli brakuje
oznaczenia kwoty poręczenia wówczas jest
to poręczenie udzielone od całej sumy
wekslowej. Dla eksportera takie poręczenie
wekslowe zabezpiecza przed ryzykiem
braku zapłaty i pozwala łatwo dochodzić
roszczeń. Importerowi zaś ułatwia wejście
na rynek, zwłaszcza nowym firmom do
czasu ich uwiarygodnienia, umożliwia
negocjowanie korzystniejszych warunków
kontraktu, takich jak warunki płatności,
cena czy terminy dostaw.
Gwarancje w obrocie
zagranicznym
Gwarancja jest pisemnym zobowiązaniem
banku, że zaspokoi otrzymującego gwarancję
beneficjenta w przypadku gdyby kontrahent
nie wypełnił swoich zobowiązań
umownych. W treści gwarancji określa się
kwotę lub górną granicę kwoty, do wysokości
której może nastąpić wypłata z gwarancji.
Bank może udzielić różnych gwarancji,
w zależności od rodzaju zobowiązania
klienta z tytułu zawartej umowy. Może
to być gwarancja przetargowa, zwrotu
zaliczki, spłaty kredytu, otwarcia akredytywy,
zapłaty rat leasingowych itp. Gwarancja
bankowa zapewnia firmie korzystającej
z niej większą swobodę działania. Zwykło
się uważać, że firmy legitymujące się gwarancjami
bankowymi mogą negocjować
bardziej korzystne dla siebie warunki kontraktu
gdyż współpraca z nimi nie jest
obarczona ryzykiem. Importer z gwarancją
bankową może wynegocjować sprzyjające
warunki płatności i cenę a eksporterowi
łatwiej wynegocjować żądane terminy
dostawy czy zaliczkową formę płatności.
Inkaso
Inkaso polega na złożeniu przez dostawcę
polecenia w swoim banku, by pobierał
należności od odbiorcy. Z inkasa korzystają
firmy mające zaufanie do swoich partnerów
handlowych, oraz gdy nie istnieją
obawy, że kupujący odmówi odbioru towaru
lub zapłaty za niego.
Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty
handlowe (faktury, świadectwo pochodzenia,
dokumenty transportowe, dokumenty
ubezpieczeniowe itd.) i finansowe (weksle).
Zaletą korzystania z tej formy finansowania
transakcji handlowych są stosunkowo niskie
koszty obsługi w porównaniu z innymi
operacjami dokumentowymi a także stosowanie
ujednoliconych międzynarodowych
reguł dotyczących inkas. Powoduje
to, że inkaso należy do najbardziej rozpowszechnionych
form płatności w obrocie
handlowym.
Akredytywa
Jest to rozliczenie bezgotówkowe pomiędzy
firmami, stosowane dla transakcji handlowych
zarówno w obrocie zagranicznym jak
i krajowym. Stosuje się ją zwykle gdy zostają
nawiązane stosunki handlowe z nowymi
partnerami lub na nowych rynkach i kontrahenci
nie kontaktują się bezpośrednio,
lub gdy istnieją obawy, że którakolwiek ze
stron nie wywiąże się ze swoich zobowiązań.
Wykorzystywana jest również wtedy
gdy sytuacja polityczna, ekonomiczna
i prawna kraju kupującego jest nieustabilizowana,
co może mieć niekorzystny wpływ
na przebieg transakcji. Bank otwiera akredytywę
na polecenie zleceniodawcy i zobowiązuje
się tym samym do zapłacenia lub
zabezpieczenia zapłaty beneficjentowi, jeśli
spełni on określone w umowie warunki
i w terminie przedstawi potwierdzające to
dokumenty. W tym celu wyodrębnia na
jego rachunku określoną kwotę lub udziela
mu kredytu. Sprzedający przedstawia
odpowiednie dokumenty w banku pośredniczącym,
który zostaje upoważniony do
stwierdzenia zgodności dokumentów
z warunkami akredytywy.
Bank otwierający
przekazuje środki pieniężne z rachunku
importera do banku pośredniczącego, który
wypłaca je eksporterowi po spełnieniu przez
niego warunków umowy. Akredytywa daje
korzyści obu stronom transakcji. Sprzedający
ma gwarancję otrzymania zapłaty, ponieważ
zobowiązanie do zapłaty przejmuje bank,
a to wyklucza ryzyko odmowy odbioru
towaru przez kupującego lub odbioru
towaru bez zapłaty lub opóźnienia płatności.
Kupujący natomiast ma pewność, że
bank nie zapłaci sprzedającemu dopóki ten
nie przedstawi dokumentów zgodnych
z warunkami akredytywy. Obie strony mają
zatem pewność rzetelnego rozliczenia
transakcji.
