Doszkalanie przez internet

Świat przeniósł swoją działalności do przestrzeni wirtualnej, nie dziwi wobec powyższego fakt, że tak samo postąpiła branża biżuteryjna. W internecie pojawia się coraz więcej szkoleń, warsztatów czy wykładów poświęconych biżuterii i sztuce złotniczej.

Dla wielu przedstawicieli pandemia jest szansą na zdobycie nowych umiejętności oraz rozwijanie swoich pasji. Złotnicy, projektanci biżuterii oraz jubilerzy dopiero stawiający pierwsze kroki w branży mają szansę na podejrzenie warsztatów najlepszych i nauczenie się nowych technik złotniczych oraz na doskonalenie swojego rzemiosła bez opuszczenia swojej pracowani jubilerskiej.

Budowanie wspólnoty

Zamknięcie pracowni i warsztatów jubilerskich dla klientów spowodowało, że ich właściciele zaczęli poszukiwać innego sposobu na dotarcie ze swoją ofertą do potencjalnych klientów. Większość z nich zdecydowała się na zakładanie lub rozwijanie już istniejącego sklepu autorskiego, jednak część poszła inną ścieżką i rozpoczęła szkolenia złotnicze za pośrednictwem sieci. I jak się okazało – dla części z nich był to strzał w dziesiątkę. Światowa branża jubilerska nie próżnowała w okresie lockdownu, tylko rozwijała swoje umiejętności za pośrednictwem internetu, uczyła się wykorzystywania możliwości jakie niosą nowoczesne technologie, wymieniała poglądy czy dzieliła się doświadczeniem. W Niemczech, Wielkiej Brytanii i Francji organizacje zrzeszające złotników prowadziły szkolenia online, które pozwalały na poznanie narodowych złotników.

Prowadzone szkolenia były płatne i dostępne dla członków stowarzyszeń, dzięki czemu złotnicy mieli możliwość we własnym gronie, wchodzić w świat sztuki. Szkolenia umożliwiały wyćwiczenie technik we własnej pracowani jubilerskiej, przy wykorzystaniu swoich narzędzi i surowców, co oczywiście znacznie obniżało koszty szkolenia. Tradycyjne warsztaty wiążą się z kilkudniową nieobecnością w domu, wysokimi kosztami szkolenia związanymi z kupnem materiałów jubilerskich i wykorzystaniem sprzętu, w tym przypadku koszty indywidualne zostały ograniczone do minimum. Warto zauważyć, że uczestnicy szkoleń dzięki pracy własnymi narzędziami, w swoich pracowaniach natychmiast wcielali wyniesioną naukę w życie. Jednocześnie mieli możliwość wymiany poglądów i co ważne na wzajemne poznanie się. A jak powszechnie wiadomo, sytuacja kryzysowa zacieśnia więzi pomiędzy członkami danej społeczności. Warsztaty i szkolenia rozwinęły więc nie tylko umiejętności branży zlotniczej, ale także scaliły środowisko i pozwoliły na sformułowanie wspólnego planu walki z kryzysem.

Dyskusje i wykłady

Zmiany w dostępnie do wiedzy złotniczej stają się powoli ogólnodostępne i może z nich korzystać coraz więcej osób chcących wykształcić nowe umiejętności. Artyście złotnicy i jubilerzy zamieszczają filmiki instruktażowe na forach branży biżuteryjnych czy na ogólnodostępnej platformie YouTube. Im dłużej trwa pandemia, tym więcej wiadomości na temat tajników pracy złotnika można znaleźć w przestrzeni wirtualnej. Udostępnienie filmu pozwalającego na doskonalenie swoich umiejętności jest nie tylko okazją do poszerzania wiedzy złotniczej, ale także szansą dla ich twórców na zarobek.

Każda odsłona filmu na platformie YouTube wiąże się z realnymi pieniędzmi wpływającymi na konto twórcy. Filmy podlegają bowiem monetyzacji i im mają większy zasięg, czyli docierają do większego grona odbiorców, tym więcej zarabia ich twórca. Z tej szansy na zarobek korzystają nie tylko twórcy biżuterii, ale także osoby, które zajmują się sztuka złotniczą od strony teoretycznej. W sieci można znaleźć coraz więcej wykładów czy prezentacji upowszechniających wiedzę na temat dawnej i współczesnej biżuterii. Wykłady, dostępne głównie w języku angielskim, cieszą się dużą popularnością, ponieważ wciąż brakuje literatury fachowej prezentującej historię sztuki złotniczej ze wszystkimi jej aspektami praktycznymi na przełomie wieków.

Wykłady prezentowane w przestrzeni wirtualnej pochodzą przede wszystkim od organizacji promujących sztukę złotniczą lub wyższych uczelni artystycznych z całego świata. Coraz częściej można także znaleźć video blogi, czyli vlogi poświęcone biżuterii i współczesnej sztuce złotniczej. Vlog to rodzaj internetowego dziennika w formie video, tworzony codziennie i publikowany najczęściej na platformie społecznościowej YouTube. Swoje reflekcje na temat biżuterii prezentują wykładowcy akademiccy, twórcy biżuterii, projektanci czy użytkownicy biżuterii. Vlog jest szansą na zdobycie swoich odbiorców, a także na wypromowanie swojej marki jubilerskiej. Z tej szansy korzysta także coraz więcej firm jubilerskich umieszczając w internecie informacje o swojej biżuterii oraz prezentując wiedzę na temat złotnictwa, metali i kamieni szlachetnych.

Konferencje i seminaria naukowe

Do świata wirtualnego przeniosły się także konferencje i seminaria naukowe, na których przedstawiana jest wiedza na temat sztuki złotniczej, metali i kamieni szlachetnych czy nowoczesnych technologii stosowanych w przemyśle jubilerskich. Uczestnicy z całego świata mają możliwość posłuchać o najnowszych trenach, poznać techniki tworzenia biżuterii, czy obsługi nowoczesnych narzędzi i maszyn jubilerskich czy zastanowić się nad dawną i współczesną sztuką lotniczą. A co niezwykle istotnie nie są w żaden sposób ograniczeni dostępem – nie muszą przemierzać świata, aby uczestniczyć w spotkaniu najważniejszych ludzi w branży. Należy zauważyć, że znaczna część konferencji organizowanych w sieci jest ogólnodostępna i uczestnictwo w niej nie wiąże się z żadnymi kosztami, wystarczy zapisać się na listę i otrzymawszy link wejść do wirtualnej przestrzeni, część seminariów, szczególnie tych na których można nauczyć się praktycznej wiedzy o kamieniach szlachetnych jest płatna.

Należy jednak zauważyć, że koszty związane z uczestnictwem w niej są zazwyczaj jedną czwartą kosztów, które poniósłby uczestnik tradycyjnego spotkania, a przecież wszelkie certyfikaty są tak samo ważne zarówno w przypadku ukończenia szkolenia online, jak tradycyjnego. Warto więc wykorzystać możliwości jakie niesie ze sobą otarcie się branży jubilerskiej na nowe technologie i jej zaistnienie w świecie wirtualnym. A może warto także spróbować swoich sił w świecie internetu. Pandemia pewnie kiedyś minie a wizerunek jaki zbudujemy w przestrzeni wirtualnej pozostanie na długo i z całą pewnością przyniesie zyski.  Karol Kulej

Reforma edukacji a kształcenie jubilerów i złotników

Reforma szkolnictwa zawodowego, na którą z taką nadzieją czekało środowisko złotników polskich, niestety na razie przyniosła sporo rozczarowań. Jej celem jest kształcenie młodych adeptów jubilerstwa i złotnictwa do zawodu oraz angażowanie w to przedsięwzięcie przyszłych pracodawców.

Jednak jak pokazuje praktyka, pracodawcy, którzy w myśl reformy, mieli współfinansować kształcenie młodzieży, nie nawiązali kontaktów ze szkołami, młodzież nie ma odpowiednio wyposażonych sal i warsztatów, aby uczyć się zawodu, a nauczyciele zawodu nie mają motywacji do działania.

Zawód z przyszłością?

Edukacja złotnicza miała odpowiadać na potrzeby rynku, wypuścić na rynek młodych, dobrze wykształconych jubilerów i złotników, którzy będą zarówno dobrymi rzemieślnikami, jak i projektantami biżuterii. Niestety, mimo zapewnień Ministerstwa Edukacji Narodowej, sytuacja nie wygląda różowo. Dyrektorzy szkół, aby wprowadzić do swojej placówki kierunek złotnictwa, muszą nawiązać współpracę z pracodawcami, twórcami biżuterii, którzy w kolejnym roku szkolnym przeszkolą w swoich warsztatach i pracowniach jubilerskich przyszłych złotników i jubilerów. Mimo szumnych obietnic płynących z MEN o pomocy udzielanej szkołom, zostały one same, a potencjalni pracodawcy nie mogą sprostać wymaganiom stawianym przez reformę. Od pracodawcy wymaga się bowiem partycypowania w kosztach wykształcenia przyszłego pracownika.

Ma on zapewnić uczniowi stanowisko pracy, nauczyć go praktyki, udostępnić niezbędne maszyny, narzędzia i materiały. W zamian za to, zgodnie z ustawą o szkolnictwie zawodowym, ma on otrzymywać wynagrodzenie. Jednak obiecana pensja nie jest dostateczną zachętą do podejmowania współpracy. – Problem polega na tym, że kształcąc młodego pracownika, należy liczyć się ze stratami. Materiały jubilerskie to w końcu metale i kamienie szlachetne, tu każdy ubytek jest dużą stratą. Właścicieli małych warsztatów jubilerskich po prostu nie stać na przygotowanie ucznia – zwraca uwagę złotnik Bronisław Maliszewski. – Wymagania stawiane potencjalnym pracodawcom są zbyt duże. Może znaleźliby się mistrzowie złotnictwa, którzy zdecydowaliby się na kształcenie uczniów, ale problemem jest także brak stabilizacji na polskim rynku jubilerskim.

Małe zakłady jubilerskie upadają, Polacy coraz rzadziej korzystają z usług jubilerów i złotników – dodaje. Poza trudnościami w pozyskaniu pracodawców, dyrektorzy szkół mają także trudności z pozyskaniem nauczycieli do nauki zawodu. Reforma zakłada, że nauczycielami zawodu będą praktycy, którzy nauczą swoich przyszłych pracowników tajników zawodu złotnika. Jednak ustawodawca nałożył na potencjalnych nauczy cieli obowiązek realizacji podstawy programowej napisanej w czeluściach MEN, która poza przekazaniem uczniowi wiedzy praktycznej, zmusza do nauki teorii. Nauczyciel – zawodowiec musi więc nie tylko zapoznać się z wymaganiami stawianymi przez MEN, ale także je zrealizować, przygotowując swoje zajęcia pod kątem egzaminu. – I tu znowu pojawia się problem dla pracodawcy. Ucząc zawodu, należy koncentrować się na przekazaniu wiedzy w praktyce, nauczeniu młodego człowieka trudnej pracy złotnika – wyjaśnia Bronisław Maliszewski. – Ślęczenie nad podstawą programową i jej dokładne realizowanie to dla praktyka strata czasu, gdyż musi on tak naprawdę przygotować scenariusze lekcji i podczas pracy w warsztacie je realizować. Takie działanie mija się z celem – uważa. Podstawa programowa powinna być realizowana w szkole, a w warsztacie młodzież powinna uczyć się zawodu pod okiem fachowcy.

Laboratoria szkolne

Można oczywiście ominąć te problemy i przenieść naukę zawodu złotnika czy jubilera do szkoły. Jednak rzadko która placówka może poszczycić się odpowiednio wyposażonym warsztatem złotniczym. Ustawodawca nakłada na dyrektorów szkół pragnących kształcić w zakresie złotnictwa i jubilerstwa obowiązek posiadania pracowni wyposażonych w narzędzia i maszyny jubilerskie oraz nakazuje nauczania na materiałach jubilerskich, nie przyznając na nie odpowiednich funduszy. Jak powszechnie wiadomo, narzędzia i maszyny jubilerskie są drogie, tak samo jak materiały jubilerskie, na których trzeba pracować, co sprawia, że dyrektorzy państwowych placówek edukacyjnych rzadko decydują się na rozszerzenie swojej oferty kształcenia o dodatkowy kierunek, jakim jest złotnictwo.

Aby kształcić uczniów w tym zakresie, zgodnie z rozporządzeniem, należy dysponować pracownią rysunku technicznego, wyposażoną w: stanowisko komputerowe dla nauczyciela podłączone do sieci lokalnej z dostępem do internetu, stanowiska komputerowe dla uczniów podłączone do sieci lokalnej z dostępem do internetu i z drukarką (jedno stanowisko dla jednego ucznia), skanery i plotery (po jednym urządzeniu na cztery stanowiska komputerowe), projektor multimedialny, programy komputerowego wspomagania projektowania (Computer Aided Design), pakiet programów biurowych, stanowiska do wykonywania rysunku (jedno stanowisko dla jednego ucznia), materiały i narzędzia do prac projektowych, przybory do wykonywania rysunku, pomoce dydaktyczne do kształtowania wyobraźni przestrzennej, imitacje wyrobów złotniczych. Szkoła musi także posiadać pracownię złotniczo-jubilerską, wyposażoną w zestaw narzędzi do prac złotniczo- -jubilerskich, przyrządy kontrolno-pomiarowe, materiały i sprzęt do badania własności stopów metali szlachetnych, próbki metali szlachetnych, skał, minerałów i kamieni jubilerskich, modele wyrobów złotniczo-jubilerskich i opraw kamieni jubilerskich, filmy dydaktyczne przedstawiające pracę maszyn i urządzeń do wykonywania prac złotniczo-jubilerskich, dokumentację techniczną i technologiczną wyrobów złotniczo-jubilerskich, tabele cech probierczych, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń wykorzystywanych w złotnictwie i jubilerstwie.

Ponadto w każdej szkole muszą znaleźć się warsztaty szkolne, w których powinny być zorganizowane stanowiska: prac przygotowawczych i pomocniczych (jedno stanowisko dla sześciu uczniów), stanowiska topienia i odlewania metali szlachetnych (jedno dla sześciu uczniów), stanowiska walcowania blach i drutu (jedno dla sześciu uczniów), stanowiska do obróbki ręcznej, mechanicznej, montażu elementów wyrobów złotniczo-jubilerskich (jedno dla jednego ucznia), stanowiska do obróbki cieplnej, chemicznej, plastycznej i elektrochemicznej materiałów i surowców złotniczych i jubilerskich (jedno dla sześciu uczniów), stanowiska do szlifowania i polerowania (jedno dla sześciu uczniów). Należy podkreślić, że ustawodawca nakłada na dyrektora szkoły obowiązek, aby każde stanowisko wyposażone było w maszyny, urządzenia i narzędzia do prac złotniczo-jubilerskich wraz z niezbędnymi surowcami, materiałami oraz przyrządami kontrolno-pomiarowymi.

Problem – brak środków

Edukacja w zawodzie jubilerstwo i złotnictwo w nowo powstałych szkołach branżowych I i II stopnia nie rozwija się. Przyczyn należy szukać w wysokich kosztach, jakie musi ponieść szkoła bądź przyszły pracodawca, który zdecyduje się na przyjęcie do swojego zakładu ucznia. Dlatego też dyrektorzy szkół, którym nie udało się pozyskać grantów czy środków z Unii Europejskiej na przygotowanie swojej placówki do nauki zawodu złotnika, nie planują wprowadzać tego kierunku do swoich szkół. Znacznie taniej bowiem jest wykształcić fryzjera czy technika informatyka niż przyszłego mistrza złotnictwa. Mimo reformy edukacji szkół zawodowych jubilerstwo i złotnictwo nadal będą kierunkami niszowymi, na które będą uczęszczać tylko wielcy pasjonaci sztuki złotniczej.  Wiktoria Wilk

Uczczenie męczeńskiej śmierci zakonników

Rozmowa z Ryszardą i Tomaszem Krzesimowskimi

Polski Jubiler: Zaprojektowali oraz wykonali państwo relikwiarz do kościoła pod wezwaniem św. Jakuba w Sandomierzu. Skąd czerpali państwo inspiracje?

Ryszarda i Tomasz Krzesimowscy: Kościół pod wezwaniem św. Jakuba to najstarszy kościół w Sandomierzu – z 1236 r. – i jeden z niewielu tak starych w Polsce, wzniesiony w stylu późnoromańskim, ze wspaniałym portalem Bramą Niebios. Zakon Dominikanów został sprowadzony do Sandomierza ponad 800 lat temu, jest jednym z najstarszych klasztorów dominikańskich w Europie. To kawał historii, wykonanie dzieła, które pozostanie i będzie służyć wiernym w tak starym kościele następne 800 lat, a może dłużej, zobowiązuje. Bracia dominikanie oraz stowarzyszenie wspierające przeprowadzali rozmowy z różnymi twórcami i, co musimy podkreślić, ich życzeniem było, by relikwiarz wykonali artyści związani z miejscem. Rozważaliśmy wykonanie relikwiarza w całkowicie nowoczesnym stylu. Szukaliśmy natchnienia w zimowy poranek w zupełnie wolnym od życia doczesnego, od ludzi, od wiernych i turystów, całkowicie pustym wnętrzu kościoła, który stoi na miejscu jeszcze starszego kościoła św. Jakuba, ufundowanego przed 1211 r. przez córkę Kazimierza II Sprawiedliwego Adelajdę, i jeszcze wcześniejszej drewnianej świątyni jakubowej, powstałej tuż po chrystianizacji Polski na szlaku św. Jakuba. Krzyżowały się tu drogi pielgrzymów od czasów średniowiecza do Santiago de Compostela, wypraw krzyżackich do Prus i do Ziemi Świętej, najazdów tatarskich, mongolskich. Tak więc korzystaliśmy z luksusu chwili tylko dla siebie w tak wspaniałym wnętrzu, w miejscu o niezwykłej, wyjątkowej historii i mocy, gdy przeszedł impuls. Zadecydowała chwila – nastrój, atmosfera, zapach, światło przechodzące przez witraże, dalekie odgłosy toczącego się życia i coś jeszcze, czego nie potrafię określić. Zapadła decyzja – skupiamy się na elementach dekoracyjnych związanych z zabytkową budowlą, budujemy nastrój, jaki panuje w świątyni, za pomocą okien, witraży, światła, reliefów cegieł, pięknego, unikatowego portalu. Po uzgodnieniach z braćmi, wszystko zamykamy w bryłę, która jest górną częścią dzwonnicy z dwoma poziomami dachów, latarnią sztycą i krzyżem.

Jak udało się państwu wkomponować prochy świętych męczenników w formę współczesną?

Kiedy już wyklarowała się wizja całości, następny etap był prosty – był konsekwencją projektu: na środku ustawiony jest ołtarz, w którym oprawione są pionowo niczym kolumny trzy kości wybrane przez braci dominikanów, wokół ołtarza rozsypanych jest 49 pereł symbolizujących 49 zakonników zamordowanych podczas najazdu tatarskiego. Niesamowity nastrój panuje, kiedy zaglądamy do wnętrza relikwiarza, a przez witraże inspirowane oryginałami według projektu Karola Frycza umieszczone w oknach relikwiarza przechodzi światło i odbija się od wypolerowanej na lustro podłogi, wnętrze wydaje się o wiele większe, niż jest w rzeczywistości, jak w kalejdoskopie.

Co symbolizuje wykonany przedmiot?

Jest to ścisły związek wspólnoty, wiary, relikwii, architektury, sztuki i historii, został wykonany ze srebra darowanego przez wiernych z potrzeby uczczenia ofiar tatarskiego najazdu w 1260 r., my zadbaliśmy tylko o oprawę. Uznaliśmy, że skoro bryła musi być o charakterze kubełkowym, to tak symbolicznie zamkniemy ją w formie górnej części wczesnogotyckiej dzwonnicy z jednymi z najstarszych dzwonów w Polsce. By relikwiarz gromadził wiernych tak, jak dźwięk dzwonów zwołuje do świątyni. Jesteśmy bardzo dumni z wykonanego dzieła i wdzięczni za zaufanie, jakim nas bracia dominikanie obdarzyli, co spędzało nam sen z oczu i powodowało ogromny stres – praca musiała być wykonana terminowo, były wyznaczone daty wyświęcenia oraz wielu kolejnych uroczystości, zaproszono gości miejscowych oraz z Polski. Relikwiarz znajduje się na ołtarzu w renesansowej Kaplicy Męczenników, po lewej stronie od wejścia, bracia dominikanie zadbali o informację, że wykonawcami jest rodzina Krzesimowskich.

Jakie materiały zostały wykorzystane do stworzenia relikwiarza?

Przede wszystkim srebro próby 0,930, perły, niektóre elementy są złocone, konstrukcja jest ze stali i aluminium, całość umieszczona na drewnianej podstawie.

Jak przebiegał u państwa proces twórczy?

Projekt zawsze przychodzi nam łatwo, a jest to już połowa sukcesu, następnie trzeba się wziąć tylko do roboty. Relikwiarz to nasze największe dzieło i najtrudniejsza realizacja. W tworzeniu dzieła uczestniczyła cała nasza rodzina: Ryszarda i Tomasz oraz nasi synowie Kamil i Dominik. Ściany o wymiarach 200 mm x 200 mm, wysokość całej budowli ok. 400 mm. Pracę rozpoczęliśmy od najtrudniejszej ściany północnej z Bramą Niebios – późnoromańskim portalem, prowadzącymi do budowli trzema schodami. Największą trudność sprawiało nam wkomponowanie sekretnej szuflady, w której jest umieszczony dokument podpisany przez biskupa.

Jakie technologie wykorzystali państwo do stworzenia swojego dzieła?

Wszystkie stare metody, jak topienie, walcowanie, kucie, lutowanie, nitowanie, ręcznie wykonane modele reliefów, odlewy, wycinanie np. romańskich okien piłką włosową, polerowanie, złocenie, matowanie, malowanie witraży. Na ścianach relikwiarza umieściliśmy pięć herbów: Jakubowy, dominikański, Odrowąża, miasta Sandomierz i herb Jastrzębiec, który od wieków znajduje się we wnętrzu kościoła. Herby były grawerowane za pomocą urządzenia zwanego Magic. Drugim fantastycznym urządzeniem do spawania, dzięki któremu możliwe było wykonanie relikwiarza, był PUK. Tak więc wykorzystaliśmy metody stare, tradycyjne i całkiem nowoczesne.

Czy relikwiarz jest jednym dziełem powstałym w państwa pracowni, które można zaliczyć do sztuki sakralnej?

Od wielu lat wykonujemy dzieła, które są w kościołach. Nasze prace to: ryngraf Matki Boskiej ufundowany przez Radę Miasta Sandomierza, wykonana ze srebra róża dziękczynna w kościele w Iwaniskach, kielich zawieziony przez burmistrza i delegację wraz z zaproszeniem do Sandomierza dla Ojca Świętego, dar gmin powiatu sandomierskiego dla Ojca Świętego z okazji pielgrzymki do Sandomierza: srebrna kopia ryngrafu Matki Boskiej Sulisławskiej. Ostatnią realizacją był krzyż relikwiarzowy z relikwiami świętego Dominika dla Zakonu Dominikanów w Lublinie. Krzyż stylistycznie nawiązuje do tradycyjnej formy krzyża dominikańskiego, ale wprowadziliśmy naszą nowoczesną wizję przechodzącego światła przez ramiona krzyża w dwóch płaszczyznach.

Czy planują państwo wykonać kolejne prace na zlecenie kościoła katolickiego?

Chętnie podejmiemy się następnych realizacji, jeżeli otrzymamy zamówienie. Mamy nadzieję, że zachęciliśmy czytelników do przyjazdu do Sandomierza, do odwiedzenia kościoła św. Jakuba i obejrzenia dzieła, które wykonała nasza rodzina po 800 latach od tragicznych wydarzeń, kiedy to najeźdźcy zniszczyli doszczętnie miasto i wymordowali prawie wszystkich mieszkańców. Zapraszamy do odwiedzenia innych wspaniałych, znakomitych zabytków oraz naszej skromnej pracowni twórczej – „Galerii Krzesimowscy” przy ul. Opatowskiej w Sandomierzu.

Kościelne zamówienia

Sztuka złotnicza od czasów średniowiecza złączona była z kościołem. Największej sławy złotnicy współpracowali z kościołem i tworzyli arcydzieła, które po dziś dzień możemy podziwiać w europejskich świątyniach.

Laicyzacja społeczeństwa oraz spadek znaczenia sztuki sakralnej w dzisiejszych czasach sprawił, że o związkach kościoła z artystami złotnikami słyszymy coraz mniej. Nie oznacza to jednak, że polscy artyści złotnicy nie wykonują dzieł sakralnych na zamówienie kościoła. Część z nich blisko współpracuje z Kościołem katolickim, część podejmuje się działań na wyraźne zamówienie, ale zarówno jedni, jak i drudzy przejdą do historii złotnictwa za sprawą swoich realizacji. Ich sztuka przetrwa i będzie świadczyła o naszych czasach.

Relikwiarze

Związki pomiędzy artystami złotnikami a kościołem inicjowane są zazwyczaj przez kościół. Proboszczowie parafii w momencie, gdy potrzebują wytworu sztuki złotniczej, jak choćby kielicha mszalnego czy relikwiarza, nawiązują kontakt z pracowniami jubilerskimi. Oczywiście gros odpowiedzialnych za zakupy na potrzeby kościoła wybiera z ogólnodostępnej oferty hurtowni wyrobów sakralnych, jednak zdarzają się osoby, które posiadając wiedzę na temat polskiej sztuki złotniczej, nawiązują kontakty z twórcą. Należy zauważyć, że kościelne zamówienia to wielki zaszczyt dla złotnika. To bowiem nie tylko docenienie jego dorobku oraz talentu, ale także możliwość zapisania się w historii złotnictwa. A tym trudno wzgardzić. Wykonanie przedmiotu kultu sakralnego to przedsięwzięcie, które wymaga od twórcy nie tylko umiejętności, ale przede wszystkim wiedzy na temat historii parafii. Najtrudniejsze wydaje się stworzenie relikwiarza, który musi opowiadać historię świętego, parafii, a za sprawą symboli powiązać sprawy boskie ze sprawami ludzkimi.

Tworząc przedmioty kultu, artysta musi blisko współpracować z kościołem i niemal wspólnie z nim tworzyć projekt przedmiotu. Wartym do odnotowania faktem jest możliwość przeniesienia do obiektu sakralnego polskiej współczesnej sztuki złotniczej, która w przestrzeni kościołów pojawia się niezwykle rzadko.

Współczesność w sferze sacrum

Współcześnie artyści tworzący sztukę sakralną – naczynia liturgiczne, medaliki, krzyżyki czy relikwiarze, zazwyczaj powielają stare wzory, za nic mając otaczającą nas współczesność, do której należą w równej mierze artysta, duchowny i wierni. W dużej mierze nie starają się wprowadzać do świątyń współczesnej sztuki złotniczej. Oczywiście poza chlubnymi wyjątkami.

Współczesność w pracach artystów podkreślana jest przez wybór materiałów jubilerskich, techniki pracy, ale także poprzez symbolikę. Sztuka sakralna nie może skupiać uwagi na sobie, musi być środkiem prowadzącym do celu. Zadaniem artysty złotnika jest nadanie przedmiotowi cech, które pozwolą na identyfikację z miejscem czy osobą, której zostały przypisane. Należy zauważyć, że współpraca środowiska artystycznego z kościołem to niezwykle ważny element polskiej sztuki złotniczej. Warto więc przyjrzeć mu się bliżej i zadbać, aby w polskich kościołach pojawiało się więcej przedmiotów kultu religijnego wykonanych ręką polskich artystów złotników, aby polska współczesna sztuka złotnicza zagościła w przestrzeni sakralnej, była podziwiana przez wiernych i przetrwała wieki.

Częstochowski Plastyk na stażach zagranicznych

Zespół Szkół Plastycznych w Częstochowie jest artystyczno-zawodową szkołą średnią liczącą około 300 uczniów, o najdłuższej w Polsce tradycji kształcenia w kierunkach form użytkowych: złotnictwo,ceramika, oraz jako pierwsza w Polsce kształcącą w kierunku grafiki użytkowej – form wydawniczych.

Od 2000 roku szkoła uczestniczy w projektach unijnych w ramach programu Leonardo da Vinci Erasmus+ jako instytucja wnioskująca i przyjmująca. Mobilność międzynarodowa podnosi kompetencjezawodowe i językowe kadry edukacyjnej, co przyczynia się do podniesienia jakości kształcenia. Równocześnie zwiększa dostępność do najnowszych programów wykorzystywanych przy projektowaniu, pobudza kreatywność, doskonali znajomość języka, znosi bariery dotyczące europejskich rynków pracy czy dalszego kształcenia się, nie tylko w Polsce. Proponowane tematy stażowe otwierają nowe obszary wiedzy, niedostępne dla naszych uczniów w ramach obecnych podstaw programowych, zachęcające do projektowania kreatywnego, multimedialnego, w nowoczesnych narzędziach 3D.

Nowy projekt

Projekt realizowany w roku 2016 w ramach Europejskiego Programu Power Vet na zasadach programu Erasmus+ dotyczył odtwarzania i udoskonalania formy i funkcji przedmiotu designerskiego z wykorzystaniem najnowszych technologii. W projekcie uczestniczyło 39 uczniów oraz 12 nauczycieli przedmiotów zawodowych specjalizujących się w zakresie: złotnictwo, ceramika, grafika oraz organizacje partnerskie: CENCAL – Centro de Formação Profissional para a Indústria Cerâmica w Portugalii; Goldschmiedeschule mit Uhrmacherschule Pforzheim w Niemczech; HTBLVA für Kunst und Design Graz-Ortweinschule w Austrii; Liceo Artistico „Scuola del Libro” oraz Istituto Statale D’arte G. Cantalamessa we Włoszech. Realizacja stażu sprowokowała nie tylko absorbcję nowych technologii stosowanych w nauczaniu zawodowym w kierunku dizajnu w szkołach partnerskich, ale także obserwację metod pracy z uczniem w tych technologiach (jobshadowing). Projektowanie produktu zarówno złotniczego, ceramicznego, jak i graficznego w szkołach partnerskich poprzedza blok przedmiotów wprowadzających do specjalizacji dotyczących projektowania manualnego 2D przez odtwarzanie istniejących projektów z całkowitą precyzją, wymiarowaniem, użyciem koloru czy materiału, w różnorodnych technikach wykonania. Jednocześnie uczniowie poznają programy 3D (jak Rhino, Blender, 3dMax, ZBrush), wykonując przeskalowane projekty renderowane zarówno do wizualizacji, jak i druku 3D.

Zdobywanie doświadczenia

Program stażowy był niewątpliwie nowym doświadczeniem w projektowaniu w najnowszych technologiach 3D. Skupił się na analizie danych produktu istniejącego, a następnie eksploracji pozyskanej wiedzy i wykorzystaniu jej w projektowaniu zbiorów nowych wyrobów z udoskonaloną formą. W praktyce zawodowej dizajnera projektowanie odbywa się często przez adaptację już istniejących produktów i przez zmianę skali, formy, poprawienie wyglądu, użytkowości, co doprowadza do zdefiniowania nowych cech i wartości obiektu. Uczestnicy stażu pokonali wszystkie fazy projektowania trójwymiarowego od skanowania 3D, poprzez pracę w programach umożliwiających parametryczne modelowanie bryłowe, po wizualizację zaprojektowanego obiektu i rendering (od analizy danych, określenia potrzeb, kryteriów, po poszukiwanie alternatywnych rozwiązań). W tym samym czasie kadra nauczycielska podniosła kwalifikacje zawodowe przez praktykę obserwacji prowadzenia tematu stażowego przez organizacje partnerskie (jobshadowing). Nauczyciele planują wdrożyć metodologię projektowania 3D w programie Rhino (jubilerzy) czy ZBrush (ceramicy), w celu wizualizacji oraz wydruku całego projektu lub niektórych elementów ozdobnych. Uczniowie zainspirowani sposobami projektowania z użyciem najnowszych technologii zaproponowali po powrocie ze stażu projekty dyplomowe z wykorzystaniem drukarki 3D. 6 grudnia 2016 odbyło się w ZSP w Częstochowie kolejne spotkanie upowszechniające efekty zrealizowanego projektu połączone z prezentacją możliwości wykorzystania jego wyników.

Wakacje z kosztownościami

Okazuje się, że wakacje nie są tylko czasem wypoczynku, ale czasem nauki tworzenia biżuterii. Na terenie całego kraju możemy spotkać się z ofertą kursów dla początkujących i zaawansowanych.

Tylko od zasobności naszego portfela oraz czasu zależy, czy w okresie letnim staniemy się twórcami biżuterii. Kursy organizowane są zarówno przez profesjonalistów, jak i amatorów, którzy dzielą się swoją wiedzą z innymi. Organizowane są w wakacyjnych kurortach, domach kultury i szkołach

Dzieci i do rośli uczą się ko sztowności

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Polaków na terenie całego kraju organizowane są kursy tworzenia biżuterii. Najczęściej można spotkać się z kursami umożliwiającymi zrobienie najprostszych ozdób, które nie wymagają ani wnikliwej wiedzy, ani dużych umiejętności manualnych. Ceny kursów „nawlekania koralików” zaczynają się już od 50 złotych, a swoje własne „kosztowności” jesteśmy w stanie wykonać w ciągu jednego dnia. Tego rodzaju szkoleniem zainteresowani są przede wszystkim nastolatkowie, którzy korzystając z wolnego czasu chcą nauczyć się tworzenia prostej biżuterii. Znacznie droższe są natomiast organizowane najczęściej w domach kultury kursy decoupage’u. Techniki zdobniczej, polegającej na przyklejaniu na odpowiednio przygotowaną powierzchnię wzoru z papieru, można nauczyć się podczas kilkugodzinnych kursów. Przeznaczone są one zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Jak zapewniają organizatorzy, dzięki poświęceniu od ośmiu do dziesięciu godzin swojego wakacyjnego czasu, możemy stać się mistrzami decoupage i ozdabiać nie tylko pudełka czy skrzynki, ale także samodzielnie tworzyć swoje projekty biżuterii. Należy zauważyć, że kursy decoupage’u cieszą się dużym zainteresowaniem wśród Polek, które chętnie poświęcają swój czas, aby zgłębić tajniki ozdabiania drewna, szkła, metalu, tkaniny, plastiku czy ceramiki. Ceny wakacyjnych lekcji są zróżnicowane, zaczynają się od 300 złotych, a kończą na 800. Za indywidualne lekcje z instruktorem zapłacimy około 80 złotych. Największym zainteresowaniem cieszą się kursy filcowania. Filcowanie to jedna z najstarszych metod tworzenia tkanin. Jak zapewniają organizatorzy kursów, z filcu można w dość krótkim czasie nauczyć się tworzenia małych form dekoracyjnych oraz biżuterii. Technik tworzenia z filcu można nauczyć się w ciągu kilku godzin, przynajmniej tyle trwają bowiem organizowane warsztaty. Kurs filcowania przeznaczony jest raczej dla osób dorosłych, które mają umiejętności manualne. Na tworzenie skomplikowanych wzorów z tkaniny potrzeba bowiem trochę czasu, umiejętności oraz cierpliwości. Warsztaty tworzenia biżuterii z filcu nie należą jednak do najtańszych: za pojedynczą lekcję należy zapłacić około 50 złotych, a na cały kurs przeznaczyć około 800 złotych. Dużą popularnością cieszą się także kursy soutache (sutaszu), czyli haftu ręcznego wykorzystywanego do produkcji biżuterii. Warsztaty oraz szkolenia z techniki soutache organizowane są przez cały rok, jednak w okresie letnim mamy do czynienia z prawdziwym wysypem tego typu kursów. Należy podkreślić, że biżuteria soutache bardzo dobrze się sprzedaje, co skłania coraz więcej osób do nauki tej metody. Ceny wakacyjnych trzydziestogodzinnych kursów soutache zaczynają się już od 800 złotych. Polacy zainteresowani są także kursami wytwarzania biżuterii z ceramiki. Kursy tworzenia ceramiki cieszą się dużą popularnością zarówno wśród dorosłych, jak i dzieci. Nie dziwi zatem, że podczas wakacyjnego odpoczynku można zgłębiać tajniki tej sztuki. Chcąc nauczyć się tej metody tworzenia biżuterii, mamy masę możliwości. Możemy zapisać się na jednodniowe szkolenia, po których wyjdziemy z „naszym małym dziełem sztuki”, ale także skorzystać ze znacznie szerszej oferty i zapisać się na dwutygodniowe warsztaty tworzenia ceramicznej biżuterii. Za jednodniowe szkolenie zapłacimy 50 złotych, natomiast ceny profesjonalnych warsztatów to już znacznie większy wydatek, oscylujący w okolicach tysiąca złotych. Na rynku szkoleń wakacyjnych możemy znaleźć także kursy tworzenia biżuterii z papieru czy drewna. Zazwyczaj są to dwu- lub trzygodzinne warsztaty organizowane przez domy kultury.

Wyjazd na naukę

Bynajmniej na tym nie kończy się oferta przygotowana dla osób chcących w dość szybkim czasie nauczyć się tworzenia biżuterii. Można bowiem skorzystać z wczasów z biżuterią, podczas których w otoczeniu pięknej przyrody, przez okres 10 lub 14 dni, uczestnicy zgłębiają tajniki tworzenia biżuterii. Zazwyczaj uczą się na nich najprostszych technik wytwarzania ozdób, jednak zdarzają się kursy, na których można zgłębić prawdziwą wiedzę złotniczą i nauczyć się tworzenia biżuterii ze srebra. Profesjonalne kursy złotnicze są kursami drogimi i nie jest prosto się na nie dostać. Nie można zapominać, że wakacje są także czasem, który mogą wykorzystać profesjonaliści na zapoznanie się z nowoczesnymi metodami tworzenia biżuterii. Szkoły złotnicze prowadzą dla nich specjalne warsztaty i szkolenia, podczas których zapoznają uczestników z nowymi technologiami i maszynami jubilerskimi. Takie szkolenia organizowane są przez znane i uznane organizacje branżowe oraz szkoły zawodowe. Złotnicy i jubilerzy mogą przeznaczyć urlop na naukę profesjonalnych technik jubilerskich czy zgłębienie wiedzy na temat kamieni szlachetnych na kursach organizowanych przez rzeczoznawców jubilerskich.