Coraz wyraźniejsze spowolnienie gospodarcze powoduje, że przedsiębiorcy z sektora małych i średnich firm napotykają się na trudności w prowadzeniu swojej działalności. Oprócz oczywistych skutków narastającego kryzysu, takich jak ograniczenie popytu czy większa presja konkurentów, coraz większym problemem jest finansowanie bieżącej działalności.
Sektor małych i średnich przedsiębiorstw jest filarem polskiej gospodarki. Liczba firm reprezentujących tę grupę przekracza 1,5 mln, co stanowi ogromną większość wszystkich przedsiębiorstw działających w kraju. To właśnie w tym sektorze powstaje najwięcej miejsc pracy.
Małe i średnie przedsiębiorstwa
Szacuje się, że łączne zatrudnienie w Polsce w małych i średnich firmach wynosi 5,9 mln osób, co stanowi około dwóch trzecich wszystkich zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw. Dlatego też wsparcie dla tych firm jest szczególnie ważne. Znaczna część mikro- i małych przedsiębiorstw to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, a co za tym idzie – odpowiadające osobistym majątkiem za zobowiązania firmy. To powoduje, że właśnie tym firmom łatwiej o problemy ze spłatą zadłużenia, które mogą w konsekwencji zagrozić istnieniu firmy. Dodatkowym problemem jest szczególna ostrożność banków, które ze względu na sytuację gospodarczą bardziej rygorystycznie oceniają zdolność kredytową przedsiębiorstw, obawiając się trudności w spłacie zobowiązań. Takie, skądinąd naturalne, podejście powoduje, że instytucje finansowe często wymagają od małych i średnich przedsiębiorstw większych zabezpieczeń, których firmy – zwłaszcza te dopiero rozpoczynające działalność – nie są w stanie dostarczyć. Można powiedzieć, że sektor małych i średnich firm na równi z bankami, stał się w pewnym stopniu ofiarą spowolnienia wzrostu gospodarczego. A harmonijna współpraca tych dwóch sektorów leży nie tylko w ich wspólnym interesie ale jest kluczowa dla całej gospodarki.
Gwarancje de minimis
Odpowiedzią rządu na spowolnienie gospodarcze jest program gwarancji de minimis. Gwarancje de minimis stanowią dozwoloną prawem polskim i regulacjami Unii Europejskiej pomoc państwa dla przedsiębiorców. Pomoc ta jest realizowana w ramach programu portfelowej linii gwarancyjnej „De minimis” przez Bank Gospodarstwa Krajowego za pośrednictwem banków kredytujących. Gwarancje udzielane są firmom, które mają wymaganą zdolność kredytową i są w stanie kredyt obsługiwać, ale nie mogą przedstawić wystarczających zabezpieczeń kredytu. W ramach tego programu mikro-, mali i średni przedsiębiorcy będą mogli uzyskać gwarancje na zabezpieczenie spłaty kredytu przeznaczonego na finansowanie działalności bieżącej. W przypadku kiedy kredytobiorca nie spłaci kredytu w oznaczonym terminie, Bank Gospodarstwa Krajowego dokona wypłaty z gwarancji na rzecz banku kredytującego, a przedsiębiorca będzie zobowiązany zwrócić do BGK wypłaconą z gwarancji kwotę wraz z odsetkami. Z gwarancji kredytowych polskie firmy mogły już korzystać od lat. Nowy program Banku Gospodarstwa Krajowego różni się od dotychczasowych przede wszystkim ceną. Ponieważ nowy program jest częścią rządowego pakietu antykryzysowego, koszty gwarancji bierze na siebie rząd. Korzystanie z gwarancji w pierwszym roku jest bezpłatne. W następnym roku wynosi 0,5 proc. gwarantowanej kwoty. Z tej formy pomocy można korzystać nie tylko w przypadku starań o nowy kredyt. Może się ona okazać przydatna także wtedy, gdy firma chce podwyższyć limit kredytowy lub gdy chce przedłużyć finansowanie na kolejny okres, a istnieje poważne ryzyko, że bez dodatkowego zabezpieczenia bank nie prolonguje umowy kredytowej.
Warunki kredytu
Kwota zabezpieczenia udzielanego przez BGK nie może przekroczyć 3,5 miliona złotych, a okres kredytowania w ramach programu wynosi maksymalnie 27 miesięcy. Bank Gospodarstwa Krajowego poręcza do 60 proc. kwoty kredytu. Resztę ryzyka kredytowego bierze na siebie bank bezpośrednio kredytujący przedsiębiorstwo. Od początku marca 2013 r., tj. od momentu startu programu portfelowej linii gwarancyjnej „De minimis”, umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego podpisało 14 banków komercyjnych: PKO Bank Polski, BRE Bank, IN G Bank Śląski, Bank BPS , SGB-Bank, Bank Ochrony Środowiska, Raiffeisen Bank Polska, Getin Noble Bank, Idea Bank, Toyota Bank Polska, Bank Zachodni WB K, Krakowski Bank Spółdzielczy, Alior Bank i Bank Pekao. Obserwacja rynku wskazuje, że kredyty z pomocą skarbu państwa cieszą się dużym zainteresowaniem i zyskują uznanie firm. Z tej formy pomocy przy ubieganiu się o kredyt skorzystało już około 1,7 tys. firm. Na podstawie dotychczas złożonych wniosków można stwierdzić, że szczególnie zainteresowane kredytowaniem w ramach tego programu są firmy z sektorów przetwórstwa przemysłowego i handlu hurtowego.
Coraz częściej wzięcie kredytu zabezpieczonego gwarancją „De minimis” rozważają średnie firmy z sektora handlowo- usługowego. Gwarancja de minimis stanowi pomoc publiczną co powoduje, że przedsiębiorca starający się o nią musi spełniać warunki określone w przepisach dotyczących udzielania takiej pomocy.
Z gwarancji mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy należą do sektora mikro- , małych lub średnich przedsiębiorstw. Zgodnie z unijną definicją są to przedsiębiorcy którzy zatrudniają mniej niż 250 pracowników, a ich roczny obrót jest mniejszy lub równy 50 mln euro lub całkowity bilans roczny jest mniejszy bądź równy 43 mln euro. W opinii banku kredytującego muszą posiadać zdolność kredytową, czyli zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminie określonym w umowie kredytowej. Ocena zdolności kredytowej odbywa się zgodnie z procedurami banku kredytującego. Warunkiem koniecznym jest również brak negatywnego wpisu w Bankowym Rejestrze Niesolidnych Klientów lub odpowiednim systemie Biura Informacji Kredytowej właściwym dla przedsiębiorcy albo innym systemie aprobowanym przez Bank Gospodarstwa Krajowego.
Skarb państwa naprzeciw oczekiwaniom
Zachętą do skorzystania z tego programu jest uproszczenie procedury udzielania kredytu i gwarancji. Wszystkie formalności przedsiębiorca może załatwić w jednym miejscu, bezpośrednio w banku kredytującym. Pozwala to oszczędzić czasu i zminimalizować biurokrację zazwyczaj towarzyszącą procesowi udzielania kredytu. Wniosek kredytobiorcy o udzielenie gwarancji spłaty kredytu składany jest w banku kredytującym i rozpatrywany jest razem z wnioskiem o udzielenie kredytu. Bank kredytujący dokonuje analizy zdolności kredytowej zgodnie z obowiązującymi w tym banku procedurami. Jeżeli klient posiada zdolność kredytową oraz spełnia warunki uzyskania z BGK gwarancji de minimis, po zaakceptowaniu warunków kredytu przez przedsiębiorcę, bank kredytujący udziela kredytu z gwarancją de minimis i przyjmuje na rzecz BGK od kredytobiorcy niezbędne dokumenty (weksel własny in blanco wraz z deklaracją wekslową, oświadczenie o poddaniu się egzekucji oraz oświadczenie o ochronie danych osobowych). W ocenie bankowców jak również firm, które już skorzystały z tego programu, kredyty z gwarancją Skarbu Państwa mogą się okazać skutecznym narzędziem w obecnej sytuacji rynkowej.
