To najcenniejsze, najbardziej pożądane i najpiękniejsze kamienie kolorowe. Każdy złotnik i właściciel salonu jubilerskiego musi posiadać niezbędną wiedzę na ich temat, aby funkcjonować na rynku i wzbudzać zaufanie odbiorców biżuterii.
Klienci wymagają od sprzedawców biżuterii fachowej wiedzy na temat oferowanego produktu. W związku z tym należy przyjrzeć się najpopularniejszym kamieniom jubilerskim z bliska i przypomnieć sobie podstawowe informacje na ich temat.
Rubin
• Wzór chemiczny: Al2O3:Cr+3 – trójtlenek glinu domieszkowany trójwartościowymi jonami chromu. Barwa rubinu zależy od domieszek: czerwoną barwę wywołuje tlenek chromu, purpurową – wanad, brunatno czerwona – żelazo.
• Układ krystalograficzny – trygonalny
• Twardość w skali Mohsa – 9. Gęstość – 3,95 do 4,1 g/cm³
• Połysk – intensywny, szklisty
• Współczynniki załamania (dwójłomność): no = 1,770 i ne = 1,762 (długość fali ~ 590nm)
• Pleochroizm – silny, zmienny; obserwowane barwy: purpurowo czerwona- pomarańczowoczerwona.
• Luminescencja – wyraźna, nadaje rubinom szczególnego kolorytu, Znane są okazy wykazujące fluorescencję o barwie jasnożółtej i kremowo żółtej.
• Inkluzje – mogą być liczne, ich rodzaj wskazuje na pochodzenie kamieni: np. dla rubinów birmańskich charakterystyczne są krótkie igiełki rutylu; dla tajlandzkich – brak rutylu; pakistańskie zwykle zawierają kryształy flogopitu, chlorytu, monacytu, spinelu, rutylu, magnetytu i pirytu. Wrostki rutylu wywołują zjawisko asteryzmu – rubin gwiaździsty oraz efekt kociego oka.
• Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, bipiramidalnym lub słupkowym o podstawie sześcioboku, czasami romboedryczne. Barwa rubinu zależy od domieszek: czerwoną barwę wywołuje tlenek chromu, purpurową – wanad, brunatno czerwona – żelazo.
Szafir
• Twardość w skali Mohsa – 9, zatem identyczna jak rubiny. • Gęstość minerału 3,95–4,1 g/cm³ Układ krystalograficzny trygonalny
• Współczynnik załamania (dwójłomność): no = 1,768 i ne = 1,760
• Połysk silnie szklisty, najczęściej barwy ciemno granatowej. Spotykane są też szafiry o innych barwach: biały, bezbarwny (leukoszafir), jasnoróżowy, , pomarańczowoczerwony (paparadża tzw. hiacynt), purpurowy, fioletowo niebieski (szafir kaszmirski), zielony (szmaragd wschodni), jasnoniebieski (akwamaryn wschodni), szary, brunatny, czarny. Nie ma szafirów czerwonych. Znane są też odmiany dwubarwne oraz wykazujące asteryzm (szafir gwiaździsty). Barwę powodują domieszki żelaza, tytanu, magnezu, wanadu, chromu. Domieszka żelaza dwuwartościowego lub trójwartościowego tytanu nadaje szafirowi najbardziej typową barwę niebieską, trójwartościowe jony żelaza, zależności od ilości barwią go na żółto i zielono, jony chromu na czerwono a dodatek wanadu na fioletowo. Niektóre odmiany wykazują pleochroizm, a nawet luminescencję. Szafir łączony w specjalnym procesie technologiczny z tytanem służy jako ośrodek czynny nowoczesnych laserów.
Szmaragd
Szmaragd, albo emerald to odmiana berylu, minerału należącego do grupy krzemianów faktycznie jest to glinokrzemian berylu. Nazwa pochodzi od gr. Smaragdos. Nawiązuje do charakterystycznej barwy tego minerału, wywołanej podstawieniami jonów chromu, rzadziej wanadu i żelaza.
• Twardość w skali Mohsa 7,5 do 8,0 zatem jest niższa od twardości rubinu i szafiru.
• Pokrój kryształu wykazuje wyraźne uformowane kryształy.
• Układ krystalograficzny heksagonalny.
• Właściwości mechaniczne szmaragd jest kamieniem dość delikatnym, zatem kruchym co jest nie bez znaczenia podczas oprawiania kamieni tego rodzaju.
• Gęstość minerału 2,63 – 2,80 g/cm³
• Właściwości optyczne, barwa zielona, niebieskozielona, w zależności od miejsca pochodzenia • Połysk szklisty
• Współczynnik załamania nω = 1.564 –1.595, nε = 1.568–1.602
Często zawiera inkluzje mineralne: kalcyt, piryt, biotyt, talk, dolomit, fuchsyt, apatyt, aktynolit, oraz inne minerały. Charakter inkluzji często zdradza miejsce pochodzenia danego okazu. Szczególnie cenną, niezmiernie rzadką odmianą jest szmaragd trapiche, w którym widoczny jest w przekroju poprzecznym kryształu wzór sześcioramiennej gwiazdy. Odmiana ta pozyskiwana jest w okręgu Chivor i Muzo w Kolumbii. Szmaragd jako jedyny z wymienionych, właśnie ze względu na mniejszą twardość daje się stosunkowo łatwo obrabiać w warunkach każdego zakładu złotniczego, można go polerować przy użyciu past polerskich.
Oprawienie kamieni szlachetnych
Znając twardość kamieni i ich kruchość wiemy jak do nich podchodzić podczas oprawiania w złoto czy w platynę. Ale też niesłychanie ważne jest byśmy wiedzieli, jak te kamienie zachowują się w wysokich temperaturach. Naturalny rubin czy szafir bez problemu wytrzymują temperaturę płomienia palnika na gaz propan butan, ale już np. syntetyczny rubin potrafił mi się topić niemal w oczach. Szmaragd, kamień dość wrażliwy na nacisk i uderzenia, jest równie wrażliwy na wszelkie temperatury, nie zalecam też zanurzania go w myjkach elektronicznych. Niestety jego piękna zielona barwa niemal zawsze bierze się z jego uszlachetniania w gorącym oleju, co jest wykonywane już przez tych, którzy kamienie te wydobywają i poddają obróbce. Dlatego nawet lekkie podgrzanie szmaragdu może spowodować jego znaczne rozjaśnienie i odbarwienie.
Szlifowanie szmaragdów
Innym problemem z naturalnymi szmaragdami jest szlif tych kamieni znacznie odbiegający od typowych szlifów brylantowych w przypadku kamieni szlifowanych na okrągło, bądź jakichkolwiek innych typowych szlifów na owal czy w wielokąt. Szmaragdy są znacznie wyższe, trudne w oprawie i bardzo delikatne, dlatego też zawsze istnieje obawa ich uszkodzenia. Szmaragdy pięknie prezentują się w oprawie mieszanej złota wysokiej próby i platyny, w odróżnieniu od rubinów, które jakby nie pasowały do platyny, a jedynie przyjemnie komponowały się w żółtym złocie każdej próby.
Szafir równie dobrze prezentuje się zarówno w żółtym, jak i białym złocie a także w platynie. Wartość tych kamieni jest bardzo różna w zależności od wielkości, szczególnie rubinów gdzie okazów powyżej 0.5 karata jest raczej niewiele, jak również od barwy samych kamieni. To barwa kamieni nadaje im pełnię szlachetnego blasku i czyni obiektem pożądania. Prawdziwie wielkie zróżnicowanie barw i wszelkich jego odcieni można zobaczyć i nacieszyć oko jedynie na wielkich światowych wystawach jubilerskich. Jednym z takich miejsc jest bez wątpienia coroczna wystawa jubilerska w Jacob Java Conwention Center w Nowym Jorku na Manhattanie.
Zmiany na rynku jubilerskim wymuszają na niemal wszystkich uczestnikach branży dostosowanie się do potrzeb klientów. Wielu jubilerów i właścicieli salonów jubilerskich w ostatnim czasie, obcinając koszty, zrezygnowało z kupna gotowej biżuterii i zajęło się produkowaniem jej we własnym zakresie.
Na polskim rynku jubilerskim pojawiły się nowe podmioty gospodarcze, które oferują swoim klientom wyprodukowaną przez siebie biżuterię. Aby rozpocząć swoją produkcję jubilerzy, złotnicy i właściciele salonów jubilerskich muszą jednak zainwestować w kupno wyspecjalizowanych maszyn jubilerskich.
Nowe wyzwania
Właściciele salonów jubilerskich, jubilerzy i złotnicy zauważyli, że produkcja małych serii biżuterii cieszy się dużym zainteresowaniem zarówno klientów indywidualnych, jak i sprzedawców biżuterii. W związku z powyższym część z nich postanowiła uruchomić małą produkcję gotowych wyrobów biżuteryjnych, aby znaleźć na rynku swoją niszę. Zmieniające się wymagania klientów oraz napływ taniej masowej biżuterii na polski rynek spowodował, że samodzielna produkcja biżuterii stała się korzystna dla producentów małej ilości sztuk biżuterii. – Posiadanie własnej produkcji zapewnia właścicielom salonów jubilerskich niezależność – mówi Bogumił Lisktowski, producent biżuterii. – Sprawia także, że klienci mają możliwość kupna ciekawych okazów biżuteryjnych – dodaje. Niemniej samodzielna produkcja biżuterii wiąże się ze znacznymi nakładami finansowymi. – Każdy producent biżuterii musi nie tylko zakupić kruszce i kamienie do wyrobu biżuterii, ale także załatwić wszelkie formalności związane z cechowaniem produktu – mówi Bogumił Lisktowski. – Jednak jednym z największych wydatków jakie musi ponieść to kupno specjalistycznych maszyn i narzędzi jubilerskich – dodaje.
Importowanie maszyn z zagranicy
Osoby zainteresowane kupnem maszyn jubilerskich stoją przed dylematem, które z nich wybrać. Na polskim rynku jubilerskich funkcjonuje wiele firm oferujących maszyny i narzędzia jubilerskie. Maszyny i narzędzia jubilerskie trafiają na polski rynek głównie z importu, szczególnie z Chin, Izraela, Niemiec a także Francji czy Włoch. Wraz z rosnącym popytem na maszyny jubilerskie zwiększa się liczba podmiotów gospodarczych, które umożliwiają ich zakup. – Największym zainteresowaniem cieszą się maszyny jubilerskie z rynku wtórnego, jednak ich liczna jest ograniczona a ich stan często pozostawia wiele do życzenia – mówi Bogumił Lisktowski. – Dlatego też wielu zainteresowanych zmuszonych jest do zakupu specjalistycznego sprzętu bezpośrednio u producentów lub importerów – dodaje. Sprzedawcy maszyn jubilerskich podkreślają, że w ostatnim czasie dużym zainteresowaniem klientów cieszą się diamenciarki. – Diamentowa biżuteria sprzedaje się w Polsce bardzo dobrze, dlatego też producenci zainteresowani są jej tworzeniem – mówi Bogumił Lisktowski. – Decydując się jednak na zakup diamenciarki trzeba liczyć się z wydatkiem rzędu trzydziestu tysięcy złotych a na to nie wszystkich stać – dodaje. Niezmiennie od wielu lat dobrze sprzedają się tokarki, dzięki którym można dowolnie kalibrować obrączki. Urządzenie to także nie jest tanie, należy liczyć się bowiem z wydatkiem od 14 do 20 tysięcy złotych. Jednocześnie na polskim rynku dość dobrze sprzedają się rozwalcarki do obrączek, umożliwiające seryjną produkcję obrączek, na które trzeba przeznaczyć około dwudziestu tysięcy złotych. Producenci biżuterii nie mogą także obyć się bez zakupu do swojego salonu maszyn odlewniczych, spawarek, czy polerek. Na rynku pojawiają się nowoczesne maszyny, których zadaniem jest ułatwienie pracy producentom biżuterii. Jednym z takich urządzeń, które niedawno pojawiło się na polskim rynku jest grawerka marki ProPen, która znacznie uławia pracę w salonie jubilerskim a także daje możliwości poszerzenia oferty. Urządzenie to jest wyposażone w ekran dotykowy, więc zawiera w sobie wszystko, co jest potrzebne do jego obsługi.
Nowości na rynku
Na polskim rynku coraz większym zainteresowaniem cieszą się kabiny fotograficzne, które znacznie ułatwiają pracę ekspertom sądowym, czy rzeczoznawcom jubilerskim. Dzięki kabinom fotograficznym producenci biżuterii mogą ukazywać swoje wyroby zarówno swoim klientom indywidualnym, jak i prezentować je szerszemu gronu odbiorców za pośrednictwem Internetu. Kabinę fotograficzną można kupić już za dwa tysiące złotych. Jednocześnie firmy oferujące maszyny jubilerskie starają się posiadać w swojej ofercie nowoczesne i funkcjonalne sprzęty, które będą spełniały potrzeby producentów biżuterii. – Na polskim rynku można kupić wyspecjalizowany sprzęt do produkcji, czy renowacji biżuterii – mówi Bogumił Lisktowski. Stopniowo oferta firm sprzedających maszyny i narzędzia jubilerskie rozrasta się. Na polskim rynku pojawia się coraz więcej wyspecjalizowanego sprzętu, który służy nie tylko do produkcji krótkich serii biżuteryjnych, ale także do grawerowania czy renowacji biżuterii, która jest własnością klienta. Właściciele salonów jubilerskich stale poszerzając swoją ofertę sprawiają, że w ich punktach pojawia się coraz więcej klientów gotowych skorzystać z oferowanych usług. Zakup specjalistycznego sprzętu jubilerskiego jest jednym ze sposobów na poszerzenie oferty i pozyskania nowych klientów. Jednocześnie nie można zapominać, że kupno maszyn jubilerskich wiąże się ze sporymi wydatkami, które zwrócić mogą się dopiero po pewnym czasie
