Biżuteria patriotyczna jest typowo polską specjalnością. Żaden naród nie może
pochwalić się posiadaniem biżuterii, która symbolizowała losy mieszkańców danego
państwa oraz wyrażała postawę obywatelską. Kiedyś była niezwykle popularna.
Obecnie zyski z jej sprzedaży nie są wysokie, jednak można zauważyć zmiany w tym
segmencie rynku jubilerskim.
Na polskim rynku widać
zainteresowanie biżuterią,
którą można nazwać biżuterią
patriotyczną. Coraz
więcej klientów zainteresowanych
jest kupnem patriotycznych dodatków.
Nie można mówić jeszcze o spektakularnym
wzroście sprzedaży, jednak nie
można nie zauważyć nowej tendencji.
Patriotyczne dodatki
Przez Polskę przetoczyła się, w związku
z sytuacją polityczną, dyskusja na temat
nowoczesnego patriotyzmu. Na fali zainteresowania
sprawą narodową nastąpiła
zmiana na polskim rynku jubilerskim. –
Jeszcze do niedawna w salonach jubilerskich
nie można było znaleźć biżuterii, która
mogłaby zostać uznana za biżuterię patriotyczną
– mówi Michał Brakoliński, jubiler.
– Teraz coraz częściej w asortymencie salonów
jubilerskich są patriotyczne dodatki –
dodaje. Najczęściej są to krzyże z wpisanym
w niego orłem w koronie czy złote orły.
Często kupowanymi patriotykami są złote
wisiory i broszki. – Polska jest państwem,
gdzie bardzo dobrze sprzedają się dewocjonalia,
ostatnio można zauważyć, że klienci
nie wybierają tradycyjnych krzyżyków, ale
są skłonni kupować krzyże „piastowskie”,
„niepodległości” czy krzyże „katyńskie” –
mówi Michał Brakoliński. Wartym odnotowania
jest fakt, że znacznie częściej kupowaną
biżuterią patriotyczną jest biżuteria
męska. Kobiece pierścionki czy broszki nie
cieszą się popularnością wśród klientów
salonów jubilerskich. Nie sprzedają się także
popiersia, które jeszcze przed 1989 roku
znajdowały liczne rzesze entuzjastów. –
Wielu klientów mojego sklepu było zainteresowanych
kupnem srebrnych medalionów
z wizerunkiem marszałka Józefa Piłsudskiego
czy papieża Jana Pawła II – mówi Mikołaj
Krzywodębski, właściciel sklepu z biżuterią.
Teraz niezwykle rzadko zdarza się, aby
klienci pytali o tego rodzaju wyroby biżuteryjne
– dodaje. Nie ulega jednak wątpliwości,
że Polacy coraz częściej chcą podkreślać
swoje przywiązanie do tradycji patriotycznych,
a biżuteria jest jednym z elementów,
które wykorzystują.
Moda a tradycja
Niemniej na polskim rynku jubilerskim
trudno znaleźć modą biżuterię patriotyczną,
która wpisywałaby się w trendy sztuki jubilerskiej.
Najczęściej wykorzystywanymi
motywami są tradycyjne krzyże, które odwołują
się do walki Polaków o niepodległość.
– W zakresie mody na patriotyczną biżuterię
mało się zmienia, tradycja wygrywa
z nowoczesnością – mówi Mikołaj
Krzywodębski. – Z tego powodu biżuteria
nie cieszy się popularnością wśród młodego pokolenia Polaków – dodaje. Nowoczesny
design mógłby spowodować, że biżuteria
narodowa uważana byłaby za ciekawą
alternatywę dla tradycyjnych kosztowności.
Trudno jednak znaleźć choćby próby przełamania
tradycyjnych wzorców w tworzeniu
biżuterii patriotycznej. Wzory jakie zdominowały
patriotyki to przede wszystkim
motywy mesjanistyczne i niepodległościowe.
Pojawia się „biżuteria czarna”, która bezpośrednio
nawiązuje do biżuterii powstałej po
upadku powstania styczniowego.
Biżuteria patriotyczna, określana także jako
emblematyczna lub żałobna, ma utrwalone
miejsce w polskiej sztuce jubilerskiej, jednak
nie udało się wytworzyć w niej nowoczesnych
wzorów, które kupowane byłaby przez
młodych odbiorców. – Młodzi ludzie uważają,
że tradycyjna biżuteria emblematyczna
jest starodawna i jako taka nie znajduje wielu
odbiorców – mówi Michał Brakoliński. –
Biżuteria patriotyczna musi odwoływać się
do współczesnych trendów i nowocześnie
ukazywać patriotyzm, którego pojmowanie
zmieniło się w ostatnim czasie. Polacy nie
muszą już walczyć czy manifestować protestu
wobec władz – trzeba zaproponować
nowe podejście do patriotyzmu także za
pomocą biżuterii – dodaje. Nie można
wykluczyć, że w najbliższym czasie sytuacja
ulegnie zmianie. Jednym z symptomów
zmiany na rynku biżuterii patriotycznej jest
konkurs „Polska biżuteria patriotyczna XXI
wieku” zorganizowany przez Muzeum
Niepodległości w Warszawie. Organizatorom
konkursu zależało na promocji biżuterii
patriotycznej jako nośnika określonych idei
narodowych, budowanie pozytywnego
odbioru i popularyzacja symboli narodowych
w społeczeństwie, a także łączenie w projektach
tradycji z nowoczesnością, zarówno
w zakresie form, jak i materiałów. Jednak
czy organizatorom uda się osiągnąć swoje
cele będzie można przekonać się dopiero
w kwietniu, kiedy szerszemu gronu odbiorców
zostaną ukazane projekty młodych
projektantów.
Biżuteria ze złota
Godnym odnotowania wydaje się fakt, że
klienci zainteresowani kupnem biżuterii
patriotycznej decydują się na wyroby wykonane
z drogocennych materiałów. – Jeśli ktoś
decyduje się na zakup krzyżyka z motywem
patriotycznym to zazwyczaj wybiera krzyżyk
złoty – mówi Michał Brakoliński. – Często
także wybierane są klasyczne patriotyczne
kosztowności stworzone ze srebra − dodaje.
Nieliczna część klientów gotowa jest
kupować biżuterię emblematyczną wykonaną
z blachy mosiężnej, stali czy drewna.
Biżuteria wykonana z niskiej jakości materiałów,
które kiedyś cieszyły się największym
zainteresowaniem wśród klientów, teraz jest
niemal całkowicie pomijana przez odbiorców.
– Biżuterii patriotycznej sprzedaje się
niewiele, a trafia ona do wysublimowanego
odbiorcy – mówi Mikołaj Krzywodębski. –
Nikogo nie powinien dziwić fakt, że klienci
ci zainteresowani są kupnem wysokiej jakości
wyrobów jubilerskich – dodaje. Biżuteria
patriotyczna tworzona była przede wszystkim
z materiałów tanich – najrzadziej do jej
wytworzenia używane było złoto.
Współcześnie sytuacja zmieniała się diametralnie.
W ciągu wieków zmieniła się również
symbolika niektórych materiałów używanych
do tworzenia biżuterii patriotycznej. Kiedyś
bardzo często do jej produkcji wykorzystywane
były perły, które symbolizowały łzy,
teraz perły wykorzystywane są do produkcji
biżuterii ślubnej.
Wczoraj i dziś
Noszenie biżuterii patriotycznej od wieków
uważane było za przejaw patriotyzmu.
Biżuteria czarna, szczególnie powstańcza,
miała wpływ na kształtowanie się polskiej
kultury patriotycznej. Ostatnim rodzajem
biżuterii emblematycznej noszonej
powszechnie przez Polaków były oporniki
noszone podczas stanu wojennego. Dziś
nie ma ozdób patriotycznych, które służyłyby
do manifestowania swojej postawy
obywatelskiej oraz przynależności do narodu
polskiego. Może w najbliższym czasie
sytuacja ta ulegnie zmianie i na polskim
rynku jubilerskim pojawią się kosztowności,
które zachwycą klientów innowacyjnym
designem, jednocześnie podkreślające
postawę narodową. Warto obserwować
rynek biżuterii emblematycznej w Polsce,
gdyż zainteresowanie tego rodzajem kosztowności
powoli rośnie i niewykluczone,
że w najbliższym czasie ten segment rynku
będzie dynamicznie ewoluował.
