Biżuteria jako dzieło sztuki
Towarzyszy człowiekowi od czasów prehistorycznych. Od wieków cieszyła się wielkim zainteresowaniem i wzbudzała kontrowersje. Biżuteria współcześnie traktowana jest jako ozdoba, która świadczy o statusie materialnym osoby ją noszącej. Jednak biżuteria to przede wszystkim przedmiot, który można określić mianem dzieła sztuki złotniczej. Rozmowa z Katarzyną Kluczwajd, historykiem sztuki z Torunia na temat sztuki biżuteryjnej.
Polski Jubiler: Można powiedzieć, że biżuteria narodziła się wraz z pojawianiem się człowieka. Najstarsze okazy biżuteryjne wykonane ze złota i srebra liczą ponad sześć tysięcy lat. A jaki jest najstarszy obiekt biżuteryjny znaleziony na terytorium Polski?
Katarzyna Kluczwajd: Mówiąc o „pra-biżuterii” należy pamiętać, że do jej wykonania pierwotnie używano różnego rodzaju naturaliów – zwierzęcych kości, rogów, zębów, drewna, gliny, muszli, piór, kamieni, także szkła, metali, w końcu i tych szlachetnych. To nie wartość tworzywa – kruszcu – decydowała o wartości i znaczeniu ozdób, ale wiara w ich funkcje: symboliczne, magiczne, ochronne. Na terenach dzisiejszej Polski znajdujemy ozdoby z okresu kultury łużyckiej (środkowa i młodsza epoka brązu i wczesna epoka żelaza), uważanej przez badaczy za kulturę prasłowiańską. A niedawno pod Krakowem odkryto szczątki dziecka z okresu paleolitu, sprzed około 27,5 tysiąca lat, z towarzyszącymi mu naszyjnikami z zębów zwierzęcych. To zapewne najstarszy pochówek odkryty na terenie Polski, a tym samym jedne z najstarszych ozdób.
Biżuteria jest nie tylko wartościową ozdobą, ale także – a może nawet przede wszystkim – dziełem sztuki. Dla przeciętnego człowieka stara biżuteria jest co najwyżej pamiątką rodzinną. Jednak biżuteria, która znajduje się w posiadaniu co poniektórych osób, może być skarbem o wielkiej wartości materialnej. W jaki sposób można sprawdzić, czy dany okaz biżuteryjny jest zabytkiem sztuki złotniczej?
Dawny klejnot zwykle łączy cechy wyrobu rzemieślniczego i walory artystyczne, dlatego oceniamy go wedle kryteriów warsztatowych i analogicznie jak dzieło sztuk wizualnych. Społeczne funkcjonowanie ozdób wiązało się – i wciąż wiąże – z tą grupą potrzeb człowieka, która jest wysoko lokowana w „piramidzie potrzeb” Maslowa. Tyle że stosunek do sztuki – dziś powszechnie dostępnej – wskutek jej skomercjalizowania uległ zmianie, a to (upraszczając) spowodowało powstanie dwóch nurtów: sztuki dla sztuki, epatującej walorami estetycznymi oraz sztuki inspirującej do dialogu i intelektualnej refleksji. Dotyczy to także biżuterii i tzw. małych form złotniczych. Jak stwierdzić, czy w domowej szkatule mamy okaz zabytkowy? Dziś to pozornie łatwe zadanie – wystarczy sięgnąć do publikacji czy wirtualnych muze [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
|
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
