Tanzanit i inne zoisyty jubilerskie
dr Włodzimierz Łapot Laboratorium Gemmologiczne Uniwersytet Śląski
Tanzania to państwo we wschodniej Afryce powstałe w 1964 roku z połączenia dwu dawnych brytyjskich kolonii: Tanganiki i Zanzibaru. Nazwę nowego kraju ukuto z początkowych sylab nazw łączących się kolonii. Ta z kolei wykorzystana została przez nowojorską firmę Tiffany & Co. do nazwania tanzanitem najatrakcyjniejszej odmiany jubilerskiego zoisytu odkrytej dla świata mniej więcej w owym czasie na terenie północno-wschodniej Tanzanii
Jako pierwszy, w 1967 roku, poprawnej identyfikacji tanzanitu dokonał Ian McCloud, geolog z Dodomy - stolicy Tanzanii, zatrudniony w ówczesnej administracji państwowej. Wcześniej znaleziska tanzanitu identyfikowano wpierw jako szafir (tzw. szafir Meru), potem jako oliwin (perydot), wreszcie jako kordieryt (ijolit) lub dumortieryt. Tak też początkowo nazywał tanzanit Manuel de Souza, krawiec a zarazem poszukiwacz złota i drogich kamieni z Arushy, kilkusettysięcznego miasta u podnóży Kilimandżaro, którego uznano za niecałkiem świadomego odkrywcę złoża tanzanitu.
Usytuowane jest ono w krainie Masajów, kilka kilometrów na północ od miasteczka Merelani (Mererani), w zachodniej części Gór Lelatema, ledwie kilkadziesiąt kilometrów na południe od Kilimandżaro, najwyższego szczytu Afryki. Złoże tanzanitu powstało przed 600 mln lat w warunkach orogenicznego matamorfizmu regionalnego facji amfibolitowej, przy ciśnieniu około 2 Kb i w temperaturze nieprzekraczającej 500oC, lokując się w płaszczyźnie osiowej wielkiego fałdu orogenu wschodnioafrykańskiego utworzonego z proterozoicznych gnejsów, marmurów i łupków krystalicznych.
Zawdzięcza swe powstanie wysokiej aktywności gorących fluidów krążących wzdłuż różnej rangi uskoków oraz powierzchni oddzielności i wypłukujących ze skał składniki niezbędne do utworzenia pegmatytowych gniazd (geod) zawierających tanzanit i inne zoisyty jubilerskie, jak również wiele innych bardzo atrakcyjnych kamieni jubilerskich, np. kyanit (dysten), granat (tsavoryt), diopsyd, turmaliny o różnej barwie, kwarc. Fluidy te uruchamiały także zawarte w skałach chromofory, czyli pierwiastki odpowiedzialne za niepowtarzalną barwę owych minerałów, np. wanad, chrom, żelazo, mangan. Ich zróżnicowany jakościowo i ilościowo udział w budowie sieci krystalicznej zoisytu sprawia, że barwa tego minerału może być bardzo różna, np. niebieska, fioletowa, żółta, zielona, różowa.
Upiększanie barwy tanzanitu
Tanzanit jest z pewnością najpiękniejszym z zoisytów jubilerskich. Zawdzięcza swą niepowtarzalną barwę obecności atomów wanadu w sieci krystalicznej zoisytu. Jeśli wanad [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
|
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
dr Włodzimierz Łapot
