Biżuteria to moja pasja

Rozmowa z Olgą Zielińską, projektantką biżuterii

Jak zaczęła się pani przygoda z biżuterią?

Moja mama jeszcze w PRL-u sama dla siebie montowała naszyjniki z koralików, lepiła elementy z modeliny i robiła z nich biżuterię, jakiej nie było w sklepach. Taki niepokój twórczy. Ja tę biżuterię w jakimś momencie od niej dostałam, bo moda minęła, w domu były porządki i coś miałam sobie z tym zrobić. Zaczęłam rozmontowywać, kombinować, składać na nowo – i zaczęło się. Handel online rękodziełem w Polsce raczkował, około 2005 r. w pierwszych portalach, z którymi pracuję do dziś, zaczęłam sprzedawać te koralikowe dzieła. Najpierw proste konstrukcje, potem wiele eksperymentów z różnymi technikami. Ten niepokój twórczy to musi być genetyka, moja prababcia malowała, a z drugiej strony rodziny pradziadek ręcznie robił drewniane meble. Nie wyobrażam sobie innej drogi dla siebie. Studiowałam fotografię na ASP w Gdańsku, ale jeszcze podczas studiów pojawiła się w moim życiu biżuteria i już ze mną została. Dyplom z fotografii mam i nie żałuję. Po pierwsze – umiem zrobić zdjęcia, co bardzo się przydaje, po drugie – czas poszukiwania własnej drogi nie może być czasem zmarnowanym.

Jaką drogę musiała pani pokonać, aby wypracować własny styl w tworzeniu biżuterii?

Ponieważ zaparłam się, że z biżuterii będę żyć, musiałam wielokrotnie tymczasowo zajmować się biżuterią mniej artystyczną, a bardziej opłacalną. Trochę incognito robiłam i wciąż robię rzeczy sztampowe, robię naprawy, wykonuję obrączki ślubne, zupełnie klasyczne. Jestem w siódmym niebie, że to jednak nadal jest biżuteria i w gruncie rzeczy nie muszę dorabiać w innej branży, męcząc się gdzieś w biurze i marnując godziny. Uważam, że bezcenne jest lubić swoją robotę i wiedzieć, że nigdy się nie znudzi. Jeśli chodzi o styl, to myślę, że on sam się rodzi w momencie, w którym w sposób nieskrępowany możesz tworzyć coś na spokojnie i nie musisz się martwić, czy to się sprzeda i co z tym dalej będzie. Takie okoliczności trzeba sobie stworzyć, wtedy wychodzi na wierzch nasza prawda i nasz charakter. Dając sobie szansę na spokój wewnętrzny, czyli zyskując pieniądze z innych źródeł, stworzyłam sobie taką gałąź, w której robię to, co chcę, i mam w nosie, kiedy to sprzedam. Wolność jest konieczna, inaczej nie będzie własnego stylu.

Jakie cele stawia sobie pani teraz na tej drodze?

Robię to, co lubię, i jeszcze mi czasem za to płacą. Wiem i czuję, że jestem na właściwym torze, więc podstawowy cel to dalej iść tą drogą. Móc robić to, co lubię, rozwijać się cały czas, ucząc się nowych rzeczy. Oglądać, słuchać – jestem wiecznie głodna wiedzy i nowości. Móc zamykać się w pracowni na długie godziny i tworzyć bez presji. Nie stracić tego, że praca nie jest dla mnie pracą. Nie muszę od niej odpoczywać, nie są mi potrzebne weekendy ani urlop. Nie pracuję bez przerwy, oczywiście, ale ta robota to jest taka pasja, która nie wymaga ode mnie cyklicznego resetu mózgu i wyłączania telefonu służbowego. Wszystkim ludziom na ziemi życzę, żeby lubili swoją pracę.

Jaki jest pani ulubiony materiał jubilerski i dlaczego właśnie on?

Srebro oczywiście, a także żywica. Srebro ma w sobie magię i spokój, wyczuwam pod palcami jego szlachetność. Jest w dużym stopniu przewidywalne, można je dość szybko wyczuć, nauczyć się, jak się zachowuje. Żywica z kolei to kapryśny materiał. Oczywiście są zasady, co i jak, w jakich okolicznościach zrobić, żeby efekt był właściwy, ale ona i tak czasem potrafi powiedzieć po prostu NIE. Uczy cierpliwości i pokory. Może dlatego, że na efekt muszę czasem czekać kilka dni i że czasem coś nie wyjdzie, to radość z sukcesów w pracy z żywicą jest duża. Traktuję ją jako środek do celu, a nie cel, nie tworzę z niej form przestrzennych, ona jest tylko pomocnikiem w prezentacji tego, co pod nią chowam. A są to moje zdjęcia i rysunki. Żywica pozwala mi je utrwalać na długie lata.

Jak zdefiniowałaby pani swoją biżuterię – dla kogo pani tworzy i co chce przekazać za pośrednictwem biżuterii?

Myślę, że moja biżuteria nie jest dla miłośniczek klasyki. Raczej dla kolorowych ptaków, wolnych umysłów i kobiet odważnych. Biżuteria, tak jak buty czy ubranie, może wyrażać bardzo dużo albo nie mówić zupełnie nic. Ty wybierasz, w zależności od nastroju albo cech twojego charakteru, czy chcesz przyciągać wzrok, czy coś swoim wyglądem mówisz, czy krzyczysz, czy chcesz w tłumie zlać się z szarzyzną i zniknąć. Zaznaczam, że dla obu wariantów jest moja pełna zgoda i akceptacja. Ale ja lubię mocne kolory, duże formy, nietypowe rozwiązania, one wymagają pewnej odwagi. Uwielbiam wystrojone kobiety, w wielkich kolorowych kolczykach i szalonych ciuchach. Sama, jak szewc bez butów, noszę mało biżuterii i jeżdżę na rowerze w starych T-shirtach, ale bez zwariowanych ludzi w kolorach tęczy na ulicach byłoby mi bardzo smutno.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Miliony obrazów przewijają się przed naszymi oczami codziennie. Coś zostaje, coś się pamięta, coś się zapisuje na potem w głowie. Czerpię z kina, z natury, z mody, ze sztuki. Z ludzi, z moich klientek niejednokrotnie. To, co już widziałam, przetwarzam w głowie, produkuję z tego, co już jest, nie odkrywam Ameryki – ale maluję ją po swojemu. Mówi się, że wszystko już było, że już tylko odtwarzamy. Moda zatacza koła, wracają koturny, kolejny raz wracają spodnie dzwony. W biżuterii codziennej np. wróciły kolczyki koła, a parę lat temu były bardzo niemodne. W modzie nic nie mija na zawsze. Moim zdaniem ważne, żeby dużo oglądać, czytać i słuchać, wówczas inspiracji nie zabraknie.

Jak ocenia pani zainteresowanie odbiorców w dzisiejszych dość trudnych czasach biżuterią autorską?

Biżuteria autorska to produkt luksusowy i niszowy, więc oczywiście klientów jest odpowiednio mniej niż na produkty z półki pop, o chińskich produktach kiepskiej jakości nie wspominając (a Polacy lubią tę kiepską jakość niestety). Ale klienci na biżuterię artystyczną są, wierzę. I widzę, że jest ich coraz więcej. Takich, którzy rozumieją różnice między nieznanym stopem jakichś kosmicznych metali a srebrem o określonej próbie. Takich, którzy kupują u rzemieślników, a nie u producentów masowej bylejakości. Internet skraca odległości, a ja funkcjonuję od jakiegoś czasu wyłącznie w internecie, jeśli mowa o sprzedaży. Jest mi na pewno o tyle łatwiej niż artystom jeszcze 30 lat temu, że mam dostęp do reszty świata, klienci są nie tylko z mojej ulicy. Afirmując i trzymając kciuki za coraz większe sukcesy, nie chcę narzekać na brak klientów.

Gdzie można kupić pani wyroby i zapoznać się z pani twórczością?

Zapraszam na moją stronę: www.olgazielinska.pl – tam można znaleźć wszystkie informacje.

Dziękuję za rozmowę.

Stale szukam nowych rozwiązań

Rozmowa z Małgorzatą Chruściel-Waniek

Wprowadziła pani na rynek nowe kolekcje biżuterii. Co stanowiło dla pani inspirację przy ich tworzeniu? Czy mogłaby pani podzielić się z czytelnikami historią ich powstania?

Z przyjemnością. Zacznę może od sygnetów inspirowanych twórczością Alfonsa Muchy. Secesja obok art déco to mój ulubiony styl w sztuce. W sypialni mam wydruki obrazów Muchy, patrzę na nie codziennie i już od dawna zastanawiałam się, jak mogłabym przenieść choć namiastkę jego twórczości do świata biżuterii. Nie chciałam robić klasycznej kamei, więc temat kiełkował w mojej głowie do momentu, w którym wpadłam na pomysł wykonania sygnetów. Ta forma wydała mi się idealna, nietuzinkowa, a jednocześnie uniseksowa. Na targach, na których byłam ostatnio, okazało się, że tymi konkretnymi modelami interesują się zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Kolekcja „Unique” powstała przypadkiem.

Od lat śledzę zagraniczne fora i strony tematyczne przeznaczone dla złotników i jubilerów. Oglądam dużo instruktażowych filmów, doszkalam się. Na jednym z forów zobaczyłam biżuterię wykonaną techniką wosku traconego. Prace tam pokazane były inne niż wszystkie, które do tej pory znałam. Zachwyciła mnie organiczna faktura i jakby płynny kształt biżuterii. Na początku nie wiedziałam, czy prace są rzeźbione, frezowane czy może grawerowane. Nie wiedziałam, co to za technika, więc zaczęłam szukać, czytać i dowiedziałam się, że jest to starożytna japońska metoda wyrobu biżuterii.

Pewna złotniczka postanowiła przywrócić ją do życia i udało jej się odtworzyć skład wosku stosowanego ponad 1,3 tys. lat temu. Teraz ja mogę rozpowszechnić tę technikę w postaci biżuterii wśród polskich klientów. Wstęgi to kontynuacja mojej ostatniej fascynacji woskiem. Stale szukam nowych rozwiązań, form realizacji artystycznej. Najlepsze w złotnictwie jest to, że ciągle można uczyć się czegoś nowego, rozwijać i ulepszać swoją technikę. Przez wiele lat nie dostrzegałam wosku, a teraz okazał się moją miłością. Praca z nim daje mi dużo radości i nowych możliwości.

Moje prace można w zasadzie podzielić na te inspirowane dawną biżuterią i takie, dla których inspiracją jest natura. Na swoim koncie mam kolekcję górską (są to pejzaże), kolekcję „Kora”, gdzie najważniejsza jest faktura odzwierciedlająca korę drzew. „Wings” to biżuteria, dla której niedosłowną inspiracją były pióra. Są także kolekcje „Wild Berries”, „Magnolie”, „Symbiosis”, które są związane ze światem roślin. Od dawna chciałam stworzyć coś, co będzie nawiązywało do świata wodnego i tak powstały obrączki „Rafa koralowa”. Wszystkie kolekcje są wykonane w srebrze, część z nich w przyszłości chciałabym stworzyć w złocie.

Dla kogo stworzyła pani te kolekcje?

Zwykle tworzę biżuterię dla kobiet, choć kolekcje organicznych obrączek czy górskie motywy zawsze cieszyły się uznaniem panów. Nowe kolekcje są uniseksowe z założenia. Od pewnego czasu zwraca się do mnie coraz więcej mężczyzn i zamawiają biżuterię dla siebie. Bardzo podoba mi się, że moda zmierza w takim kierunku, że panowie czują potrzebę wyróżnienia się już nie tylko krawatem czy skarpetkami, ale coraz odważniej podchodzą do biżuterii. Nie boją się błyszczących kamieni i nietypowych, dużych form. Szukają oryginalnej, przyciągającej uwagę biżuterii. Kolekcje te są zatem dla wszystkich, a szczególnie dla fanów secesji, natury i dużych, organicznych form.

Jak niemal dwuletni okres pandemii wpłynął na pani twórczość?

Pierwsze miesiące pandemii były dla mnie, jak dla większości z nas, bardzo trudne. Klienci odwoływali zamówienia, nie odbywały się śluby, więc i obrączki się nie sprzedawały, nikt nie wiedział, co będzie dalej. Pracowałam tyle, ile mogłam w nowych warunkach. Nie było to łatwe, bo nawet jeśli pojawiała się możliwość zarobienia, to nie pracowały urzędy probiercze, więc w większości przypadków byłam pozbawiona możliwości sprzedaży swoich prac. Biżuteria jest dobrem luksusowym, ludzie stanęli w obliczu kryzysu i wydawało się, że nikt w takich czasach nie będzie myślał o biżuterii. A potem nagle wszystko ruszyło. Zwiększyła się liczba zamówień, klienci kupowali biżuterię lawinowo, tak jakby chcieli sobie zrekompensować poprzednie miesiące. Nie nadążałam z realizacją zamówień. Dotarło do mnie bardzo wielu nowych klientów. Sprzedaż ze stacjonarnych sklepów przeniosła się do internetu. Wielu nieprzekonanych klientów podjęło ryzyko zmiany swoich przyzwyczajeń i dostrzegło potencjał zakupów na odległość.

W czasie trwania lockdownów większość twórców przeniosła swoją działalność do świata wirtualnego – prezentowała w nim swoją biżuterię, uczestniczyła w wystawach. Czy z pani twórczością można zapoznać się w sieci?

Swoją działalność gospodarczą prowadzę od 18 lat i zawsze była ona związana przede wszystkim z internetem. Pierwsze prace sprzedawałam w najpopularniejszym portalu handlowym w Polsce, potem zaczęłam sprzedawać biżuterię przez galerie internetowe z autorską biżuterią i innym rękodziełem, a następnie przez swoją stronę internetową, która istnieje od 2007 r. Jeszcze parę lat temu jeździłam na targi, współpracowałam z różnymi galeriami, ale obecnie moje prace można kupić wyłącznie w sieci na mojej stronie www.gosiawaniek. pl i w Galerii YES w Poznaniu. Można mnie też bez problemu znaleźć w mediach społecznościowych.

Co sądzi pani o wirtualnym świecie jako miejscu prezentowania biżuterii? Czy dla branży złotniczej w Polsce cyfryzacja biżuterii, z pani perspektywy, jest szansą czy zagrożeniem?

Nigdy nie funkcjonowałam poza siecią. W internecie zawsze widziałam szansę na zaistnienie i możliwość dotarcia do setek tysięcy ludzi nie tylko w Polsce. Nie wyobrażam sobie, by we współczesnym świecie jakakolwiek firma mogła dobrze prosperować i rozwijać się bez udziału tego medium. Bardzo często zakup w sklepie stacjonarnym poprzedzony jest wcześniejszą wizytą na stronie internetowej lub w mediach społecznościowych. Te światy już po prostu nie funkcjonują osobno. Widzę natomiast coraz mniejsze zainteresowanie targami branżowymi. Nie sądzę, by internet całkowicie wyparł tego typu imprezy, ale na pewno zmieni się ich oblicze w najbliższych latach. Pandemia pokazała, że kultura i sztuka mogą sobie świetnie radzić w sieci.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Praktykuję sztukę uważności

Rozmowa z Iwoną Tamborską, projektantką biżuterii

Skąd wzięło się u pani zainteresowanie biżuterią jako medium ukazującym uczucia i emocje?

Potrzeba tworzenia jest czymś, co popycha do przodu każdego artystę, co nadaje sens jego życiu i istnieniu. To sposób na przepisanie swoich emocji na medium i uspokojenie ich. Jednocześnie jest to ciągła droga swego rodzaju udręki i samodoskonalenia, która zmusza do zaangażowania swojego intelektu, wrażliwości, emocji, doświadczenia, wiedzy, pokonywania w nieustającej walce największego przeciwnika, czyli własnych niedoskonałości.

W pewnym momencie w życiu odczułam, że jedynie biżuteria daje praktyczne zastosowanie dla potrzeby twórczości, którą mam w sobie. Czułam tak w przeciwieństwie do rysunku czy rzeźby, które dawały mi satysfakcję tylko do momentu, w którym powstały, bo potem bezcelowo trafiały do szuflady. Biżuteria natomiast po uzyskaniu „życia”, w moich oczach stawała się ważna i cenna już na wieki, bo ma zastosowanie praktyczne, niezależnie od tego, czy chwilowo leży w szufladzie.

Czym dla pani jest biżuteria?

Biżuteria jest dla mnie miniaturowym symbolem i komunikatem osoby, która ją nosi. Informuje o wrażliwości tej osoby i o tym, co ona uważa za piękne. To mówi bardzo wiele. Jednocześnie biżuteria jest dla mnie jednym z najważniejszych przejawów sztuki i ludzkich umiejętności zamkniętych w jednym, malutkim przedmiocie.

Wymaga nie tylko ciągłego rozwoju człowieka jako twórcy i artysty, który ma coś ważnego do powiedzenia światu, ale również człowieka jako rzemieślnika, bo nie wybacza najdrobniejszych błędów od strony technicznej. Dodatkowo ma czynnik użytkownika, który jest nieobecny przy malarstwie czy rzeźbie, który oczekuje od dzieła sztuki wielkiej wytrzymałości i wygody noszenia. Wartość tej ogromnej ilości pracy, którą się wykonuje własnymi rękami, umysłem i duszą, jest potęgowana, kiedy jest wykonana z unikatowych, pięknych i drogich materiałów.

Taki wydatek jest również ryzykiem i poświęceniem dla każdego artysty jubilera, co moim zdaniem już ociera się o pewnego rodzaju sacrum, czyli poświęcenie siebie dla czegoś ważniejszego od siebie, czyli aktu stworzenia. Wtedy w moich oczach powstaje niepodważalny skarb ludzkości, reprezentujący to, co jest uważane za esencję piękna w danej epoce. Vivienne Becker, znana historyk sztuki, powiedziała, że w antyku złotnicy postrzegani byli niemal jak kapłani, bo za pomocą swojej natchnionej pracy posiadali prawie bezpośredni kontakt z bogami. Uważam, że to naprawdę piękny koncept.

Skąd czerpie pani inspirację?

Praktykuję sztukę uważności – staram się zwracać uwagę na rzeczy malutkie: jak zbudowane są płatki, jak zbudowane są skrzydła owadów, jak poruszają się ślimaki, jak mienią się drobne ziarenka piasku – to tak, jakbym podczas każdego spaceru znajdowała prezenty. Myślę, że szczególnie te najmniejsze rzeczy są piękne i magiczne. A ponieważ nic nie jest stałe, wszystko musi przeminąć – jeszcze ważniejsze jest to, aby jak najwięcej zauważyć i docenić. Staram się więc opowiedzieć te historie o pięknie i magii wokół nas, ale także o smutku i głębokich emocjach, z którymi zmagamy się na co dzień – często niezauważalnie. A te emocje sprawiają, że ludzie są piękniejsi. Nie chcę, żeby moja biżuteria była banalna – chcę, żeby była wyrazem duszy. Od czasu do czasu (moim zdaniem) udaje mi się to osiągnąć. A czasami robię rzeczy po prostu dla zabawy.

Jak wygląda u pani proces twórczy?

Kiedy pracuję, staram się nie myśleć o tym, co robię, jak o biżuterii, ale o całej scenie, o obrazie/rzeźbie. Trudność oczywiście polega na połączeniu pasji artysty z umiejętnościami dobrego, przyziemnego rzemieślnika, aby ten wymyślony przedmiot był wytrzymały, ale nadal realistyczny, niemal żywy i eteryczny. Ta eteryczność i wrażenie ruchu wiele dla mnie znaczą. Zaczynam zwykle od serii szybkich szkiców z różnych stron tego, o czym chcę opowiedzieć swoją historię. Uczę swoje ręce tak długo, aż w prostych, czystych, szybkich liniach uda mi się złapać esencję tego stworzenia, emocji, wydarzenia, o które mi chodzi. Rysując, nigdy nie koncentruję się na cieniowaniu itd., bo moja głowa wie, czego oczekuje. To ręce muszą się nauczyć przełożyć to na skalę miniaturową, gdzie drgnięcie w czasie wdechu oznacza całkowitą zmianę efektu.

Jaki materiał jest pani ulubionym i dlaczego?

Jak do tej pory najbardziej lubię srebro, bo najbardziej zrozumiałam ten metal, jego możliwości i ograniczenia w stosunku do tego, co chcę osiągnąć. Daje też szerszy gradient odcieni i kontrastów, które mają znaczenie w tym, co chcę pokazać.

Jak wyobraża sobie pani najbliższą przyszłość?

Po tym roku pełnym zawirowań wolę nic nie planować, ale jedynie dostosowywać się, jak najlepiej umiem, do warunków, które mnie spotykają. Na obecną chwilę wiem, że 1 października 2023 r. mam wygłosić wykład inauguracyjny roku akademickiego 2022/23 w Wyższej Szkole Rzemiosł Artystycznych i Zarządzania we Wrocławiu oraz że będę tam prowadzić zajęcia w semestrze zimowym.

Gdzie można zapoznać się z pani twórczością?

Niezwykle ważna jest dla mnie obecność w internecie, gdzie reprezentuje moją działalność strona www.rekamistworzone. com. Ważne są dla mnie również social media: https://www.facebook.com/rekamistworzone, https://www.instagram.com/rekamistworzone/, https://pl.pinterest.com/rekamistworzone/, https://www.youtube.com/user/RekamiStworzone/featured. W maju 2023 r. będę miała zaszczyt pojawić się znów w Genewie podczas wystawy GemGeneve.

W czerwcu 2023 r. planowana jest wystawa moich prac razem z wieczorem autorskim podczas Nocy Muzeów w Muzeum Okręgowym w Toruniu, co ogromnie mnie cieszy. Mam nadzieję, że uda mi się zrealizować te plany. Byłoby mi niezwykle miło, gdyby odwiedzili mnie państwo w trakcie tych wydarzeń. Serdecznie wszystkich zapraszam. Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Odkrycie pasji w tworzeniu biżuterii to znalezienie skarbu

Rozmowa z Michałem Fatygą,
artystą plastykiem o pasji tworzenia biżuterii

Jak rozpoczęła się pana przygoda z biżuterią?

W pracowni mojego brata Mariusza. To on pierwszy zaczął swoją przygodę, a ja przyglądałem się różnym procesom twórczym, nie spodziewając się, że wpadnę w sidła tej pasji. Podobał mi się proces projektowania i tworzenia, kiedy z niepozornej blachy w ogniu i w skupieniu powstawał przedmiot, który zachwyci czyjeś oko i który ktoś pokocha. Mariusz też był moim pierwszym nauczycielem warsztatu. Również wtedy zacząłem bywać na targach branżowych i wystawach, poznawać osobiście artystów i przyglądać się ich pracom.

To był biżuteryjny rollercoaster. Setki rozmów o biżuterii, tysiące wzorów i kolorów i powtarzające się pytanie w głowie: jak to jest zrobione? Wtedy też poznałem Romana Kowalkowskiego – drugiego po moim bracie artystę, który miał największy wpływ na moją drogę, którą wtedy zaczynałem – i jego kolorowy świat niezwykłych wzorów i najdziwniejszych materiałów. Odkrycie swojej pasji to uczucie, które można porównać do znalezienia skarbu po długich poszukiwaniach. Pewność, że oto stało się coś, co jest twoim przeznaczeniem, to wielkie szczęście. Nie mogę sobie wyobrazić życia, w którym nie trafiłbym na drogę tworzenia biżuterii.

Jak wspomina pan swoje pierwsze kroki na drodze do zostania projektantem? A jak wygląda pana proces twórczy dziś?

Jak teraz sięgam wstecz pamięcią i przypominam sobie swoje pierwsze prace, to z uśmiechem łapię się za głowę i pocieszam się, że każdy jakoś zaczynał. Uczyłem się warsztatu, a jednocześnie byłem bardzo głodny efektów, więc poszukiwałem swojej tożsamości w tych projektach, często próbując i popełniając błędy. Szybko znalazłem swój kawałek przestrzeni w branży, tworząc to, z czym pewnie jestem najbardziej kojarzony do dziś, czyli biżuterię z piasku morskiego. Proces opracowania technologii jej tworzenia zajął mi kilka miesięcy, ale rezultaty i reakcja publiczności przerosły moje oczekiwania.

Niespełna rok później biżuteria z piasku z plaży z małej miejscowości wyruszyła na salony poprzez udział w wystawach. Otrzymałem pierwsze nagrody i wyróżnienia, m.in. w konkursie Amberif Design Award w 2015 r. Dla kogoś, kto dopiero zaczynał przygodę z projektowaniem, wyróżnienie w tak dużym, znanym międzynarodowym konkursie było jak spełnienie marzeń. Niedługo później moja biżuteria z piasku gościła już w galeriach w Polsce, z granicami, a nawet na innych kontynentach, w Stanach Zjednoczonych czy w Azji. Dziś mam za sobą kilkadziesiąt wystaw zbiorowych i dwie indywidualne.

Jestem członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków – Polska Sztuka Użytkowa, przez kilka lat byłem członkiem Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych i kuratorem jednej z odsłon konkursu „Prezentacje”. Teraz, po pandemii, odkryłem w sobie nową energię wynikającą z pewności, że nie mogę funkcjonować bez biżuterii. Szukając nowych, nieodkrytych dróg, planuję podnieść swoje umiejętności, wykonać jeszcze więcej projektów i zaznaczyć swoją obecność jeszcze wyraźniej.

Czym dla pana jest biżuteria?

Biżuteria jest ozdobą, która głosem projektanta przedstawia myśli osoby, która ją nosi. Częścią tożsamości osoby, która ją nosi. Dobrze, jeśli nosi ją świadomie. Dlatego musimy też świadomie ją projektować. Owoc mojej pracy może komuś się spodobać, komuś, kto mi zaufa, że będzie nosił coś wartościowego. Nasze prace nie są anonimowe, wkładamy w nie nasze życie, przemyślenia, uczucia, przekaz. Ta część naszej osobowości maszeruje przez świat na czyimś ciele jako część swojej tożsamości. Ta zależność wzbudzała u mnie największą radość i poczucie odpowiedzialności. Oczywiście część mojej pracy nigdy nie znalazła właściciela, bo nie była przeznaczona do użytku – mówię tu o pracach, które tworzyłem na wystawy czy konkursy. Są to prace pełne emocji i przekazu.

Umocowanie tego przekazu w formę biżuterii sprawia mi satysfakcję. Lubię to techniczne wyzwanie. Nigdy nie tworzę „obiektów” w konkurach czy wystawach biżuterii. Zawsze dokładam starań, aby to była biżuteria technicznie nienaganna i w stu procentach do noszenia, nawet jeśli jest to konkurs na zdjęcie, jak Amberif Design Award. Na zawsze zostanie mi w głowie rada mojego nauczyciela i przyjaciela Romana Kowalkowskiego, który na początku mojej nauki powiedział mi, że „biżuteria służy do noszenia, a nie do leżenia w kredensie”.

Skąd czerpie pan inspiracje?

Z zależności jednej rzeczy od drugiej. Lubię gdy coś z czegoś wynika i jest to dostrzegalne po jakimś czasie. Biżuteria z piasku była zatrzymaniem chwili, jak fotografia łapała miejsce i czas. Najczęściej poruszanym przeze mnie tematem jest kondycja człowieczeństwa i świata. Staram się poruszać temat praw człowieka i jego godności. Kiedy każdy z nas miał szansę wypowiedzieć się w fantastycznym projekcie „Moim zdaniem”, poruszyłem kwestię uchodźców płynących na łajbach do Europy oraz wyraziłem sprzeciw przeciwko mowie nienawiści.

To są sprawy, które nie tracą na ważności. Różnego rodzaju emocje też mają wpływ na to, co robię. Nadzieja i optymizm, ale też lęki i obawa przed stratą świata czy wartości, jakie są dla mnie ważne. Wtedy ten świat zamykam w biżuterii z nadzieją na to, że będzie trwalsza niż ta sprawa, o którą się boję, którą dysponuję i chcę ocalić od zapomnienia.

Jaki materiał jest pana ulubionym?

Na pewno srebro. Pewnie nie jest to oryginalna odpowiedź i wielu nasunęła się myśl, że powiem: piasek morski. Srebro to bardzo wdzięczny materiał. Kiedy przypatrywałem się pracy brata, najbardziej fascynowała mnie praca z ogniem, lutowanie, wyginanie, walcowanie, drapanie, szlifowanie, cięcie i pozostałe tortury. To wszystko, co sprawiało, że metal zaczynał żyć i zaczynała się jego transformacja. Drugim ulubionym materiałem jest żywica epoksydowa. I w tej kwestii nie jestem oryginalny, ale żywica daje wiele możliwości, które mi odpowiadają. Różni ludzie różnie reagują na to, że nie lubię bursztynu. Przecież pochodzisz znad morza – mówią. Pewnie właśnie dlatego. Cokolwiek by zrobić, to bursztyn nie będzie ani bardziej, ani miej bursztynowy, nic z tego nie wynika.

Jak ocenia pan rynek polskiej biżuterii artystycznej? Jakie zmiany zaszły na nim w ostatnim czasie?

Jeszcze przed pandemią rynek trochę gasł. Nie będę kusił się o analizowanie przyczyn. Może to naturalne zjawisko, że wszystko się zmienia – trendy, ludzie, moda. Nie ma już tej atmosfery w branży i bardzo za nią tęsknię. Targi nie odbywają się już z taką pompą i mimo wrodzonego optymizmu nie sądzę, żeby te czasy wróciły. To wrażenie, że z roku na rok jest gorzej, ciężej, trochę nas przygaszało. Widzieliśmy mniej kupców, potem mniej wystawców. Myślę, że wtedy zaczęła się nakręcać ta maszynka, która zaczęła hamować rynek. Potem przyszła pandemia. Oczywiście część z nas rozwija się w internecie, ale chyba nie aż tak, żebyśmy mogli powiedzieć, że rynek ma się dobrze, że się rozwijamy. Mam nadzieję, że choć po części te czasy wrócą. Wróci ta energia, którą pamiętam.

Jakie są pana plany na najbliższą przyszłość?

Przede wszystkim wystawa w Warszawie. Wystawa prac pod wspólnym tytułem „Blizny”. Będzie to pokaz kolekcji mówiącej przede wszystkim, że wszystko będzie dobrze. Że potłuczeni i obolali, ale wyjdziemy z tych wszystkich opresji i perturbacji. Otwarcie wystawy odbędzie się jeszcze w tym roku. Jak tylko będę mógł zdradzić więcej szczegółów, podam je w mediach społecznościowych. Sam wciąż zbieram się po epidemii, która dotkliwie dała mi się we znaki. Od niedawna dopiero tworzę sukcesywnie więcej i na nowo pokazałem się w galeriach. Nie zamierzam już się zatrzymywac. Kolejną dużą sprawą w moim życiu jest praca z osobami doświadczającymi bezdomności.

Wraz z żoną prowadzimy Fundację Adaptacji Społecznej im. Ludwiki i Hipolita Wawelbergów, która zajmuje się asystowaniem osobom w kryzysie bezdomności w ich powrocie do społecznego życia. Prowadzę też dla takich osób warsztaty z tworzenia biżuterii. Rezultaty są naprawdę zaskakujące. Bardzo bym chciał poruszyć bezdomność w większym złotniczym projekcie, aby zwrócić uwagę na ten problem i przedstawić nasz punkt widzenia w kontrze do krzywdzących stereotypów krążących w społeczeństwie. Pomysł takiego projektu już powstał, mam nadzieję, że niedługo będę mógł zaprosić przyjaciół, artystów złotników do udziału w nim. Bardzo chciałbym też organizować inne projekty angażujące artystów złotników, promować sztukę złotniczą i młodych twórców, oby ich nie zabrakło.

Gdzie można zapoznać się z pana twórczością?

W miarę możliwości pojawiam się wszędzie, gdzie dzieje się coś ciekawego. Jak już wspomniałem, epidemia zmusiła mnie do zaciągnięcia hamulca, który na szczęście udało się zwolnić i przyspieszyć. Dołączam się do zaproszeń organizatorów projektu „Moim zdaniem” do Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, aby obejrzeć trwającą tam właśnie wystawę. Bardzo chciałbym wrócić do Legnicy w jakiejś formie. To jedno z moich ulubionych miejsc z wieloma ulubionymi wspomnieniami. Każdą nową rzecz pokazuję na portalach społecznościowych, tam też pojawiają się informacje o aktualnych projektach i przedsięwzięciach.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Biżuteria to moja pasja

Rozmowa z Angeliką Kwiatkowską, projektantką biżuterii

Pani biżuteria została zaprezentowana na wystawie „Wspomnienia” w czasie tegorocznego Festiwalu Srebra w Legnicy. Wzbudziła emocje i podziw dla pani talentu. Skąd wzięło się u pani zainteresowanie biżuterią jako medium ukazującym uczucia i emocje?

Biżuterią interesuję się tak naprawdę od liceum. Chodziłam do Liceum Plastycznego w Katowicach, gdzie byłam na specjalizacji jubilerstwo. To tam tworzyłam pierwsze projekty i uczyłam się wykonywać biżuterię, tam również pokochałam to zajęcie. Natomiast przekazywanie swoich uczuć i emocji pojawiło się z czasem, dosyć naturalnie. Jestem wrażliwą i sentymentalną osobą, silnie związaną z rodziną i przyjaciółmi, potrzebowałam czegoś, co pomoże mi uzewnętrznić te uczucia, a biżuteria okazała się idealnym medium. Traktuję ją również jak swego rodzaju pamiętnik, by za kilka lat, patrząc na swoje kolekcje, wspominać emocje towarzyszące tworzeniu ich.

Na wystawie zaprezentowała pani osiem kolekcji biżuterii: „Moja historia”, „Rodzina”, „Asymetria”, „Pazur”, „Lustra”, „Happiness pills”, „Migracje”, „Arystokracja”. Jaka jest geneza ich powstania? I co znaczą one dla pani?

Obiekt „Moja historia”, wiąże się z moimi prywatnymi odczuciami związanymi z utratą wagi, przy tworzeniu go czerpałam z własnych doświadczeń, jest bardzo osobisty. Jego zmieniająca się struktura nawiązuje do zmian zachodzących w ciele i w głowie podczas odchudzania. Kolekcja „Rodzina” jest to komplet kolczyków przedstawiający trzy pokolenia: dziadków, rodziców i dzieci, które czerpią od siebie nawzajem. „Asymetria” jest to komplet brosz ukazujących asymetrię w świecie ptaków, gdzie samce są często o wiele bardziej barwne od samic. Jest to prosty projekt zainspirowany naturą. „Pazur”, kolekcja nakładek na paznokcie z motywami zaczerpniętymi ze Strajku Kobiet, jest wyrazem mojego niezadowolenia z powodu odbierania praw kobietom w naszym państwie.

W takich sytuacjach, gdy trudno mi opisać emocje słowami, biżuteria staje się idealnym medium. Kolekcja broszek i kolczyków zatytułowana „Lustra” nawiązuje do problemów, z jakimi musimy się zmagać w dzisiejszym świecie, do kultu mediów społecznościowych, które ukazują ludzi w krzywym zwierciadle i często są przyczyną zaburzeń odżywiania i braku akceptacji własnego ciała. Pojawia się w nich dużo przerobionych i wyidealizowanych sylwetek, które nijak mają się do rzeczywistości, ma to zły wpływ szczególnie na młodych ludzi. Kolekcja jest zainspirowana konstrukcją lusterek do makijażu. „Happiness pills” jest to projekt zrealizowany wspólnie z Lidią Pawlak. Stworzyłyśmy tę kolekcję, opierając się na ankiecie przeprowadzonej na ASP, w której zadano pytanie: „Czego pragną studenci ASP?”. Na podstawie odpowiedzi stworzyłyśmy broszki i naszyjniki, w które można włożyć tabletkę symbolizującą pieniądze, miłość lub podróże – ma to na celu zmotywowanie młodych ludzi do dążenia do swoich celów i spełniania marzeń.

Z kolei „Migracje” to naszyjnik, który zaprojektowałam na studiach licencjackich, przedstawia on trasę pociągu z Katowic do Łodzi, którym jeździłam w tamtym czasie, ukazuje rozdarcie między chęcią studiowania i rozwijania się w dziedzinie biżuterii a tęsknotą za rodziną i przyjaciółmi. Ostatnim elementem wystawy jest naszyjnik „Arystokracja” zainspirowany Pałacem Herbsta w Łodzi. Ukazuje on kontrast między bogatą a biedną ludnością. Ściany kul symbolizują mur między przedstawicielami różnych warstw społecznych. Cała wystawa jest podsumowaniem moich pięciu lat studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Kolekcje zaprezentowane na wystawie wybrałam spośród wszystkich swoich projektów, ponieważ są najbliższe memu sercu i związane z ważnymi wydarzeniami mojego życia, a zarazem uważam je za najciekawsze i najlepiej wykonane. Każda z tych kolekcji wyraża moją opinię lub odczucia związane z danym tematem.

Czym dla pani jest biżuteria?

Biżuteria jest dla mnie przede wszystkim pasją, uwielbiam ją projektować, a następnie tworzyć poszczególne elementy i składać wszystko w całość. Cały proces daje mi niesamowicie dużo radości i bardzo cieszy mnie, gdy odbiór moich projektów jest pozytywny. Jest dla mnie również przekaźnikiem emocji, formą wyrażania siebie, swojej opinii i stylu.

Skąd czerpie pani inspirację?

Inspirację czerpię głównie z otoczenia, z tego, co dzieje się w moim życiu, i emocji, jakie mi towarzyszą. Inspiruję się także naturą, w niej szukam kształtów i form. Często przy projektowaniu sięgam również do architektury i rzeźby, pomaga mi to tworzyć ciekawe i oryginalne konstrukcje.

Jak wygląda u pani proces twórczy?

Proces twórczy zaczynam od poszukiwania inspiracji, często przeglądam różne strony internetowe, magazyny, katalogi lub czerpię pomysły z otoczenia, np. z wydarzeń wokół mnie, oglądam dzieła różnych artystów, np. rzeźbiarzy czy architektów, w ten sposób próbuję odnaleźć ciekawą formę, która zainspiruje mnie do stworzenia biżuterii. Projektowanie zaczynam od szkiców, czasem zdarzy mi się tworzyć modele. Następnie poszukuję odpowiednich materiałów do wykonania projektu. Najczęściej kolekcje realizuję w srebrze. Gdy już odnajdę idealny kolor i strukturę, przystępuję do realizacji i wykonuję poszczególne elementy. Zwieńczeniem każdego procesu twórczego jest sesja zdjęciowa zrealizowanej kolekcji.

Jak wyobraża sobie pani najbliższą przyszłość?

W najbliższym czasie chciałabym obronić pracę magisterską, obecnie jest to mój priorytet. Po ukończeniu studiów mam w planach stworzenie własnej marki obejmującej projektowanie i wykonywanie biżuterii. W międzyczasie chciałabym dalej rozwijać swoje umiejętności jubilerskie.

Gdzie można zapoznać się z pani twórczością?

Obecnie pokazuję swoje prace tylko na Instagramie kwiatkowska_ jewellery, ale powoli tworzę swoją stronę na Facebooku, gdzie również chcę pokazywać swoje kolekcje i procesy twórcze.

Dziękuję za rozmowę

 Rozmawiała Marta Andrzejczak

Biżuteria dla ludzi, którzy wiedzą, czego chcą

Rozmowa z Magdaleną Hadryś, projektantką biżuterii

Państwa biżuteria wyróżnia się na tle polskiej biżuterii artystycznej. Jak udało się pani stworzyć własny styl

? Styl wytwarzanej biżuterii zapoczątkował mój nieżyjący mąż Adam. To on jest założycielem firmy, której działalność kontynuuję. Adam wspominał, że z dzieciństwa spędzonego na Nikiszowcu (obecnie dzielnica Katowic) zapamiętał starą zabytkową zabudowę osiedla, industrialne budowle pobliskiej kopalni „Wieczorek”, a także rozmaite znajdowane na podwórku śruby, nakrętki i szajby. Żartował, że szajba mu została. Rzeczywiście, biżuteria niektórym ludziom kojarzy się z częściami maszyn, śrubami, podkładkami. Chociażby Black Jack, czyli sporych rozmiarów nakrętka, której płaszczyzny przyozdobiono brylantami na wzór pól kostki do gry – to akurat ślubna obrączka Adama.

Skąd wzięło się u pani zainteresowanie biżuterią?

Po raz pierwszy zobaczyłam tę biżuterię przez przypadek. Kuzynka zamówiła obrączki ślubne i razem poszłyśmy je odebrać. Z racji technicznego wykształcenia znałam tytan jako materiał, ale nie w takiej odsłonie! Po czasie, już jako małżeństwo, uzupełnialiśmy się z Adamem w pracy, wiedzę z zakresu obróbki metali mogłam zastosować w praktyce, doradzając mężowi niektóre rozwiązania, a on uczył mnie podstaw złotnictwa.

Skąd czerpnie pani inspirację?

Inspiracja przychodzi z zaskoczenia. Odkręcając zapieczoną śrubę, zniszczyłam klucz, który lekko się wygiął. To był punkt zwrotny. O pomyśle na bransoletę „Klucz do twojej śruby” Adam opowiedział przyjacielowi, znakomitemu złotnikowi Wojtkowi Marcinkowskiemu, który wzbogacił ideę o swoje przemyślenia i doświadczenie, dzięki czemu bransoleta zyskała ostateczny kształt. Zdecydowana większość naszych modeli to praca zespołowa.

Jak wygląda pani proces twórczy?

W odróżnieniu od Adama, który obrabiał materiał „na żywo”, bo jak twierdził, musi dotknąć i poczuć, ja zaczynam od kartki papieru i ołówka. W głowie mam zarys, potem szkicuję, zmieniam, poprawiam. Obecnie pracuję nad pierścieniem, który mi się przyśnił po kolejnym obejrzeniu filmu „Mój Vincent”. Pomysł kiełkował od kilku lat, teraz dojrzał i zaowocuje.

Jaki materiał jubilerski jest pani ulubionym i dlaczego?

Jeśli wierzyć horoskopom, metalem przypisanym mojemu znakowi zodiaku (Skorpion) jest właśnie tytan. Można powiedzieć, że pracę z tym metalem mam zapisaną w gwiazdach. Jest to kontynuacja i rozwinięcie pracy Adama. W tytanie lubię jego nieoczywisty urok, lekkość i wytrzymałość.

Dla kogo pani tworzy? I co komunikuje pani światu swoją biżuterią?

Tworzę dla ludzi, którzy wiedzą, czego chcą. To oni, nosząc moją biżuterię, wysyłają sygnały – nie dla wszystkich zrozumiałe, ale niepozostawiające obojętnym. Klienci w rozmowach wspominają, jakie wrażenie na odbiorcach wywarła noszona przez nich biżuteria. Zaskoczenie, zachwyt, czasem oburzenie, ale prawie nigdy obojętność.

Jak ocenia pani polski rynek biżuterii artystycznej po pandemii? Czy polskim artystom złotnikom uda się odzyskać pozycję na rynku?

Znaleźliśmy się w dość dynamicznym momencie. Kilka miesięcy temu wyczekiwaliśmy końca pandemii i powoli planowaliśmy odbudowę pozycji po ograniczeniach i lockdownach. Wojna tocząca się w Ukrainie burzy poczucie bezpieczeństwa i stawia znaki zapytania na przyszłość. Artyści złotnicy borykają się z podobnymi problemami jak większość przedsiębiorców. Ci niszowi, korzystający z materiałów czy technologii rzadziej dostępnych na rynku, mogą mieć szczególne problemy z łańcuchami dostaw. Mam ogromną nadzieję, że poradzimy sobie z obecnymi wyzwaniami, ale trudno mi określić, za jaki czas będziemy mogli odetchnąć z ulgą i powiedzieć, że sobie poradziliśmy.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Jestem w środku moich lat czterdziestych. Wiem już, że głową muru nie przebiję. Nauczyłam się doceniać „tu i teraz”. Planuję krótkoterminowo, maksymalnie trzy miesiące naprzód. Mam trochę pomysłów, które chciałabym zrealizować, mam nadzieję, że się uda.

Gdzie można kupić pani biżuterię?

Współpracuję ze stacjonarnymi sklepami z biżuterią i firmami wysyłkowymi. Sprzedaję również w internecie. Ale najbardziej lubię, kiedy klienci odwiedzają mnie w pracowni. Moje kocury, Vincent i Zmorek, również, choć z innych powodów. Dzięki temu poznaję bardzo fajnych ludzi, których nie spotkałabym w innych okolicznościach. Często z tego wynikają bliższe lub dalsze znajomości. Myślę, że po pandemii wszyscy jesteśmy spragnieni bliższego kontaktu.

Dziękuję za rozmowę

.  Rozmawiała

Materializacja zainteresowań spoza sztuki

Rozmowa z Agnieszką Nowicką, projektantką, absolwentką ASP w Łodzi

Pani biżuteria wyróżnia się na tle polskiej biżuterii artystycznej. Jak udało się pani stworzyć własny styl?

Mój styl to głównie materializacja moich zainteresowań spoza obszaru sztuki. Około pięciu lat temu zaczęłam zgłębiać tajniki psychologii oraz nieco później psychoanalizy. Prowadzę dzienniki snów, tworzę kolaże inspiracyjne, a przed projektowaniem uprawiam taniec intuicyjny lub medytuję. Myślę, że to wszystko sprawia, że mój styl nieustannie krąży wokół tematu świadomości swojego ciała fizycznego, mentalnego i emocjonalnego, wkraczając również w sfery duchowe.

Skąd wzięło się u pani zainteresowanie biżuterią?

Uważam, że biżuteria to wyjątkowa dziedzina sztuki, która daje ogromne pole do popisu, jeśli chodzi o interakcję z człowiekiem. Jest to ozdoba, którą można nosić przy sobie niemalże codziennie. Myślę więc, że warto wykorzystać ten wyjątkowy atut. Ludzie zauważyli to już tysiące lat temu, tworząc różnego rodzaju amulety. Ozdoba, którą mamy przy sobie cały czas, siłą rzeczy przypomina nam o czymś. Tworzy w naszej głowie pewną mantrę, co daje biżuterii głębszy wymiar. Staje się niezwykłym przedmiotem, wprowadzając w nasze życie wartości, którymi chcemy się kierować, Dodatkowo sama estetyka form definiuje noszącego ozdobę.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Zawsze, gdy siadam do konkretnego projektu, najpierw zastanawiam się, co w ostatnim czasie było bardzo bliskie mojemu sercu. Co wywołało we mnie silne emocje. Bardzo często, gdy jestem oczarowana książką, filmem czy muzyką, wprowadzam podobny klimat w swoich projektach, jeśli ta estetyka rezonuje z moim postrzeganiem rzeczywistości.

Jak wygląda u pani proces twórczy?

Najpierw zastanawiam się nad ogólnym tematem swojego projektu. Następnie czytam książki na ten temat, rozmawiam z ludźmi, którzy mogą mi przekazać wiedzę, zainspirować w danym zakresie mojej tematyki. Wszystkie informacje zbieram do jednego szkicownika przeznaczonego na ten projekt. Następnie tworzę tam kolaże inspiracyjne, szkicuję, wklejam zdjęcia i zapisuję każdy pomysł, który w tym czasie wpadnie mi do głowy. Całemu procesowi towarzyszy muzyka w klimacie mojej koncepcji. Kiedy wychodzę z pracowni, często napotykam na swojej drodze drobne obiekty, które są inspirujące formą, fakturą czy kolorystyką. Wtedy często taki przedmiot staje się podstawą do dalszych działań projektowych. Przymierzam taki obiekt do ciała, wyobrażając sobie, jaka biżuteria może z tego powstać. Było tak np. z fajką pszczelarską ze sklepu ze szkłem laboratoryjnym, drewnianą łyżką z drzewa oliwnego czy ceramicznymi płytkami wyłowionymi z morza. Kiedy mam w ręku tę podstawę projektową, napływa mi do głowy masa nowych pomysłów. Wtedy rysuję konkretne koncepcje, opierając się na posiadanej formie.

Jaki materiał jubilerski jest pani ulubionym i dlaczego?

Najczęściej tworzę biżuterię ze srebra oraz z mosiądzu. Bardzo lubię mosiądz ze względu na jego złoty kolor, a gdy śniedzieje, kojarzy mi się ze starym amuletem. Srebro natomiast stosuję, gdy chcę uzyskać czysty, delikatny i subtelny charakter biżuterii. Z niestandardowych materiałów jubilerskich uwielbiam pracować z porcelaną. Podoba mi się jej biel i swoboda tworzenia miękkich, organicznych form.

Dla kogo pani tworzy?

Tworzę biżuterię artystyczną, która nie zawsze nadaje się do noszenia na co dzień. Wtedy moją intencją jest zaprojektowanie formy, która najpierw przykuje uwagę widza na wystawie, zaskoczy go, następnie wywoła uśmiech na twarzy lub skłoni do refleksji. W tych działaniach raczej nie określam grupy docelowej. Jeśli chodzi o biżuterię użytkową, którą sprzedaję, kieruję ją do osób, które interesują się pracą z ciałem, emocjami i chcą dodać czaru do dnia codziennego.

W jaki sposób komunikuje się pani ze swoimi odbiorcami?

Z odbiorcami komunikuję się głównie za pośrednictwem Instagrama (oro. tortuga) oraz na stronie www.adype.pl. Informuję o moich nowych projektach na uczelni oraz pokazuję procesy twórcze i inspiracje.

Jak ocenia pani polski rynek biżuterii artystycznej po pandemii? Czy polskim artystom złotnikom uda się odzyskać pozycję na rynku?

Szczerze powiedziawszy, nie odczułam kryzysu w branży jubilerskiej. Wydaje mi się, że biżuteria w obecnych czasach nabiera nieco innego wymiaru. Wszystko się zmienia i potrzeby ludzi również. Uważam, że nie przestaniemy nosić biżuterii, ale jestem pewna, że jej design powinien być po prostu dostosowany do obecnych potrzeb, nasza pozycja na rynku znacznie się podniesie.

Jakie są pani plany na przyszłość?

Chciałabym podróżować i czerpać inspirację z nowo poznanych miejsc. Prócz biżuterii użytkowej, planuję dalej tworzyć obiekty konceptualne na różne wystawy oraz pokazy mody.

Gdzie można kupić pani biżuterię?

Na stronie www.adype.pl oraz https:// yes.pl/bizuteria/galeria-yes.

Dziękuję za rozmowę.

 Rozmawiała Marta Andrzejczak

Polska musi zacząć dbać o artystów

Rozmowa ze Sławą Tchórzewską, polską artystką, projektantką biżuterii i stylistką mody, laureatką wielu prestiżowych nagród o pandemii, sztuce i biżuterii.

Polski Jubiler: Zacznę od mało oryginalnego pytania: jaki wpływ wywarła pandemia na pani sztukę?

Sława Tchórzewska: Na samym początku strach i totalna niemoc twórczą wywołała. Nad jedną parą kolczyków siedziałam, wiele godzin i ciągle nie byłam zadowolona. Musiałam na jakiś czas oderwać się od biżuterii, m.in powstał mural. Jednak na równi z pandemią odczuwam mocno nieciekawą sytuację naszego kraju i to co się tutaj na naszych oczach wyrabia. To bardzo mnie wkurza i dołuje. Bardzo dużo strat i trzeba podejmować nowe strategie działań chociażby sprzedażowych. Poczułam jakby czas się cofnął, i to , na co bardzo ciężko pracowałam jakby szlag trafił. Wszystkie imprezy z możliwością sprzedaży zostały odwołane. Teraz niby trochę powracają z różną częstotliwością i nie wszystkie – ale to już nie to. Dla mnie osobiście to wielki cios, bo ja całe życie jeździłam na targi i moja działalność przede wszystkim opiera się na bezpośrednim kontakcie z klientem. Moja twórczość jest bardzo specyficzna, materiały niestandardowe, klient chce dotknąć, przymierzyć. To są unikaty tym bardziej dla kogoś, kto ma styczność ze mną pierwszy raz to wielka strata, kiedy nie może zobaczyć ich na żywo.

Jak ocenia pani pod kątem artystycznym ostatnie półtora roku?

Pierwsze miesiące zawieszenia w próżni, bo nikt z nas nie wiedział co będzie, były mega dołujące. Ludzie przestali kupować, zero zainteresowania, publikowanie w internecie, tyle godzin przygotowań na próżno. Relacje z klientami, którzy nie odpowiadali, olewali , mnóstwo bardzo dziwnych sytuacji. Powoli zaczęłam pracę nad obiektami studyjnymi i tak powstała brosza Galactic, za którą otrzymałam wyróżnienie za DESIGN w konkursie AMBERIF SELECTION. W bieżącym roku otrzymałam nagrodę bursztynową AMBERIF DESIGN AWARD . Chciałam wykonać coś ulotnego, lekkiego, pełnego powietrza i totalnie oderwanego od realiów. Tak pomalutku powstawał Bąbelek – brosza z lewitującym bursztynem, której niestety nie dane mi było do tej pory zaprezentować światu.

To jest chyba największy ból tej pandemii. Kolejną ważną pracą, którą wykonałam, to naszyjnik przygotowany na zaproszenie Galerii Yes na wystawę Głos Kobiet. To spora praca, przestrzenna, cieszę się, że ta wystawa pojechała teraz do Czech, oby jak najwięcej takich okazji. To jest jedna z ważniejszych wystaw, bardzo intymna. Krzyk możebyć wyrażony szeptem, jak w snach. Takie wystawy powinny daleko wychodzić poza obszary branżowe, poruszać widza, wprawić czasem w zakłopotanie, wywołać emocje, nawet skrajne – sprawić, żeby odbiorca zaczął się zastanawiać i chociaż przez moment zatrzymał się w tym zabieganym, konsumpcyjnym świecie – to jest bardzo potrzebne, oczyszczające, edukacyjne- bo z edukacją w naszym kraju jest poważny problem. A kto jak nie artysta powinien właśnie stawiać pytania, zmieniać trajektorię postrzegania. Biżuteria jest doskonałym medium do komunikacji pomiędzy światem pełnym istotnych spraw społecznych, kulturowych a obiektem, który może bardzo dużo przekazać.

Czy w czasie pandemii klienci odbiorcy zainteresowani byli zakupem biżuterii autorskiej?

Bardzo słabo, po pierwsze dlatego, że trzeba było nosić maseczki, to kto chciał zakładać kolczyki? Galerie były zamknięte, lockdown na całego.

Jak zmieniło się pani podejście do sztuki w ostatnim czasie?

Moje podejście nie zmieniło się wcale. Bardzo mi brakuje fizycznego kontaktu ze światem, komunikacji, przeżyciem jakiejś formy sztuki, która mnie poruszy, wprawi moje ciało w drganie. Wszystko do bólu w wirtualnym świecie, po jakimś czasie człowiek zaczyna bardzo tęsknić za przeżyciami offline.

Czy przeniesienie sztuki biżuteryjnej do przestrzeni wirtualnej ma pozytywny czy negatywny wpływ na rozwój polskiej biżuterii?

Biżuteria w świecie wirualnym istnieje już od dawna, dzięki temu świat może nas zobaczyć, zobaczyć że istnieją zupełnie inne formy świadomości o biżuterii. Kiedy byliśmy skazani na izolację, pojawiło się mnóstwo stron, grup , które promowały tzw. kulturę. Na początku było ciekawie, ale potem zalały te strony takie ilości wytworów plastycznych, że dałam sobie spokój, zresztą ręce mi opadały jak czytałam komentarze. Fb wypluł morze takich pseudoartystów z mega wysokim ego i z niczym do pokazania. Ale to też pokazuje jaki poziom jest świadomości i edukacji – jest mega niski.

Świat zalewa tandeta pompowana sztucznym PR. Nie ma co się dziwić, patrząc na to, co jest promowane i wciskane przez tzw. osoby bardziej znane wizerunkowo za dobrą kasę. Jak wszystko ma dobre i złe strony. Internet jest zalany biżuterią “autorską” i “unikatową” – kumulacja wszechwiedzy jest niebywała, a spróbuj człowieku wdać się w dyskurs to Cię zeżrą żywcem. Obserwuję wiele stron zagranicznych poświęconych współczesnej biżuterii i tam cały czas od kiedy pojawiła się pandemia organizowane są live z artystami, spotkania wirtualne, cokolwiek, co mogłoby zbliżyć nas do potencjalnego klienta, u nas nie ma nic takiego. Miałam jeden taki wyjątek. Kolejna ważna rzecz – cały czas ludzie mają problem w oznaczaniu nas artystów w social mediach, albo wcale tego nie robią – to podstawa w świecie wirtualnym! W moim przypadku świat wirtualny jest tylko poglądowy, moje prace nie są płaskie, nie mają standardowych rozwiązań. Są pełne przestrzeni, a przede wszystkim pobudzają emocje.

Nad czym pani obecnie pracuje?

Nie ma dnia, żebym nad czymś nie pracowała. Staram się otaczać dobrą aurą, szukam ciekawych rozwiązań, oglądam, czytam o ludziach z pasją, żeby mnie pozytywnie nakręcali do działania. Jak tylko jest dobra aura, miksuję kolory w żywicach, bo w końcu jestem kolorystką- bardzo dużo przy tym pracy, mam wiele pomysłów- chciałabym mieć głowę spokojniejszą W między czasie śledzę różne konkursy i gdzie mogę – biorę udział.

Jakie ma pani plany na najbliższą przyszłość?

Na to pytanie teraz trudno odpowiedzieć, nie poddawać się, bo w przyszłym roku będę obchodzić 20-lecie , kiedy zaczęłam przygodę z biżuterią. Za dużo pokonałam, najważniejsze, że mam swoją świadomość artystyczną znalazłam obszary, w których bardzo dobrze się czuję, i chcę je rozwijać. Marzę o pięknych wystawach, interaktywnych, mam dużo pomysłów, pełnych opowiadań twórczych, z którymi bardzo chciałabym się dzielić z ludźmi.

Gdzie można znaleźć pani prace obecnie

? Moje prace publikuję w social mediach, które wykonuję na zamówienie -spełniając marzenia. Cieszę się, że mi ludzie ufają.

W którym kierunku według pani będzie rozwijał się polski rynek biżuterii artystycznej

? To chyba najtrudniejsze pytanie na tę chwilę. Duże firmy z bardziej komercyjną biżuterią radzą sobie w intenecie bez problemu. Gorzej ma się biżuteria designerska, w pełni autorska. Bardzo trudne zadania są przed targami, brakuje od dawna nowych klientów, słaba promocja. Patrząc tak ogólnie, poza branżą eventów sprzedażowych, miejsc, w których sprzedawana jest biżuteria jest mnóstwood ekskluzywnych, modowych po kiermasze itp. To taki roller coster, nigdy nie widomo co wypali, a co skończy się fiaskiem. Rozlazło się to strasznie, zostaliśmy tylko z własnymi wyborami. Natomiast nie wyobrażam sobie, żeby targi miały zniknąć. Biżuteria jest bardzo specyficznym towarem, klient musi widzieć, przymierzyć itd. Artyści potrzebują silnego wsparcia, żeby czuć, że to ma sens. Satysfakcja nie może kończyć się tylko nowym dyplomem powieszonym na ścianie. Chciałabym dobrze się czuć, ale to , co mój kraj daje, zwłaszcza artystom ujmując to ładnie, to nieporozumienie. Przyznać jako zawodowej artystce bardzo symboliczną zapomogę – za samo takie określenie ręce mi opadają.

Ja nie chcę żadnej cholernej zapomogi, tylko współpracy, a nie czuć się jak lump spod marketu. Jestem laureatką wielu nagród, biorę udział w wystawach, organizatorzy często zapominają informować konkretnie, co dalej, gdzie praca jedzie, lub że coś nie wyszło – chodzi o przepływ informacji.

To nie są błahostki, jestem wystawcą od tylu lat, artyście nikt za nic nie płaci, nikt nie pyta, jak się ma, to nikogo nie interesuje. Branża dla siebie znajdzie alternatywę, tylko co z nami artystami? Zostaliśmy wybici z rytmu targowego, z przygotowywaniem nowych kolekcji, z relacjami międzyludzkimi-dla mnie to mega cios. Pytanie o nowych zagranicznych kontrahentów? Trudno określić co będzie, ja bym bardzo chciała w końcu zobaczyć światełko. Chcę się czuć potrzebna, bardzo tego brakuje.

Nasza branża jest jedną z tych, które najbardziej oberwały w czasie pandemii. Potrzeba wyjścia do ludzi, kontaktu bezpośredniego, czerpania energii ze spotkań. Człowiek siedzi większość czasu w swojej pracowni i potrzebuje odbicia się od świata. Polska wygląda dziś bardzo nieciekawie pod wieloma względami i jak nie będzie się w końcu dbać m.in o artystów, to albo wyjadą, albo co gorsza zaleje nas na amen absurdalny patokicz. Rzeczywistość teraz bardzo podzieliła ludzi i życie w drobne kawałeczki. To my artyści jesteśmy oczami, językiem wypowiedzi, obserwatorami, stawiamy pytania w swoich pracach- jesteśmy głosem z bardzo dużym zaangażowaniem, żeby nie dać się tym wszystkim zmorom w obecnym życiu codziennym. Potrafimy robić piękne wystawy, a jest ich za mało.

Z największą przyjemnością patrzyłam jak w tej pandemicznej beznadziejności powstawała największa polska wystawa bursztynowa w Chinach. Branża targowa przez ostatnie lata pokazała swoje różne oblicza, podzielone targi warszawskie. Ludzie zaczęli szukać innych alternatyw, nie ma atmosfery, która kiedyś była, tak bardzo tego brakuje. Większość poważanych instytucji w ogóle nie traktuje poważnie tematu współczesnej biżuterii artystycznej. Nie są zainteresowani, są ofiarą mitu, że biżuteria to tylko dodatek a nie sztuka i powinna być pokazywana wyłącznie w gablotach.

Galerie są bardzo zachowawcze, tutaj też bardzo sie zmieniło, odkąd nastała pandemia. Ogólnie sytuacja ekonomiczna i społeczna – kumulują takie nastawienie. Czas, w którym się znaleźliśmy to niezła szkoła życia i przeżycia. Chciałabym w nadchodzącym roku zobaczyć światełko, kolory, pokazać, że tutaj – w tej nieciekawej rzeczywistości można tworzyć biżuterię przekraczającą granice stereotypowego postrzegania i pokazywać inny punkt widzenia.

Dziękuję za rozmowę Rozmawiała Marta Andrzejczak

Piękno zaklęte w czasie

Rozmowa z Anną Betley, artystką, tw rczynią biżuterii a także emaliowanych tarcz do zegark w, członkinią STFZ, Og lnopolskiego Cechu Rzemiosł Artystycznych oraz brytyjskich stowarzyszeń emalierskich: The British Society of Enamellers i Guild of Enamellers, o sztuce tworzenia piękna zamkniętego w tarczy czasomierza.

Polski Jubiler: Skąd wziął się u pani pomysł na tworzenie zegark w?

Anna Betley: Pomysł na projektowanie tarcz do zegark w towarzyszył mi już od długiego czasu. Zegarek z tarczą emalierską to „wisienka na torcie” w pracy emaliera. Tak naprawdę moja fascynacja tematem zrodziła się w chwili, gdy zobaczyłam zegarki z tego typu tarczami w zegarkach Patek Philippe i Cartiera. Myśl, aby powstał zegarek z tarczą w moim wykonaniu zakotwiczyła w mojej głowie. Stało się to marzeniem, kt re czekało na odpowiedni czas. Wiedziałam, że sama nie udźwignę tematu sztuki zegarmistrzowskiej i potrzebowałam pomocy, aby m c zrealizować to marzenie, potrzebowałam profesjonalnego partnera do tego projektu, kogoś otwartego, znającego się w temacie, pasjonata i mistrza w swoim fachu, dla kt rego nie będzie żadnych przeszk d, gł wnie ze strony technicznej.

Jak zaczęła się pani prz

ygoda ze sztuką zegarmistrzowską? Przygoda ze sztuką zegarmistrzowską była moją potrzebą stworzenia czegoś nowego w mojej ofercie. Chciałam połączyć element biżuteryjny z funkcją użytkowa, odpowiednią zar wno dla kobiet, jak i mężczyzn. Na początku myślałam oprawić moje tarcze w drewniane zegarki. Okazało się jednak, że to tego typu cyferblat w, zegarki muszą być wykonane ręcznie, egzemplarz po egzemplarzu, z odpowiednio dobranych i dopasowanych części. Do tego dochodził aspekt klasy zegark w. Zegarki z tarczami emalierskimi, zwłaszcza te wykonane w technice cloisonne, są niezwykle eleganckie i ekskluzywne, dlatego też potrzebują odpowiedniej oprawy. Zegarmistrz w do wsp łpracy poszukiwałam w r żny spos b. Najbardziej efektywne okazało się ogłoszenie umieszczone na jednej z zegarmistrzowskich grup w mediach społecznościowych. Najpierw podjęłam wsp łpracę z Pawłem Hołda z krakowskiej pracowni “P.H.Watches”, z kt rym stworzyliśmy już kilkanaście zegark w. Z czasem powstały zegarki wsp łpracując z Andrzejem Trojanowskim z warszawskiej pracowni “TROY”. Ostatnio zgłosiła się r wnież kijowska pracownia pod kierownictwem Vano Sujashvili “MWM Atelier”.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Inspiracją do pracy jest dla mnie wszystko to co mnie otacza, co interesuje i zadziwia: sztuka, kultura, natura. Najwięcej tarcz wykonałam z motywem kuli ziemskiej, ale są też cyferblaty inspiinspirowane sztuką klasyczną lub motywami roślinnymi. Dużo zegark w powstało na indywidualne zam wienia, gdzie klienci sami określali co ma znaleźć się na tarczy. Motyw i ilustracja w zegarku jest dla nich symboliczna, odzwierciedlająca zamiłowania, pasje i oczywiście podkreślająca ich indywidualny styl.

Dla kogo pani tworzy?

Zegarki z tarczami cloisonne są niezwykle eleganckie, przez to, że w całości są wykonane ręcznie stają się unikatami i trafiają w ręce , a w zasadzie na rękę kolekcjoner w, entuzjast w ręcznej pracy, ludzi świadomych procesu powstawania takich przedmiot w i lubiących wyr żniać się w towarzystwie. Są to zar wno kobiety, jak i mężczyźni.

Kt ry ze wzor w pani zegark w jest pani ulubionym i dlaczego?

Wszystkie wzory są moimi ulubionymi. Wykonanie każdego motywu sprawia mi dużą przyjemność. Czasem zdarzają się trudności techniczne, ale to nie ma znaczenia, gdy widzi się efekt końcowy. Lubię tematy bogate w ornament, ale r wnież te, gdzie pracuje gł wnie kolorem. Wszystkie stworzone zegarki są moimi ulubionymi. Wszystkie są niesamowite. Widząc je “na żywo”, trzymając w dłoniach, gdy czuje się ich ciężar, widzi barwy tarczy, słyszy dźwięk pracującego mechanizmu( kt ry jest widoczny), to wszystko sprawia, że czuję się tą całą magię długiego procesu tworzenia niezwykłej rzeczy. Odczuwa się szacunek do powstającego piękna i do klienta, w kt rego ręce p źniej trafia. To pewien rodzaj euforii z możliwości wytworzenia eleganckiego przedmiotu.

Jak wygląda pani dzień pracy?

Praca nad zegarkiem to długi proces, kt ry można podzielić na dwa etapy. Pierwszy to tworzenie tarczy, i ten etap należy do mnie. Drugi, to powstawanie zegarka, tworzenie jego element w i montaż, to zadanie należy do znawc w tematu, mistrz w zegarmistrzostwa, z kt rymi wsp łpracuję. Praca nad tarczą zaczyna się zawsze od projektu. Powstaje rysunek, kt ry następnie wpisuje w określone ramy tarczy zegarka. Często ta mała powierzchnia weryfikuje moją wyobraźnię. Muszę dopasować motyw tak, aby p źniej realnym było ułożenie go ze srebrnych pask w, aby wz r był czytelny i dobrze skomponowany (zwłaszcza do pozycji wskaz wek). Następnie powstaje tarcza – baza, na kt rej kolejno układany jest kontur wzoru z cienkich srebrnych pask w. Powstałe w ten spos b kom rki wypełniane są kolorowym proszkiem szlachetnej emalii, kt rą wypala się w piecu. Proces układania wzoru zajmuje mi czasem kilka dni. Kolejny krok, czyli wkładanie i wypalanie emalii, kt ry powtarza się od kilku do kilkunastu razy (czasem nawet kilkudziesięciu) to następne dni pracy. To niełatwy etap pracy: dobieranie kolor w, odpowiednia kolejność ich wypalania, tak aby nie przepalić barw, do tego uzyskanie odpowiedniego efektu przejrzystości i laserunku oraz łagodnego przenikania barw. Wymaga to sporej koncentracji, cierpliwości i wiedzy. Ostatni etap jest najbardziej ryzykowny. To szlifowanie i polerowanie. Tu istnieje największe ryzyko, ze emalia może popękać i trzeba ponownie wypalać ją w piecu – co zawsze wiąże się z ryzykiem przepalenia kolor w. To skomplikowany proces – sztuka wykonywana przez bardzo wąskie grono tw rc w, dlatego zar wno zegarki, jak i biżuteria wykonane tą tradycyjną techniką są wyjątkowe i doceniane przez kolekcjoner w i miłośnik w sztuki złotniczej na całym świecie. Jakie materiały wykorzystuje pani do tworzenia swoich dzieł i kt ry jest pani ulubionym? Pracuję gł wnie ze srebrem, zdarzają się zam wienia w złocie, kt re dodaje jeszcze więcej elegancji i szlachetności, ale są to gł wnie indywidualne zam wienia. Do tworzenia tarcz używam wyłącznie szlszlachetnych emalii jubilerskich wypalanych w piecu. Zegarki wykonywane są z ręcznie toczonych kopert, tak aby tarcza, kt ra jest nieco grubsza niż standardowe cyferblaty, zmieściła się w zegarku. Koperty wykonywane są z brązu, srebra, złota i stali damasceńskiej, w zależności od upodobań klient w. Sercem zegark w są oryginalne, szwajcarskie mechanizmy i części, często odpowiednio dobrane do preferencji zamawiającego. Wszystko to montowane jest ręcznie w pracowniach zegarmistrzowskich, z kt rymi wsp łpracuję.

Gdzie można zaleźć pani prace?

Obecnie moją tw rczość można zobaczyć wyłącznie w internecie, na moich stronach: www.annabetleyenamelart.com, www.facebook.com/abenamelart oraz na stronach zegarmistrz w www.facebook. com/PH-watches, oraz www.facebook. com/andrzej.trojanowski. Zegarki „na żywo” można obejrzeć wyłącznie w naszych pracowniach.

Jaki wpływ na pani sztukę miała pandemia?

Ostatnie wydarzenia związane z pandemią odbiły się gł wnie na możliwości bezpośredniego spotkania z klientami. Odwoływane targi, spotkania i wystawy były dla mnie ważnym elementem komunikacji i prezentacji moich prac, kt re „na żywo”sprawiają dużo większe wrażenie. Zdjęcia często nie oddają głębi transparentności barw emalii na tarczach zegark w. Możliwość dotknięcia, przymierzenia i dopasowania biżuterii czy zegarka, to bardzo ważny element dialogu z klientami.

Jakie ma pani plany na najbliższą przyszłość?

Z pewnością będę nadal doskonalić sw j warsztat i poszerzać kontakty. Powstała myśl, aby stworzyć własną markę zegark w z tarczami cloisonne, aby m c oficjalnie zaistnieć na rynku zegark w w Polsce i za granicą. Aktualnie przygotowuję się do wystaw i konkurs w, między innymi na XII Biennale we Florencji, oraz Saull Bell Design Award, gdzie obok biżuterii, chciałabym r wnież pokazać nasze zegarki.

Ja tylko dziergam

Rozmowa z Ewą Jankowską, projektantką biżuterii, twórczynią marki Jankowska Jewellery o biżuterii wydzierganej na drutach, sukcesie i planach na przyszłość

Jankowska Jewellery to rodzinna marka założona przez Ewę Jankowską, artystkę z Opola. Od 2006 r. tworzącą srebrną biżuterię unikatową metodą opracowaną przez siebie. Faktura wyrobów to efekt ręcznej pracy, wykonywanej powoli zapominaną techniką ręcznego dziewiarstwa.

Na trudnym rynku biżuteryjnym udało się pani zaproponować odbiorcom coś niecodziennego. Połączyła pani tradycyjne metody złotnicze z dziewiarstwem. Skąd wziął się pomysł na tworzenie biżuterii w tak niecodzienny sposób?

Zacznijmy od tego, że nie jestem jubilerem, nie jestem złotnikiem i do pewnego momentu biżuteria była daleko od moich zainteresowań. Nawet jej prawie nie nosiłam. Moją domeną były różne rodzaje tzw. rękodzielnictwa – robiłam na drutach, szydełkowałam, szyłam patchworki itp., czyli miękkość i kolor. Ale jeden z moich przyjaciół, handlujący biżuterią, widział dawno temu w Rzymie biżuterię, która wyglądała jak robiona na drutach czy szydełkiem. Drugi przyjaciel zakupił srebrny łańcuszek i tak zaczęłam. Wymagało to ogromnej cierpliwości, mnóstwa prób, przestawienia się na zupełnie nowy, inny niż włóczka materiał. Problemem były zapięcia, bo nikt z nas nie był fachowcem od srebra. Zleciliśmy zrobienie prototypów zapięć, które można by odlewać, a potem wklejać w nie plecionkę. Plecionka miała być łączona z oprawionymi bursztynami. Nie ja miałam się tym zajmować, ale skończyło się na tym, że poza odlewaniem zapięć i oprawianiem bursztynów robiłam wszystko. Żaden z renomowanych sklepów nie chciał jednak sprzedawać tej biżuterii z powodu kiepskiego wykończenia. Po kilku latach zaproponowano mi przejęcie całości przedsięwzięcia i dopiero wtedy mogłam decydować. Mój mąż wymyślił zupełnie nowe zapięcia, magnetyczne, proste w formie. Zrezygnowaliśmy też z bursztynu, który dominował nad plecionką, i po pewnym czasie zaczęliśmy sprzedawać nasze rzeczy na całym świecie.

Czy mogłaby pani podzielić się z naszymi czytelnikami tajnikami warsztatu? Jak powstaje pani biżuteria?

Mój warsztat jubilerski wygląda dość nietypowo. Kanapa, TV przed nosem, druty i szpule srebra. Resztą zajmuje się mąż – wkleja, szlifuje, pakuje, wysyła, ogarnia sprawy biurowe. Ja tu tylko dziergam.

Skąd czerpie pani inspirację?

Tak naprawdę przy tej technice możliwości są ograniczone, stąd klasyka i maksymalna prostota. To nie jest tak, że coś mnie może zainspirować i ja to przełożę na srebrną dzianinę. To są raczej ścisłe rygory techniczne, liczba oczek, ciężar poszczególnych części itp. Ciągle podejmuję próby innowacji i kończy się jednak na tym, co już jest.

Jaki materiał jest pani ulubionym i dlaczego?

Wyłącznie srebro 925 w różnych kolorach, w tym oksydowane. Diamentowany łańcuszek 0,3, który sprowadzam z Włoch. Próbowałam różnych grubości i różnych rodzajów łańcuszka i nic z tego nie wyszło. Próbowałam łączyć srebro z jedwabną kolorową nitką i też jakoś nie chwyciło.

Dla kogo pani tworzy?

Nie mam żadnego tzw. targetu, jak to się brzydko mówi. Bez fałszywej skromności uważam, że rzeczy, które robię, są uniwersalne – i na imprezę, i do pracy. I nigdy nie wyjdą z mody, bo to nie jest wymyślny design na jeden sezon. Srebrna plecionka przemawia swoją prostotą, a także tym, że jest bardzo przyjemna w dotyku.

Gdzie można kupić pani biżuterię?

W Polsce tylko w kilku miejscach – Galeria Gala, Wrocław – Rynek (Janusz Stanko), Art. Jewels (Ewa Skowron), Sukiennice, Kraków (Barbara Łodzińska), Hotel Intercontinental Warszawa (Grażyna Walasek). To nie jest łatwy rynek. A za granic ą to często nawet nie wiem, bo dostaję zamówienia od naszej przedstawicielki, z numerkiem. Sporo jest w Niemczech i Europie Zachodniej, ale też w Moskwie, w USA, a nawet chyba w Tokio. Na stronie jankowskajewellery. pl jest mapka tych miejsc, ale to się ciągle zmienia.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Zawodowo nie mam specjalnych planów. A życiowo – przetrwać koronawirusa i móc pojechać znowu do Włoch, gdy ozdrowieją. Perspektywa obcowania z pięknem, którego tam tyle jest, zawsze mi ładuje akumulatory do dalszej pracy.

Dziękuję za rozmowę

.  Rozmawiała Marta Andrzejczak

Sztuka ma szerokie spektrum

Rozmawiamy z Małgorzatą Mieleszko-Myszką, artystką rzeźbiarką, projektantką i producentką biżuterii, twórczynią i właścicielką marki MM Arte. Artystka stworzyła kilkanaście autorskich kolekcji biżuterii charakteryzującej się unikatową formą i doskonałym wykonaniem, która od lat z powodzeniem sprzedawana jest w prestiżowych galeriach w Waszyngtonie, Barcelonie, Kopenhadze, Kolonii czy Wilnie.

Chciałabym rozpocząć naszą rozmowę od pytania: dlaczego biżuteria? Jak to się stało, że stała się ona częścią pani życia?

Pochodzę z rodziny artystów. Mój dom pełen był „różności” – rzeźb, obrazów, biżuterii. Mama w swojej szkatułce miała m.in. piękne pierścienie ORNO, które zawsze mnie fascynowały. Królewskie, z bajkowymi koronkowymi oprawami, kolorowymi kamieniami… Babcia, przedwojenna nauczycielka po Uniwersytecie Wileńskim, też miała swój kuferek pełny koralików, kolorowych broszek, spinek, a ja uwielbiałam je oglądać i dotykać ich. Nie nosić. Dotykać. Miałam swoje druciki, imadło, młotek, koraliki i coś tam próbowałam z nich klecić… Wyszło jakoś tak naturalnie, że tak jak mój tata, ja również będę rzeźbiarzem. On skończył rzeźbę na Akademii w Poznaniu, ja po lubelskim „plastyku” wyjechałam na studia na warszawską ASP, skończyłam wydział rzeźby w pracowni prof. Adama Myjaka. Mówię zawsze, że biżuteria to taka mała forma rzeźbiarska. Od dziecka bawiłam się dłutami i młotkami ojca, wystukując różności w wapieniach, piaskowcach, odpadkach z jego wielkich realizacji pomnikowych. Po studiach (połowa lat 90.) trafiłam przez przypadek do pracowni złotniczej. Nie bez powodu mówię o latach 90., ponieważ wtedy wejście do takiej pracowni i zahaczenie się w niej ot tak – graniczyło z cudem. Nie było kursów, nie było prywatnych szkół. Weszłam do tej pracowni, popatrzyłam i zostałam, uciekając w ten sposób z posadki w jakiejś tam agencji reklamowej, sprzed komputera i szczerze nielubianej pracy w charakterze grafika.

Jak wspomina pani czas nauki rzemiosła złotnika?

Nauka poszła mi dość szybko, praca w trochę innej skali niż ta rzeźbiarska rozkochała mnie w sobie bezkonkurencyjnie. Z jednej strony metal, ogień, maszyny, z drugiej – kolory i magia kamieni. Pierwsze moje prace były lepione najpierw w wosku, a potem odlewane. Po dwudziestu latach wróciłam do tak tworzonej biżuterii i powstała kolekcja „Rastro” (z hiszp. ślad).

A jak rozwijała się pani sztuka po opuszczeniu murów Akademii Sztuk Pięknych?

Wychodząc z akademii po pięciu latach studiów, w 1996 r., szukałam pracy, nosząc pod pachą teczkę pełną sztuki (rysunki, projekty). Sztuką było znalezienie świadomego odbiorcy mojego potencjału jako artysty! Teraz uśmiecham się do tych wspomnień i żartobliwie mogę powiedzieć, że sztuka ma szerokie spektrum. Sztuką jest kreatywność, ale sztuką jest też umiejętność sprzedania swoich pomysłów, sztuką jest komunikacja z klientem, sztuką jest odpowiadanie na potrzeby klientów, negocjowanie cen. Tak, to według mnie jest sztuka! Wyjście z pracowni do klientów, komunikatywność, kompromisy na różnych polach to ogromna sztuka. Sztuką jest odwaga w podejmowaniu decyzji o inwestowaniu w promocję, w targi. Nowa kolekcja? Nie ma z tym problemu. Sztuką jest zaplanowanie wykonania jej i zaprezentowanie na targach.

Czy mogłaby pani podzielić się z czytelnikami swoim warsztatem, opisać proces twórczy powstawania biżuterii?

Jakaś myśl chodzi po głowie, czasami szybko ją realizuję. Czasami jednak proces twórczy trwa latami. Tak było np. w przypadku jednej z moich sztandarowych kolekcji „Klimt”, której premiera odbyła się na jesiennych targach warszawskich w 2012 r., a którą potem z sukcesem zaprezentowałam na mojej pierwszej Inhorgencie, w 2013 r. Kolekcja była przedstawiona w 2012 r., ale tworzona, wymyślana przez kilka wcześniejszych lat! Nigdy nie zamykam się też na sugestie moich klientów. W końcu żyję z biżuterii, więc muszę współpracować z klientami. Tak powstała część moich kolekcji, które są wynikiem słuchania potrzeb moich odbiorców. Myśl przenoszę na papier, rysuję, robię notatki, dopracowuję kształty, kolorystykę. Układam elementy i kamienie, badam niuanse kolorystyczne, odległości. Niektóre rzeczy są symetryczne w formie, ale dzięki malutkim elementom, które wmontowuję między kamienie czy metal, ta symetryczna forma „gra”, faluje, mieni się. Żyje. W niektórych obiektach z pozoru równe rozmieszczenie elementów jest właśnie nierówne, liczą się milimetry, gra światła. Niektóre projekty odkładam na lata. Tak jest w sztuce. Najpierw fascynacja, potem skrzydła opadają, „nie, to nie tak, do kitu”, w końcu „tupnięcie nogą na siebie”, nowe podejście, analiza i realizacja. Takie trzy etapy w procesie twórczym, kiedy projekt przechodzi trzy różne fazy. Czasami ta ostatnia faza następuje po długim czasie, bardzo rewiduje początkowe widzenie. W pracy przy rzeźbie najważniejsze jest światło, ono buduje przestrzeń. Zazwyczaj rzeźby powstają na tzw. kawaletach [stojakach z obrotowymi blatami – red.], które dają możliwość obracania obiektu, badania światła. Praca przy nich polega też na godzinach spędzonych na obserwacji. Przy biżuterii pracuję podobnie jak przy rzeźbie. Układam elementy, kamienie, buduję formę, dokładam kolor i fakturę. Nie ma przypadkowości. Konstruuję od razu całość, wszystko, po zapięcie, rozwiązania techniczne, wersje kolorystyczne. Jestem zwolennikiem rozwiązań praktycznych i wygodnych, np. jeśli robię pierścionki regulowane, to rozwiązanie jest takie, aby regulacja nie wpływała na wygodę w noszeniu.

Jak traktuje pani nowe kolekcje biżuterii? Czym jest dla pani nowa kolekcja?

To nie wariacja na temat koloru już istniejących przedmiotów, ale zupełnie inna w stylistyce, kamieniach, formach elementów, fakturze, wykończeniu. Moje kolekcje to: „Amber”, „Klimt”, „Duo”, „Helios”, „Rastro”, „Tile”, „Flamenco”, „Spin”, „Monero”, „Fala”, „Rueda”, „Hoki”, „Gaudi”, „Cube”, „Feltro”, „Tierra”, „Keg” i jeszcze kilka. Wiele ma hiszpańsko brzmiące nazwy, gdyż hiszpański to mój drugi język. Nuży mnie robienie tego samego, w takiej samej stylistyce, z takich samych materiałów. Lubię eksperymentować, lubię też tworzyć przedmioty unikatowe, lubię sprawdzać swoje pomysły na targach, konfrontować je z opiniami odbiorców. A one są czasami bardzo zaskakujące! To, co mnie wydaje się interesującą i trafioną propozycją, dla odbiorcy czasami wcale taką nie jest. To rewiduje poglądy, uczy pokory. Zmusza także do ciągłego szukania. W końcu żyję z biżuterii. Muszę w tym miejscu schylić czoło przed osobami, które ze mną pracują, świetnymi fachowcami, którzy realizują warsztatowo moje pomysły, z którymi je przegaduję, analizuję, słucham ich cennych uwag, i którzy dają mi zielone światło do ich realizacji. Bardzo jestem im wdzięczna za ich cierpliwość, wyrozumiałość, każdą uwagę, po prostu za przyjaźń

Skąd czerpie pani inspiracje?

Czasami kamienie narzucają formę przedmiotu. Moje ukochane to labradoryty i ciągle odkrywane bursztyny. Mam takie kamienie, które sobie leżą i czekają. Biorę je do ręki i odkładam. Czekają na swój czas. Pierwsza i główna forma kontaktu z materią to dotyk. Lepię, badam bryłę, muszę poczuć mięsistość i strukturę kamienia, jego temperaturę. Jestem dotykowcem. Czy tylko w kamieniach szuka pani natchnienia? Jestem rzeźbiarzem, fascynują mnie bardzo różne stylistyki, epoki, nurty. Kocham sztukę etniczną, szczególnie bliska jest mi sztuka obu Ameryk – zarówno tej prekolumbijskiej, jak i Indian północnoamerykańskich. Fascynuje mnie sztuka starożytnej Grecji i Rzymu (stąd „Helios” i „Monero”), bizantyjskie mozaiki, fascynuje mnie włoski renesans i manieryzm, malarstwo Giotta, Michała Anioła, Berniniego, gotyckie sklepienia (uwielbiam je fotografować) i złote gwiazdy z Kościoła Mariackiego w Krakowie, gotyckie okna, witraże, malarstwo Gustawa Klimta, sztuka Gaudiego, którego twórczość jest spójna, ale bardzo różnorodna, pełna geometrii, ale i fantazyjnych miękkich linii, ostra i miękka zarówno w formie, jak i kolorystyce. Wszystko u niego jest przemyślane, nieprzypadkowe.

Jak określiłaby pani swój styl?

Mój styl jaki jest? Nie wiem! Na pewno charakteryzuje go różnorodność, wysmakowanie kolorystyczne, hand made z dobrym wykończeniem. Bardzo dbam, aby moja biżuteria miała dobre rozwiązania, wygodne i dobrze wykonane elementy, dobrą jakość. Żeby była chętnie noszona przez kobiety w różnym wieku, do różnych stylizacji. Chciałabym, żeby moja praca dawała radość moim klientom!

Gdzie można poznać panią za pośrednictwem pani sztuki?

Przez lata prezentowania się na różnych targach w Polsce i za granicą mogę powiedzieć, że moja biżuteria rozjeżdża się po całym świecie. Polska, USA, Litwa, Niemcy, Francja, Hiszpania, Korea, Chiny, kraje skandynawskie, Anglia… Nie pamiętam, gdzie jeszcze. Mam ulubionych odbiorców, a w Polsce najważniejszym z nich jest YES .

Na koniec naszej rozmowy chciałabym zapytać panią o plany na przyszłość

. Inhorgenta 2020! To będzie mój siódmy raz na tych targach, co uważam za swój osobisty sukces! Potem Amberif w Gdańsku, który bardzo cenię. Kilka dni, kiedy pobędę też z moim synem, studentem gdańskiej Akademii Muzycznej w klasie gitary. Jestem z niego bardzo dumna – kolejne pokolenie artystyczne w rodzinie! A potem ciężka praca, którą BARDZO BARDZO BARDZO lubię!

Dziękuję za rozmowę

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Biżuteria slow to najlepszy kierunek rozwoju biżuterii

Rozmowa z Aliną Filimoniuk-Pilecką, projektantką biżuterii, właścicielką marki Filimoniuk Design. Tworzy niestandardową biżuterię łączącą różne materiały takie jak srebro, bursztyn, mosiądz, żywice.

Czym dla pani jest biżuteria? Czy traktuje ją pani jako formę wyrazu artystycznego, czy może jako przedmiot sztuki użytkowej?

Projektowanie biżuterii to moja pasja. Jest to dla mnie więcej niż artystyczna forma czy ozdoba. W przeciwieństwie do sztuki, np. rzeźby czy malarstwa, które współgrają z przestrzenią, w której się znajdują, biżuteria odnosi się przede wszystkim do osoby, która ją nosi. Moim głównym celem jest pokazanie, że użytkowe mogą być nie tylko klasyczne formy i kształty. Często na pozór nieoczywista forma i geometryczny kształt kojarzony jest z obiektem typowo galeryjnym, który pięknie prezentuje się w gablotach, ale nie jest wygodny w użytkowaniu. Ja staram się zaprojektować dany wzór tak, aby wizualnie był czymś nowym i ciekawym, ale również wygodnym w użytkowaniu. Oczywiście z drugiej strony biżuteria może być i jest doskonałym nośnikiem wyrazu artystycznego, konceptualnego. Uważam to za bardzo interesujące podejście i osobiście również tworzę tego typu obiekty.

Co chce pani powiedzieć odbiorcom pani sztuki za pośrednictwem biżuterii?

Moje produkty skierowane są do osób zwracających uwagę na detale. Moje klientki cenią sobie minimalizm, prostotę i geometrię. Większość projektów to typowy casual. Biżuteria to detal, który pokazuje charakter i osobowość posiadacza. Dzięki temu każdy może poczuć się wyjątkowo i to staram się przekazać w swoich produktach. Moje wyroby to krótkie serie, które wykonuję w swojej pracowni. Nie jest to produkcja masowa. Nowoczesne technologie łączą się z tradycyjnym rzemiosłem jubilerskim. Dodatkowo staram się przekazać klientkom ideę slow fashion, którą osobiście uważam za jedyny słuszny kierunek w obecnych czasach.

Czym kieruje się pani, tworząc swoją biżuterię i obiekty biżuteryjne?

Jak już wspomniałam wcześniej, istotą każdego projektu jest intrygująca forma i ergonomia użytkowania. Obecnie wiele marek zwraca uwagę na trendy, które coraz szybciej się zmieniają. Nic dziwnego, gdyż biżuteria stanowi nieodłączną część branży modowej. Dla mnie ważne jest, aby biżuteria była ponadczasowa i posiadała swój rozpoznawalny charakter na rynku. Każdy wzór jest inny, ale razem tworzą one rozpoznawalny styl. Istotne jest dla mnie również dalsze życie mojej biżuterii i to, aby była trwała. Odświeżam kupioną u mnie biżuterię, bo liczy się dla mnie, aby odbiorca cieszył się zakupem jak najdłużej.

Jak przebiega u pani proces tworzenia?

Nowa kolekcja to nowe wyzwanie. Systematycznie wprowadzam na rynek nowe wzory. Pierwszym etapem są szkice oraz opisy. Luźne skojarzenia, charakter, jaki dana kolekcja ma przedstawiać, do kogo ma być skierowana itp. Następnie przechodzę do ręcznego modelowania w wosku. Większość biżuterii wykonywana jest z metali – złota, srebra, a także mosiądzu. Ten etap jest dla mnie najbardziej istotny. Weryfikuje wcześniejsze pomysły. Nadawane są wtedy ostateczne szlify. Tak powstają prototypy. Jeżeli spełniają wszystkie wymagania co do ergonomii oraz wizualne, następnie są powielane. W swojej ofercie mam głównie pierścionki. Każdy wzór musi być dostępny w pełnej rozmiarówce. Tu zaczyna się kolejny etap, czyli dostosowanie danego kształtu do różnych rozmiarów. Na koniec zazwyczaj przygotowuję różne wersje danych wzorów, aby klient miał wybór co do koloru i materiału, jaki go interesuje.

Jakich materiałów używa pani do produkcji swojej biżuterii i który z nich jest pani ulubionym?

Głównym materiałem w mojej produkcji jest srebro. Oferuję również wyroby ze złota, z bursztynem naturalnym, ale pojawia się również mosiądz i żywica. Osobiście najbardziej lubię złoto, jego kolor i strukturę materiału.

Z całą pewnością można powiedzieć, że odniosła pani sukces w zakresie tworzenia form biżuteryjnych. Stworzyła pani swoją markę jubilerską, w pani pracach widać indywidualny styl i nowatorskie rozwiązania technologiczne. Jednak niemal każdy twórca ma swój autorytet, mistrza, którego dzieła podziwia. Czy istnieje artysta, którego prace pani podziwia?

Dziękuję. Oczywiście jest wiele osób i marek biżuterii, które cenię. Spośród wielu nazwisk będzie to np. Jacek Byczewski czy Arkadiusz Wolski, ale także John Moore. Inspirujące są również postacie ze świata designu takie jak Ross Lovegrove, Ron Arad czy Tom Dixon.

Jakie ma pani plany na przyszłość? Czego będziemy mogli spodziewać się po nowych kolekcjach biżuterii wykonanej przez panią?

Nowe projekty z pewnością będą tworzone w wypracowanym wcześniej stylu. Nie zamierzam rezygnować z projektowania nowych form pierścionków. Jest to nisza, w której jest jeszcze wiele do powiedzenia. Pracuję nad kilkoma pomysłami, które odświeżą moją ofertę. Planuję wykorzystać nowe materiały, zobaczymy, czy mi się to uda. 

Marka biżuteryjna z wizją

Rozmowa z Kasią Wójcik, projektantką biżuterii, artystką, właścicielką marki biżuteryjnej Kasia Wójcik

Jest pani artystką, która tworzy w nurcie biżuterii minimalistycznej. Pani biżuteria wyróżnia się jednak na rynku niecodziennym wzornictwem. Z jednej strony – minimalistyczne wzory, z drugiej – geometryzm. W pani kolekcjach można odnaleźć także styl industrialny. Jak sklasyfikowałaby pani swoją sztukę? Który kierunek jest pani najbliższy?

Definiowanie wolałabym pozostawić moim odbiorcom – estetyka, forma, piękno to sprawy niezwykle subiektywne i nieodłącznie związane z naszym postrzeganiem świata. W moich projektach na pewno widać to, w jaki sposób ja postrzegam biżuterię i jak ją interpretuję. Lubię czyste i zarazem nieoczywiste formy, asymetrię, niuanse, precyzję. Czasem długo szukam odpowiednich proporcji, aż odnajdę te w moim mniemaniu doskonałe, trafione.

Skąd czerpie pani inspirację?

Głównym źródłem moich pomysłów jest z pewnością moja własna wyobraźnia i to, co samoistnie się w niej kreuje. Staram się także dostarczać sobie intrygujących i inspirujących bodźców w postaci malarstwa abstrakcyjnego, fotografii, architektury, muzyki. Ze wszystkiego, czego doświadczam, mój umysł wyłuskuje sobie jakiś drobny detal, zależność między dwoma obiektami lub specyficzne proporcje i rozwija, modyfikuje, buduje od nowa coś, co jeszcze nie istnieje.

Jaki materiał jubilerski jest pani ulubionym i dlaczego?

Jestem fanką srebra i złota – te dwa szlachetne metale niosą ze sobą ogrom możliwości, które badam już od 10 lat i wciąż czuję, że nie wyczerpałam tematu. Są idealną materią pod moje pomysły.

W dość krótkim czasie udało się pani stworzyć swój styl. Jest to duże osiągnięcie i z całą pewnością powód do dumy. Jak udało się pani to osiągnąć? Jak wyglądała pani droga artystyczna?

Od początku, czyli od rozpoczęcia studiów (projektowanie biżuterii na Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi), czułam, że szczęście da mi jedynie pełna swoboda twórcza – stąd pomysł, aby budować własną, niezależną markę biżuterii. Droga ta wiąże się z ogromnym zaangażowaniem, wymaga ode mnie wszechstronności, umiejętności wytyczania wizji, przekładania jej na konkretne plany i codziennego realizowania ich, pokonywania trudności i wyciągania z nich wniosków. Każdą moją kolekcję starannie analizuję, badam reakcje moich klientek na poszczególne wzory, staram się w ten sposób rozwijać jako projektant – po to, żeby moja biżuteria nie gościła tylko w gablotach, ale przede wszystkim towarzyszyła moim klientkom na co dzień i dostarczała im tego, czego od niej oczekują.

Skąd wziął się u pani pomysł na tworzenie biżuterii?

Biżuteria interesowała mnie od zawsze, ale bezpośrednim bodźcem była pewna wystawa biżuterii konceptualnej, na którą trafiłam zupełnie przypadkiem. Wyszłam z niej i czułam, że decyzja jest już podjęta. Myśl o projektowaniu owładnęła mną i od tamtej pory jest moim podstawowym motorem działań twórczych i zawodowych.

Dla kogo pani tworzy?

Może to dziwnie zabrzmi, ale w pewnej mierze tworzę dla siebie, z samej czystej chęci tworzenia. To jest ta podstawowa iskra, której nie da się – i nie chce się – zgasić. Moją ogromną inspiracją są moje klientki, które są niezwykłymi, nowoczesnymi kobietami. Uwielbiam się z nimi spotykać, to dla mnie bezcenna wymiana energii. To również jest moja motywacja – żeby wzmacniać tak wspaniałe kobiety w ich pewności siebie, poczuciu wewnętrznej mocy. Tworzę dla nich i zawsze nie mogę się doczekać, jak zareagują na moje nowe projekty.

W swojej twórczości wykorzystuje pani najnowsze osiągnięcia technologiczne. Czy wydaje się pani, że technologia zmieni oblicze rynku jubilerskiego?

Tak naprawdę sam proces tworzenia i powstawania moich kolekcji jest dość klasyczny, korzystam z ogromnych możliwości oraz kunsztu tradycyjnej sztuki złotniczej. Nowe technologie towarzyszą mi natomiast w dotarciu do klientek i wyjściu „na świat” – operuję własnym e-commercem na światowym poziomie, stworzonym od podstaw pod moje potrzeby. Dzięki temu klientki zarówno z Nowego Jorku, jak i Tokio czy Londynu widzą, że to, co robię, jest w pełni profesjonalne i można mi zaufać – to niezwykle ważne narzędzie. Technologia zmienia świat i rynek już od jakiegoś czasu. Warto być tego świadomym i wybierać z tego, co niosą te rozwiązania, możliwości rozwoju dla nas samych. Rozwój druku 3D i możliwości technicznych z kolei sprawi, moim zdaniem, że biżuteria tworzona ręcznie będzie cenniejsza i bardziej elitarna, luksusowa.

Jak postrzega pani polski rynek biżuterii artystycznej?

Polska biżuteria artystyczna ma ogromną, wspaniałą tradycję i życzyłabym wszystkim twórcom, by przedostali się do szerszej świadomości społecznej i trafiali także do młodszych generacji. Wszyscy pracujemy na pozytywne postrzeganie prawdziwej, szlachetnej biżuterii, w odróżnieniu od sztucznej biżuterii masowo produkowanej w Azji. Napływu chińszczyzny nie powstrzymamy, ale możemy podkreślać i edukować, dlaczego biżuteria tworzona w Polsce, w prawdziwych pracowniach złotniczych, jest bardziej wartościowa i godna uwagi.

Czego możemy spodziewać się po pani kolekcjach biżuteryjnych w najbliższym czasie?

Szczegółów nie mogę zdradzić, ale rozwijam temat, który w tym momencie najbardziej mnie interesuje, widzę w nim potencjał, ale jednocześnie stanowi dla mnie wyzwanie – mam nadzieję, że się z nim uporam, a efektami z przyjemnością podzielę się z czytelnikami „Polskiego Jubilera”.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Roślinne tkanki widziane w mikroskopie złotnika

Rozmowa z Małgorzatą Szewczyk, artystką, projektantką biżuterii, właścicielką marki jubilerskiej Monopolka, o budowaniu tożsamości polskiej biżuterii

Jest pani artystką, która w swojej biżuterii nie tylko eksperymentuje z formą, ale także wykorzystuje nowe materiały jubilerskie. Pani biżuteria wyróżnia się na polskim rynku biżuteryjnym oryginalnością. Dlaczego zdecydowała się pani na połączenie tradycyjnych metod wytwarzania biżuterii z nowoczesnymi materiałami jubilerskimi?

Praca z nowoczesnymi kompozytami pozwala mi na tworzenie zgodnie z moją wyobraźnią przestrzenną i kolorystyczną. Czuję, że powstała niezwykła relacja między materią a moją wrażliwością, ponieważ mogę realizować najśmielsze pomysły i jestem nieustannie zaskakiwana niezwykłymi efektami moich eksperymentów. Jest to niemalże alchemiczny świat, który daje mi nieograniczone możliwości tworzenia.

W dość krótkim czasie udało się pani stworzyć swój styl. Jest to duże osiągnięcie i z całą pewnością powód do dumy. Jak udało się pani to osiągnąć? Jak wyglądała pani droga artystyczna? Skąd wziął się u pani pomysł na tworzenie biżuterii?

Temat projektowania biżuterii pochłonął mnie już na trzecim roku studiów wzornictwa przemysłowego. Po wielu realizacjach komercyjnych zleceń i jednoczesnym eksperymentowaniu z autorskimi formami zdecydowałam się na stworzenie spójnej, osobistej koncepcji. Początkiem była praca dyplomowa i kolekcje, które pokazywały moją fascynację zarówno nowoczesnymi kompozytami, jak i tradycyjną biżuterią srebrną. Potem powstała marka Monopolka, której nazwa to połączenie „mono” w znaczeniu pojedyncza, unikatowa, wyjątkowa i „polka” podkreślająca kobiecość. Szukałam słowa, które będzie miało w sobie treść i charakter. Zależało mi, żeby podkreślić moją przynależność, bo czułam potrzebę budowania marki o polskiej tożsamości, która czerpie z tradycji i rzemiosła, ale proponuje nowoczesny styl.

Skąd czerpnie pani inspirację?

Najbardziej inspiruje mnie świat minerałów, roślinnych tkanek widzianych przez mikroskop oraz architektura. Bacznie obserwuję najnowsze trendy w designie, ale też jestem fanką biżuterii vintage.

Dla kogo pani tworzy?

Kolekcja podstawowa, gdzie znajdują się klasyczne minimalistyczne sygnety, obrączki i geometryczne kolczyki, jest kierowana do osób szukających prostych dodatków w stylu biżuterii fashion, ale w jakości rzemieślniczego wykonania. Kolekcja srebrna to już propozycja dla miłośników szlachetnego srebra, kamieni naturalnych i pereł. Współpracuję też z zagranicznymi butikami, które zamawiają unikatowe kolekcje biżuterii z kompozytów.

W swojej twórczości wykorzystuje pani najnowsze osiągnięcia technologiczne. Czy wydaje się pani, że technologia zmieni oblicze rynku jubilerskiego?

Rynek jubilerski, tak jak każda dziedzina przemysłu, rozwija się dzięki wprowadzeniu technologii druku 3D. Jest to ogromna zmiana już w fazie projektowej, gdzie cyfrowe przestrzenne obiekty możemy poddawać ocenie, zanim zmaterializujemy je w formie gotowego produktu.

Jak postrzega pani polski rynek biżuterii artystycznej?

Z zaciekawieniem i podziwem przyglądam się pracy wielu polskich twórców, którzy konsekwentnie od lat tworzą swoje autorskie marki. Wiem, jak dużo pracy i wytrwałości potrzeba do rozwoju własnej wizji. Myślę, że rynek jest bardziej otwarty na produkty, które są znane i ogólnie dostępne w sklepach sieciowych, wypromowane przez potężne działy marketingowe. My działamy na mniejszą skalę, ale wciąż mamy ogromne możliwości i możemy dużo zaoferować. Widzę pozytywną tendencję wzrostu zainteresowania biżuterią autorską, nowoczesną i odważną w swojej formie czy materiale. Czuję, że rodzimi twórcy są coraz bardziej doceniani i klienci widzą wartość naszej pracy.

Czego możemy spodziewać się po pani kolekcjach biżuteryjnych w najbliższym czasie?

Obecnie pracuję nad projektami obrączek i pierścionków zaręczynowych, które będą stałą ofertą sklepu. Rozwijam również kolekcję unikatów na bazie idei upcyclingu (filozofia zamkniętej pętli produkcyjnej, w której nie marnują się żadne materiały – red.). Tworzę nowe kompozyty zawierające opiłki i skrawki metali kolorowych.

Czy bierze pani udział w konkursach biżuteryjnych organizowanych w naszym kraju? Gdzie można znaleźć pani biżuterię?

Obecnie nie zgłaszam swoich prac w konkursach. Moją biżuterię można obejrzeć w pracowni i showroomie w Gdańsku. Współpracuję także z butikami w Polsce i za granicą.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Biżuteria, która staje się częścią jej właściciela

Rozmowa z Małgorzatą Chruściel-Waniek, projektantką i twórczynią biżuterii autorskiej

Artystka jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych oraz Ogólnopolskiego Cechu Rzemieślników Artystów. Od 2013 r. zasiada w Radzie Programowej STFZ. Uczestniczyła w wielu konkursach i wystawach zbiorowych (m.in. „Prezentacje”, „Przezroczystość”, „Gramy!925”, „XXV-lecie STFZ”, „Designed in Poland” czy „Amber Design Meeting 2016”).

Pani biżuteria zwraca uwagę swoją oryginalną formą, wzornictwem. Jak udaje się pani łączyć nowoczesne wzory z tradycją?

Bardzo dziękuję, jest mi ogromnie miło to słyszeć. Część twórców nie ma problemu ze zdefiniowaniem stylu, który najbardziej im odpowiada. Ja wciąż nie mogę się zdecydować, czy chcę robić biżuterię barokową, organiczną czy klasyczną. Wszystkie mnie pociągają, dlatego przeplatają się ze sobą w moich pracach. Siadam do stołu, sięgam po materiały i po prostu lutuję, oprawiam, wycinam – robię to instynktownie. Czasem planuję wykonać coś prostego, klasycznego, ale ponosi mnie wyobraźnia i wychodzę z pracowni z kolejnym „królewskim” pierścieniem.

Pani biżuteria odwołuje się do klasyki. Jakie motywy panią kierują przy tworzeniu biżuterii?

Chcę, by moja biżuteria była eklektyczna, nieoczywista, ale charakterystyczna i spójna. Ma być funkcjonalna, wygodna i ma przyciągać uwagę.

Jak przebiega u pani proces twórczy?

W warsztacie pracuję nad nowymi wzorami i kolekcjami bądź przygotowuję biżuterię na zamówienie klientów. Kiedy pracuję nad nowym wzorem, rozkładam wokół siebie materiały, tworzę kompozycje z metalu i kamieni i następnie przystępuję do działania. Szukam własnych rozwiązań, eksperymentuję. Jeśli brak mi narzędzi lub wiedzy, jak osiągnąć dany cel, korzystam z tego, co mam pod ręką. Drążę to tak długo, aż osiągnę zadowalający efekt, często w nieoczywisty sposób. Najbardziej inspirujące są dla mnie same materiały. Zwykle od razu mam pomysły na dane kamienie. Jeśli nie mogę się oprzeć urokowi jakiegoś kamienia, a nie mam wobec niego sprecyzowanych planów, czeka w kolejce tak długo, aż będę dokładnie wiedziała, jak i w co go oprawić. Nie robię niczego na siłę. Do każdej ze swoich prac muszę być przekonana. Niektóre z prac „robią się same” – siadam i zanim się zorientuję, mam przed sobą gotowy wyrób. Inne – niekoniecznie bardziej skomplikowane czy technicznie trudniejsze – wymagają ode mnie więcej uwagi, czasem muszę im poświęcić kilka dni, odłożyć na pewien czas i wrócić do nich, by ostatecznie spełniły moje kryteria. W tym drugim wypadku staram się pozyskać od klientów jak najwięcej informacji dotyczących ich oczekiwań. Prace powstają zwykle na bazie moich projektów, ale klienci mają możliwość wprowadzania własnych modyfikacji. Czasami też uczestniczą w procesie twórczym. Wysyłam im zdjęcia z pracowni z kolejnych etapów pracy. Upewniam się wtedy, czy dobrze wyczułam ich oczekiwania.

Co chce pani przekazać odbiorcom za pośrednictwem swojej biżuterii? Jakie cele stawia pani przed sobą?

Wiem, że zabrzmi to banalnie, ale chcę, by osoby noszące moją biżuterię czuły się wyjątkowo. Mam klientki, dla których biżuteria nie jest tylko ozdobą i uzupełnieniem ich garderoby, ale odzwierciedleniem ich temperamentu czy pasji. Moim zadaniem jest stworzenie biżuterii, która je dopełni, stanie się ich częścią. Wtedy cel osiągam w 100 proc.

Dla kogo pani tworzy?

Nie wyobrażam sobie życia bez tworzenia biżuterii. Moje wyroby kupują głównie kobiety dojrzałe, zdecydowane, ale romantyczne, lubiące się wyróżniać i podkreślać swój indywidualny styl. Odkąd otworzyłam się na złoto, coraz częściej współpracuję z panami, którzy zamawiają biżuterię zaręczynową lub prezenty dla swoich bliskich. Miałam też jednego bardzo zaskakującego klienta. Był nim ośmio-dziewięcioletni chłopiec, który kupił ogromny sygnet z cytrynem. Pierścień imitował smocze oko. Kamień podtrzymywały „łuski”. Chłopiec powiedział, że dawno go wypatrzył, a pierścień jest mu potrzebny do czarowania. Wyciągnął tatę na spotkanie ze mną, by zdobyć ten właśnie sygnet. Mógł kupić wspaniały zestaw lego, a wybrał tę pracę. Bardzo się wtedy wzruszyłam i ucieszyłam, że mam fanów w różnym wieku i różnej płci.

Jaki materiał jubilerski jest pani ulubionym? I dlaczego?

Kocham srebro, zaraz po nim złoto, a najbardziej jestem szczęśliwa, kiedy łączę te metale w jednym wyrobie. Uwielbiam nietypowe kamienie o niespotykanych szlifach lub takie, które zmieniają kolor (aleksandryty, zultanity czy granaty – to prawdziwe perełki), opalizujące minerały, jak labradoryty, kamienie księżycowe czy opale. Nie mogę oprzeć się pięknu kamieni naturalnych i pereł, ale sięgam też po cyrkonie.

Czym dla pani jest biżuteria?

Biżuteria to dla mnie przede wszystkim proces twórczy, pasja i sposób na życie. Dzięki niej mogę pokazać, jak postrzegam świat. Cieszy mnie ogromnie kiedy z granulatu czy plątaniny drutów i paru kamieni udaje mi się wykonać coś unikatowego, coś, co pozostawię po sobie. Może jakiś pierścionek nadal będzie ktoś nosił za 100 czy 200 lat. To bardzo miła świadomość.

Czy pani zdaniem biżuteria jest odpowiednim medium do przekazania światu swojej filozofii?

Dla niektórych twórców na pewno tak. Część artystów uczyniła z biżuterii swój manifest. Jest biżuteria zaangażowana,ekologiczna, recyklingowa. Dla mnie ważna jest sama kreacja, staranność i jakość. Chcę być dobrym złotnikiem, którego prace są noszone z dumą i radością. Nie odkrywam nowej estetyki, moja biżuteria nie jest ani awangardowa, ani skandaliczna. Modyfikuję to, co jest w jakimś stopniu znane, przekształcam to po swojemu.

Czy tworząc biżuterię, dokonuje pani rozróżnienia na biżuterię komercyjną i artystyczną?

Na początku swojej działalności miałam kolekcje komercyjne oparte na kryształach marki Swarovski oraz wzory złotnicze ze srebra i kamieni naturalnych. Po paru latach stwierdziłam, że muszę wybrać, czym chcę się zajmować. Kolekcje z kryształami bardzo dobrze się sprzedawały, ale przez to zupełnie nie miałam czasu na rozwój i doszkalanie umiejętności złotniczych. W tej chwili tworzę tylko biżuterię autorską.

Czy wydaje się pani, że biżuteria artystyczna może być jednocześnie komercyjną?

Tak, znam kilku twórców, którym się to wyśmienicie udaje. Ja nie postrzegam jednak swojej biżuterii jako modowej czy komercyjnej. Moim zdaniem komercyjna biżuteria odpowiada na aktualne, światowe trendy i chwilowe zapotrzebowanie konsumentów. Ja staram się tworzyć biżuterię uniwersalną, ponadczasową, niebędącą chwilowym kaprysem rynku.

Jakie ma pani plany na przyszłość? Czym jeszcze nas pani zaskoczy?

Bez przerwy próbuję znaleźć czas na przygotowanie kolekcji pierścieni z wieloma różnokolorowymi kamieniami. Na razie niestety udało mi się zrobić trzy, czery sztuki, choć mam przygotowanych kilka fantastycznych zestawów kamieni. Mam nadzieję, że zaraz po Nowym Roku uda mi się uporać z większością zamówień klientów i rozwinę ten temat.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Emalia to podstawowy środek wyrazu

Rozmowa z Anną Betley, projektantką, artystką, właścicielką marki Samaia Jewellery o biżuterii i miłości do emalii

Skąd wzięło się u pani zamiłowanie do emalii?

Biżuterię z emalią zobaczyłam po raz pierwszy w Gruzji. Był to rok 1999. Obok tej biżuterii nie można było przejść obojętnie. Były to miniaturowe obrazy zamknięte w biżuteryjnej formie z niesamowicie intensywnymi kolorami, które tak przyciągały wzrok. Minankari – tak nazywa się technika gruzińskiej emalii komórkowej, która charakteryzuje się bogatą treścią i szeroką gamą soczystych kolorów. Najczęściej stosowana jest emalia transparentna, dodająca dodatkowego efektu – niesamowitej głębi kolorów. Kiedy zobaczyłam z bliska te ozdoby, nie mogłam oderwać wzroku, przestać myśleć o tym zjawisku. Był to czas, kiedy interesowało mnie głównie malarstwo i planowałam robić w życiu coś zupełnie innego. Sztuka minankari skradła jednak moje serce i myśli, bo minankari to nie tylko technika zdobienia metali szlachetnych – to także stan duszy, forma ekspresji. Myślę, że to malarska wrażliwość tak bardzo połączyła mnie z kolorowymi emaliami, a biżuteria jest jednym ze środków artystycznego wyrazu.

Jak wiadomo, sztuka emalii jest sztuką niezwykle trudną. Skąd czerpała pani wiedzę na temat sposobu wykonywania biżuterii?

Techniki minankari uczyłam się w pracowni gruzińskiego artysty, gdzie pracowałam nad swoimi obrazami na wystawę prac magisterskich, uczyłam się tam również gruzińskiego sposobu pisania ikon i emalii. To wszystko w połączeniu wpłynęło na charakter moich prac. Muszę zaznaczyć, że w Gruzji sztuką emalii zajmują się najczęściej artyści malarze, dla których emalia jest jednym ze środków artystycznego wyrazu. Moja nauka polegała najpierw na obserwacji mojego mistrza, następnie sama mogłam zgłębiać tajniki tej metody pod jego okiem. Dużo nauczyłam się, studiując dostępne książki, publikacje i artykuły na temat emalierstwa. Wiele razy eksperymentowałam (zresztą robię to w dalszym ciągu), ponieważ uważam, że to najlepszy sposób uczenia się, pozwalający na przyjemność odkrywania i nieograniczający kreatywności. Często dopasowuję technikę do swojego projektu, a nie odwrotnie. Nie chcę stać się niewolnikiem metody, lecz pragnę, aby podkreślała ona moje koncepcje.

Jak praca z emalią wpływa na postrzeganie przez panią biżuterii?

Emalia przyciąga, dlatego często szukam i poruszam się w emalierskich rejonach. Kolekcjonuję strony, zdjęcia, historie i kontakty emalierskie z całego świata. Często kontaktuję się z innymi emalierami, wymieniamy ze sobą doświadczenia, spostrzeżenia i myśli. W Polsce biżuteria z emalią jest mało znana, według mnie trochę niedoceniana i zapomniana. Technika ta zauważana jest przez specjalistów – złotników i kolekcjonerów, którzy potrafią docenić kunszt i wartość takiej ozdoby nie tylko od strony technicznej, ale i artystycznej. Często spotykam się w biżuterii z emalią, która została potraktowana jako sposób na pokolorowanie (ozdoby, metalu), a nie jako podstawowy środek wyrazu, główny bohater, narrator pewnej osobistej opowieści. Taka forma jest mi najbliższa i niestety rzadko spotykana w Polsce. Mam nadzieję, że z czasem biżuteria z emalią i sama sztuka emalierska odzyska swój splendor, tak jak stało się to np. w Gruzji, w Stanach Zjednoczonych czy w Anglii, gdzie działa wiele stowarzyszeń i szkół emalierskich.

Czym dla pani jest biżuteria?

Biżuteria jest dla mnie opowieścią. Staje się pewnego rodzaju przekazem – informacją o stanie naszych myśli, doświadczeń, emocji. Nie stanowi tylko i wyłącznie ozdoby, dodatku czy uzupełnienia ubioru – jest to ważna informacja o właścicielu, o jego poszukiwaniach i zamiłowaniach. Jest odzwierciedleniem duszy i umysłu, często również jego opinii o świecie.

Dla kogo pani tworzy? Kim są odbiorcy pani sztuki?

Tworzę dla ludzi ciekawych i świadomych – doceniających warsztat, moje doświadczenie, doskonałą jakość materiałów oraz artyzm. Tworzę ozdoby głównie pojedyncze oraz w krótkich seriach tematycznych, dlatego moimi odbiorcami są często kolekcjonerzy oryginalnych ozdób, koneserzy i osoby poszukujące. Często wykonuję indywidualne zlecenia – mocno spersonalizowane – zamykające w ozdobie lub obiekcie jakąś historię klienta. Taka rzecz staje się dla odbiorcy rzeczą bezcenną, pełną emocji i uczuć.

Jakiego materiału, poza emalią, używa pani w swojej biżuterii? Jaki jest pani ulubionym?

Emalia to mój główny środek wyrazu. To do niej zazwyczaj dobieram inne materiały. Najczęściej pracuję ze srebrem, czasem ze złotem. Lubię w swoich pracach połączenie z bursztynem, ze szlachetnymi odmianami drewna – jest to zwykle heban lub czarny dąb, który ze względu na swoje pochodzenie i wiek wspaniale dopasowuje się do tradycyjnej techniki, jaką jest emalia komórkowa. Te materiały tworzą pewnego rodzaju wspólną więź pod względem historycznym. Emalia jest materiałem niezwykle szlachetnym i eleganckim, dlatego najczęściej łączę ją z materiałami świetnej jakości.

Jakie znaczenie ma dla pani kolor w biżuterii?

Wassily Kandinsky mówił, że kolor wpływa bezpośrednio na duszę, jest swego rodzaju kalejdoskopem emocji. Dlatego kolor jest dla mnie bardzo ważnym elementem biżuterii. Na moją paletę wpływa wiele czynników zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych – nastrój, myśli, otoczenie. Kolor przyciąga przede wszystkim wzrok, staje się akcentem podkreślającym całość kompozycji, którą często jesteśmy my sami. Kolor uzupełnia i podkreśla opowieść zamkniętą w biżuteryjnej formie, podobnie jak muzyka w filmie – może być energiczna lub nostalgiczna, co nadaje charakter całości.

Czy bierze pani udział w konkursach biżuteryjnych? Dlaczego

? W konkursach biżuteryjnych biorę udział od niedawna. Są dla mnie wyzwaniem, możliwością konfrontacji, przedstawienia własnej wizji danego tematu. Jest to również możliwość odświeżenia tej techniki dla innych, przypomnienia jej szerszej publiczności. To także możliwość wprowadzenia emalii w świat współczesnej biżuterii artystycznej oraz pokazania możliwości zastosowania tej tradycyjnej techniki w kręgu nowoczesnego designu. Udział w konkursach pozwala na rozwój wizji artystycznych, poszerzenie horyzontów wyobraźni.

Jakie są pani plany na przyszłość?

Moje plany to przede wszystkim kontynuacja eksperymentowania, poszukiwania i doskonalenia swojego warsztatu. Oprócz tego planuję udział w kolejnych konkursach i wystawach. Mam pomysł na stworzenie czegoś na kształt szkoły emalii, gdzie można będzie nauczyć się różnych technik emalierskich. Marzy mi się utworzenie stowarzyszenia zrzeszającego emalierów w Polsce, na kształt takich, jakie działają w innych krajach. Chciałabym, żeby sztuka emalii odrodziła się i powróciła w jak najlepszym wydaniu. 

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Sztuka, którą można mieć zawsze przy sobie

Rozmowa z Martyną Woszczak, laureatką nagrody „Polskiego Jubilera”, studentką Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi

Dlaczego biżuteria stała się dla pani medium wyrazu?

Biżuterią zainteresowałam się już w dzieciństwie, kiedy chodziłam na zajęcia plastyczne, na których cyklicznie organizowane były warsztaty z tworzenia biżuterii czy to z drewna, czy z filcu. Kiedy poszłam do Liceum Plastycznego, już pierwszego dnia wiedziałam, że chcę je ukończyć na specjalizacji jubilerskiej i dalej jest to moja największa pasja, którą obecnie rozwijam na studiach. W biżuterii fascynuje mnie to, że jest dziedziną łączącą w sobie sztukę i funkcjonalność w formie. Sztukę, którą możemy mieć zawsze przy sobie. Biżuteria niesie ze sobą cały wachlarz emocji, kojarzy się z konkretnymi miejscami, osobami. Często jest też pamiątką rodzinną przywołującą wspomnienia o osobach i chwilach, które już odeszły. Każdy przedmiot ma swoją historię, co uważam za wyjątkowe i niespotykane w innych dziedzinach projektowych.

Co chce pani powiedzieć światu za pośrednictwem swojej biżuterii?

Poprzez swoją biżuterię nie staram się przekazywać żadnych manifestów, raczej opowiada ona o moim subiektywnym postrzeganiu świata, jest więc wypowiedzią bardzo osobistą. Mówi raczej o rzeczach, które mnie ciekawią czy zachwycają. Zdarza się, że tworzę biżuterię opowiadającą o jakimś zagadnieniu, wtedy staram się korzystać z bardzo prostych, ale zaskakujących środków, jak np. w zestawie brosz inspirowanych Azją, których głównym elementem jest ryż. Przeważnie jednak skupiam się na eksperymentach z formą, łączeniem materiałów i pokazywaniem ich oddziaływania na siebie. Poprzez moje projekty chcę pokazać, że biżuteria to niekoniecznie tylko szlachetne kamienie i metale, że może być ona niemal z każdego rodzaju materiału, a i tak zachwycać elegancją.

Jak przebiega u pani proces tworzenia?

Kiedy już wiem, na jaki temat ma odpowiadać mój projekt, staram się znaleźć pasujące do wizji materiały. Często rozpoczynam projektowanie od szkiców koncepcyjnych, jednak tak naprawdę znacznie lepiej pracuje mi się na modelach, które stały się nieodłącznym elementem każdego bardziej skomplikowanego projektu. W biżuterii bardzo cenię minimalizm, dlatego zastanawiam się zawsze, jak dany projekt uprościć, żeby mnogość detali nie odwracała uwagi od idei. Zazwyczaj kiedy po akceptacji projektu przechodzę już do realizacji, wprowadzam jeszcze drobne zmiany, które wynikają z zachowania materiału czy jakiegoś nowego pomysłu, który się pojawi.

Staram się także wykorzystywać nowo poznane techniki. Na studiach pierwszy raz miałam styczność z żywicą, którą teraz bardzo często wykorzystuję. W Akademii mamy dużą swobodę w projektowaniu, nasze realizacje nie są ograniczane funkcjonalnością czy zależnościami produkcyjnymi. Pomimo to zależy mi, żeby moja biżuteria mogła funkcjonować w życiu codziennym, szukam też autorskich sposobów na zaprojektowanie zapięć, tak by były integralną częścią każdego projektu. Sama noszę swoje realizacje, co często pozwala mi zauważyć, jakie rozwiązania sprawdzają się na co dzień, a nad którymi projektami powinnam jeszcze popracować. Eksperymenty z biżuterią i możliwość wyłamywania się ze schematów dają mi największą radość w procesie tworzenia.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Źródłem inspiracji mogą dla mnie być zarówno zdjęcia, filmy, książki i sztuka, jak i podróże oraz różne zaobserwowane zjawiska. Ogromną inspirację czerpię z samych tworzyw, ich faktur i wzajemnego oddziaływania. Większość moich projektów powstała pod wpływem zachwytu elementami natury – pejzażem morskim czy kolorowymi kamieniami znalezionymi podczas spaceru. Wpływ na moją biżuterię ma także architektura, szczególnie jej ażurowe detale. W ostatnim czasie największą inspiracją jest dla mnie sztuka minimalistyczna i założenia estetyki zen, tematy te zagłębiałam, tworząc swoją kolekcję licencjacką.

Jaki materiał jubilerski jest pani ulubionym i dlaczego?

Trudno jest mi wybrać jeden ulubiony materiał, w czasie studiów i wcześniej w szkole pracowałam w wielu materiałach, co dało mi możliwość poznania ich charakterystyki i dopasowywania materiału do swoich potrzeb. Najczęściej w biżuterii łączę różne materiały, niejednokrotnie na zasadzie kontrastów, np. tworzywa sztuczne z materiałami naturalnymi. Bardzo długo nie umiałam się przekonać do wykorzystywania pleksi w swoich projektach, myślę, że miało to związek z negatywnymi skojarzeniami z plastikową biżuterią. Z biegiem czasu zaczęłam jednak doceniać ten materiał za możliwość łatwego wprowadzenia koloru do biżuterii. Obecnie bardzo lubię pracować z żywicą, jest to dla mnie stosunkowo nowy materiał i ciągle badam jego możliwości, ale nie mogę kategorycznie stwierdzić, że to mój ulubieniec.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Chciałabym jak najlepiej obronić dyplom licencjacki, a następnie kontynuować studia na stopniu magisterskim. Pomimo to, że biżuterią zajmuję się od kilku lat, chcę się dalej rozwijać i uważam, że jeszcze wiele nauki przede mną. Moim największym marzeniem jest założyć kiedyś własną markę biżuteryjną, ale są to na razie bardzo odległe plany. Dla mnie najważniejsze jest, że projektowanie biżuterii daje mi ogromną radość, co tylko utwierdza mnie w przekonaniu, że właśnie to chcę robić w życiu.

Gdzie można zapoznać się z pani twórczością?

Jestem młodą artystką i dopiero rozpoczynam swoją przygodę w branży biżuteryjnej. Staram się brać udział w wielu konkursach i wystawach, aby w ten sposób promować swoje prace. Każda wystawa jest dla mnie dużym przeżyciem, jedną z najważniejszych było pokazanie prac podczas Dni Polskich w Kunmingu w Chinach. Mam ogromną nadzieję, że w przyszłości moje projekty odwiedzą także inne równie odległe zakątki świata. Prowadzę także fanpage na Facebooku i Instagramie, na których pokazuję zdjęcia powstających realizacji.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Motyw góralski i nowoczesność

Pańska biżuteria zwraca uwagę swoją oryginalną formą, wzornictwem. Odwołuje się pan w swojej twórczości do motywów ludowych, szczególnie sztuki podhalańskiej. Jak udaje się panu łączyć nowoczesne wzory z motywami góralskimi?

Tę kolekcję realizowałem dla pracowni mojego ojca, Wojciecha Wańczyka. Po obronie pracy dyplomowej we Wrocławskiej ASP trafiłem wprost do rodzinnej pracowni, gdzie głównym celem było stworzenie biżuterii, która będzie miała nowoczesną formę, ale łączyła się z tradycją. Tego typu biżuterii jeszcze na Podhalu nie było. Po sumiennej analizie tradycyjnych podhalańskich przykładów sztuki użytkowej, jej ornamentyki, formy rozpoczęliśmy projektowanie. I tak powstały pierścionki wykorzystujące najczęściej pojawiające się motywy zdobnicze.

Zaskoczyło nas to, że formy parzenicy czy rozety (gwiazdy, słońca) występują w różnych kulturach w tej samej postaci. Wykorzystałem właśnie te motywy i dodatkowo roślinny ornament, zwany lilijami lub lelujami, rysowany na podstawie syntezy rzadkiego kwiatu lilii złotogłów. Chciałem, żeby biżuteria była uniwersalna i podobała się nie tylko na Podhalu. Tak powstały pierwsze pierścionki na podstawie tych trzech symboli. Tak się zaczęła nauka fachu, praca rzemieślnicza i kontakt ze środowiskiem złotniczym. W zakopiańskiej pracowni realizuje się głównie indywidualne zlecenia, projektowałem i wykonywałem biżuterię właśnie w takim systemie. Staram się, żeby konstrukcja była jak najprostsza, przy tym używam nowych technologii i to sprawia, że są to obiekty aktualne.

Pana biżuteria sięga do natury. W swoich pracach odwołuje się pan do otaczającego nas świata, podkreślając jego walory. Udaje się panu odwzorować lekkość, ulotność naturalnych kształtów w najszlachetniejszych materiałach. Przyglądając się pana pracom, można odnieść wrażenie, że eksperymentuje pan, szukając najodpowiedniejszego sposobu ukazania przemijalności świata. Jakie motywy panem kierują?

Pomysł na Obiekty Znalezione pojawił się równolegle z pracą w zakopiańskiej pracowni, gdzie miałem nieograniczony dostęp do większości technologii złotniczych. Dużo eksperymentowałem z odlewnictwem. Tatry to niesamowite miejsce, naturalnym odruchem było, żeby inspiracji szukać w najbliższym otoczeniu. Poszukiwałem form naturalnie ukształtowanych, które wykorzystam później do zrobienia przedmiotów o funkcji użytkowo-estetycznej. W ten sposób powstało kilka absolutnie unikatowych kolekcji biżuterii oraz zestaw „Pieprz i sól” prezentowany podczas 18. Trienali Srebra w Hanau w Niemczech. Ideą tych działań oprócz unikatu była próba zatrzymania chwili, postawienie w pewnym sensie pomnika, przelanie przyrody w kruszec.

Chcę, żeby odbiorca zbliżył się do świata dla nas pierwotnego, jednak często niezauważanego. Staram się łączyć bardzo rzeźbiarskie, ciekawe formy z elementami czysto użytkowymi, tak żeby nie przeszkadzać wizualnie w odbiorze tego, co istotne. Kawałek przyrody, świata, z pozoru nieistotny element znaleziony w moim najbliższym otoczeniu, pokazany w nowym kontekście uniezależnia się, staje się symbolem i nowym niezależnym bytem. Zadanie, którego się podjąłem, nie jest wyłącznie kwestią zaprojektowania przedmiotu użytkowego, który można wyprodukować w tysiącach egzemplarzy, ale stworzenie dzieła sztuki o walorach użytkowych. Dla mnie osobiście jest to działanie bliższe rzeźbie niż tradycyjnej biżuterii. Jest to również odpowiedź na aktualne trendy – w momencie, kiedy powstawały Obiekty Znalezione, na topie było coś zupełnie innego. Podczas Łódź Design Festiwal 2017 miałem zaszczyt prezentować swoje prace na wystawie Dom Idei, w zacnym gronie artystów i projektantów.

Jak przebiega u pana proces twórczy?

Jest bardzo różnie, wszystko zależy od tego, jakie są założenia. Inaczej jest w wypadku realizacji komercyjnych, a inaczej – kiedy obiekty mają być bardziej metaforyczne, rzeźbiarskie. W pierwszym wypadku pojawia się idea, założenia projektowe, analiza tematu, szkice, modele, realizacja prototypów i w końcu produkcja. W drugim – pomysł pojawia się w głowie i spokojnie dojrzewa, czeka na swój czas, nie śpieszę się z realizacją. Proces twórczy to szkice, modele, fotografie, znalezione przedmioty, notatki, osobiste przeżycia i przemyślenia. Realizacja obiektu bądź kolekcji to seria prób i eksperymentów, poszukiwanie nowej jakości formalnej, estetycznej i komunikacyjnej.

Co chce pan przekazać odbiorcom za pośrednictwem swojej biżuterii? Jakie cele stawia pan sobie?

Z wykształcenia jestem projektantem. Dyplom uzyskałem w Pracowni Projektowania Produktu u prof. Włodzimierza Dolatowskiego, dlatego też do każdego zagadnienia podchodzę indywidualnie. Co chciałbym przekazać? Chciałbym uwrażliwiać ludzi, pokazać, że wszędzie możemy dostrzec piękno, trzeba tylko dobrze się rozglądać.

Czym dla pana jest biżuteria?

Biżuteria jest jednym ze sposobów na wyrażenie samego siebie i na dotarcie ze swoim przekazem do społeczeństwa, tak jak inne sztuki piękne.

Czy pana zdaniem biżuteria jest odpowiednim medium do przekazania światu swojej filozofii?

Biżuteria dzięki swoim funkcjom jest swojego rodzaju medium komunikacyjnym. W całej historii zawsze była obiektem pożądania, przedmiotem magicznym, określała status społeczny i materialny. W czasach nam bliższych, w dobie popkultury stała się komunikatem, manifestem, zaczęliśmy ubierać się w symbole. Uważam, że biżuteria jest świetnym sposobem na pokazanie światu swojej wrażliwości i filozofii, często jest dziełem sztuki, które realnie istnieje w naszej przestrzeni, a nie tylko w galerii.

Stworzył i wykreował pan markę 1618 design. Czy mógłby pan przybliżyć nam filozofię marki oraz znaczenie liczby 1618?

1,618 – boska proporcja, złota liczba, złoty podział, liczba Phi. To tylko kilka określeń definiujących zależność w ciągu Fibonacciego. Liczba ta ma niezwykłe właściwości i jest w nas głęboko zakodowana. Harmonia ta, skądkolwiek by się wzięła, jest przez nas odbierana jako coś pięknego. Liczba 1,618 pojawia się we wszystkim, co nas otacza – w przyrodzie, muzyce, architekturze, sztuce, w poszukiwaniach mistyków. Odnajdziemy ją zarówno w doskonałych proporcjach naszego ciała (człowiek witruwiański Leonarda da Vinci, Modulor Le Corbusiera), budowlach Akropolu i egipskich piramidach, w dziełach malarskich („Ostatnia Wieczerza”, „Mona Lisa”, „Narodziny Wenus”), w sposobie, w jaki uformowane są kwiaty i liście wielu roślin (płatki róży czy szyszka pinii), w niezwykłym kształcie muszli nautilusa, wreszcie w strukturze spiralnych galaktyk, czy w algorytmach handlowych. 1,618 to poszukiwania łączące w sobie myśl projektanta, pracę rzemieślnika oraz manifest artysty. Efektem obranego kierunku działania jest troska o przestrzeń, w której żyjemy.

Objawia się to nie tylko ponownym użyciem obiektów „znalezionych” (rodzajem recyklingu), ale przede wszystkim tworzeniem takich form, które mają własną historię, są niepowtarzalne i wyjątkowe same w sobie, mają „osobowość”. Projektant/ artysta/rzemieślnik w procesie twórczym dobiera substancje, zakłada kształt, niemniej jednak efekt finalny w dużej mierze jest skutkiem ukrytych właściwości materii, wynikiem szacunku, jakim projektant darzy tę substancję. Niezbędne jest przy tym zamiłowanie do piękna, permanentnego poszukiwania oraz swoista wrażliwość na otoczenie i jego składowe. Osobiście nie nazwałbym tego marką, ale raczej swojego rodzaju misją projektowo-artystyczną. Moja działalność nie opiera się na tworzeniu powtarzalnych wzorów. Jest to swojego rodzaju dokumentacja moich poczynań, oczywiście można kupić obiekty, ale są one jednostkowe i na pewno nie są biżuterią komercyjną.

Czy tworząc biżuterię, dokonuje pan rozróżnienia na biżuterię komercyjną i artystyczną? Czy wydaje się panu, że biżuteria artystyczna może być jednocześnie komercyjną?

Oczywiście, że stawiam sobie tę granicę. Żyjemy w świecie, który nastawiony jest na konsumpcję. Trendy czy mody zmieniają się kilka razy w roku, często bywają wtórne. Nie wyobrażam sobie, żeby ktoś na co dzień egzystował w niektórych obiektach, które zrobiłem, ale takie było założenie. Biżuteria komercyjna musi zadowalać masy, taką biżuterię możemy spotkać w sklepach sieciowych. Ja pracuję głównie dla klienta indywidualnego, który ceni sobie unikatowość, jakość i autorskie spojrzenie. Sztuka musi być autentyczna, nie może być komercyjna, przynajmniej w momencie, kiedy artysta tworzy, później niech się sprzeda.

Dla kogo tworzy pan swoją biżuterię? Czy ma pan wyimaginowanego odbiorcę, któremu dedykuje pan swoje kolekcje? Czy wprost przeciwnie – najważniejsza jest dla pana forma biżuterii i wychodzi pan z założenia, że odbiorca znajdzie się sam?

Realizując zlecenia projektowe, trzymam się założeń inwestora. O odbiorcy myślę wtedy, kiedy z nim rozmawiam, kiedy realizuję zlecenia jednostkowe, mogę się dowiedzieć, czego ta osoba oczekuje. Wiem, że robię coś, co będzie miało znaczenie dla kogoś przez całe życie albo przynajmniej jego część. Tworząc autorskie kolekcje, biorę pod uwagę własne przeżycia, uczucia i poczucie estetyki.

Co sądzi pan o konkursach złotniczych organizowanych w naszym kraju? Czy bierze pan w nich udział i dlaczego?

Brałem udział we flagowych polskich konkursach, jednak dużo większe sukcesy odnosiłem w Europie. Mam na myśli berlińskie targi DMY , amsterdamski Sieraad czy wspomniane Trienale Srebra w Hanau.

Jakie ma pan plany na przyszłość? Czym jeszcze nas pan zaskoczy?

Chcę pracować i realizować się twórczo. Kończę obecnie kolejną kolekcję, która ujrzy światło dzienne wiosną tego roku, następnie zajmę się kolejnymi pomysłami, których mi nie brakuje.
Dziękuję za rozmowę

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Minimalizm w biżuterii

Rozmowa z Agnieszką Działo-Jabłońską o pasji odnalezionej w biżuterii i o rynku biżuterii autorskiej w Polsce

Skąd wzięło się u pani zamiłowanie do biżuterii?

Dorastałam w czasach szarej rzeczywistości lat 80. Zdolności manualne, artystyczne korzenie oraz zamiłowanie do oryginalności i jakości wzmagały potrzebę wyróżnienia się. Ubiór był na to najprostszym sposobem. Dlatego namiętnie szyłam, farbowałam tkaniny i… tworzyłam biżuterię. Z miedzianych i aluminiowych blach, z drutów, monet, koralików czy orzechów. Ale traktowałam to jako pasję, zabawę, nie myśląc o związaniu z tym swojej przyszłości. Trafiłam na protetykę i tam, podczas odlewania ze srebra elementów zębowych, powstały moje pierwsze srebrne kolczyki – supełki. Z ogromną siłą wróciła potrzeba tworzenia i zrodziła się myśl: a może biżuteria?

Stworzone przez panią obiekty biżuteryjne wyróżniają się wzornictwem i sposobem łączenia materiałów. W jaki sposób udało się pani wypracować swój indywidualny styl?

Podstawą są tradycyjne techniki złotnicze. To w ich obrębie się poruszam. Tylko w pracach konkursowych pojawia się ukochana tkanina, papier lub pleksi. Bardzo lubię secesję i sztukę bizantyjską i nie raz zapuszczałam się w te rejony. Jednak najbliższa jest mi sztuka współczesna. A gdy tworzę biżuterię, mimowolnie „wychodzi” ze mnie minimalizm. I pewnie to również miało wpływ na moją miłość do kwadratu. Swoje kwadratowe pierścionki tworzę już od 20 lat. Ta forma nawet bez ozdobnika, ale idealnie wykonana, jest dla mnie sama w sobie piękna, a jednocześnie przekorna, nieoczywista w kontekście pierścionka. Ta moja przekora pojawia się również w wykończeniu prac. Już na etapie nauki złotnictwa ciągnęło mnie do nieperfekcyjnych powierzchni w połączeniu z precyzją wypolerowanych elementów lub błyskiem kamieni. I mimo że od dobrych kilku lat powierzchnie matowione, młotkowane są bardzo popularne w biżuterii, ja nie potrafię od nich odejść. Ręka sama sięga po papier ścierny, aby „popsuć” w jakimś miejscu ten idealny błysk. Uwielbiam ten kontrast.

Pani biżuteria tworzona jest z myślą o wymagających klientach. Kto najczęściej decyduje się na zakup biżuterii pani autorstwa?

Mam to szczęście, że prowadząc pracownię połączoną z galerią, często poznaję ludzi kupujących moje prace. Są to osoby ceniące wzornictwo, jakość wykonania i niepowtarzalność ręcznie tworzonej biżuterii. Ludzie ciekawi świata i jego różnorodności. Nie raz wywiązują się długie rozmowy zapoczątkowane tematem biżuterii, które chwilę później przeradzają się w rozmowy o życiu, o pasjach. Myślę, że te relacje również wpływają na to że klienci tak często wracają.

Czy często bierze pani udział w konkursach złotniczych?

Do tego, aby stworzyć pracę na konkurs artystyczny, trzeba mieć ogromną, nieograniczoną przestrzeń w głowie. Artyści, którzy tylko tworzą, są permanentnie w takim stanie. Zazdroszczę. Ja, która na co dzień łączę tworzenie z wykonywaniem prac na konkretne zamówienia, wymagające myślenia w inny sposób nad danym projektem: nad jego praktycznością, nad zaspokojeniem potrzeb klienta, potrzebuję dużo więcej czasu, aby przestawić się, polecieć w twórcze rejony, których nic nie ogranicza. Dlatego wielokrotnie już się zdarzyło, że kolejny termin zgłaszania prac mijał, gdy moja była jeszcze na etapie tworzenia. Niemniej jednak kilka konkursów, wyróżnień, nagród mam już za sobą, a następne konkursy w trakcie.

Czego według pani Polacy oczekują od biżuterii?

Większość Polaków marzy, aby za pomocą biżuterii upodobnić się do osób ją reklamujących. Podświadomie, zakładając na siebie najmodniejszy w sezonie wyrób, pragną mieć urodę i wyobrażone życie postaci z okładek magazynów, z filmów, z celebryckich ścianek. Ale jest też mniejsza grupa ludzi, którzy mają potrzebę wyrażenia się poprzez biżuterię. Czasem zabawy nią. Ludzi, którzy poszukują ciekawego designu, tej ekskluzywności niepowtarzalnych autorskich prac czy wyjątkowości kamieni lub metali szlachetnych.

Co jest dla pani najważniejsze w procesie tworzenia biżuterii?

Moment, kiedy weryfikuję pomysł wyświetlony w głowie z materią. Sporadycznie szkicuję, gdy tuż przed zaśnięciem pojawi się obraz, po to, by rano nie uciekły jego detale. Ale najczęściej jest tak, że z projektem widzianym w myśli siadam nad stołem złotniczym, biorę do ręki drut czy blachę i wyginam, przycinam, piłuję, sprawdzając, czy daną formę zdołam ręcznie stworzyć. Czasem papier jest tym próbnym materiałem. A kolejnym tak emocjonującym etapem jest moment, gdy przykładam szczotkę polerską i pojawia się pierwszy błysk metalu, gdy zaczyna się wyłaniać finalne dzieło.

Jaki materiał – metal, kamień – jest pani ulubionym i dlaczego?

Złoto! Uwielbiam tę jego głęboką żółć, gdy jest czyste. Lubię je mieszać w stopie i bawić się jego odcieniami, dobierać do barwy kamienia. Jego plastyczność, ale być może i jego szlachetność… A kamienie? Hmm… wszystkie odcienie błękitu, niebieskości, czyli topazy, akwamaryny, tanzanity, turkusy i wyjątkowe okazy labradorytów mieniące się niebieskościami. To moje barwy. Lubię też perły i może to zabrzmi banalnie – błysk brylantów.

Czym dla pani jest biżuteria – małym dziełem sztuki czy akcesorium modowym?

Przede wszystkim wyrażeniem swojego JA. Zaznaczeniem siebie, swoich emocji lub przekonań w danym momencie życia, w danej sytuacji. W drugiej kolejności – dziełem sztuki. A że jestem bardzo wyczulona na wzornictwo, jakość wykonania i jakość materiałów, to szybko odrzucam to, co byle jakie.

Skąd czerpie pani inspiracje do tworzenia swojej biżuterii?

Przypuszczam, że widziane dzieła sztuki malarstwa, architektury, rzeźby czy samej biżuterii, przyroda – zostawiają swój ślad we mnie. Gdzieś się osadzają, a wyzwalają je emocje! Muzyka towarzyszy mi cały czas, uwielbiam tańczyć, kocham szaroniebieską linię morskiego horyzontu, wiatr we włosach i… spotkania z ludźmi. Te wrażenia, te emocje czasem wręcz buzują w moim wnętrzu, wyrzucając formy.

Jak według pani będzie ewoluował rynek biżuterii artystycznej w Polsce?

Ostatnio przestałam śledzić ten rozwój, bo zauważyłam, że biżuteria artystyczna coraz częściej zaczyna podążać za trendami masowymi. Chciałabym wierzyć, że nastąpi powrót do unikatowości w biżuterii. Że będzie rosła grupa świadomych odbiorców, pragnących posiadać dzieło trwałe, tworzone z pasją w niewielu egzemplarzach. Coś, co będzie ponadczasowe w formie i jakości, wbrew obecnie tak masowo tworzonym jednorazowym produktom. I obserwując, że coraz więcej młodych ludzi do mnie zgłasza się po takie wyroby – jest nadzieja.

Dziękuję za rozmowę

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Każdy poszukuje swego kamienia filozoficznego, ja swój chyba znalazłem

Rozmowa z Cezarym Łutowiczem, artystą, który od 1972 r. wprowadził krzemień pasiasty do polskiej i światowej biżuterii. Pomysłodawcą i współorganizatorem warsztatów złotniczych „Krzemień pasiasty – kamień optymizmu”. Współautorem Festiwalu krzemienia pasiastego – kamienia optymizmu. Pasjonatem krzemienia pasiastego.

Polski Jubiler: Minęło 45 lat, odkąd zajął się pan tworzeniem biżuterii z krzemieniem pasiastym. Jak ocenia pan lata spędzone z „polskim diamentem”?

Patrząc wstecz, obecnie chyba postąpiłbym podobnie. Trzeba to zauważyć, że w latach siedemdziesiątych wszystko było inne. Bardzo prymitywne narzędzia oraz technologie warsztatowe. Brak internetu, telefonów, druku, komputerów… Musiałem też na własny użytek odkrywać nieznaną w tamtych czasach naukę czy sztukę – marketingu. Pomagali mi ludzie, którzy dzielili się ze mną wiedzą na temat krzemienia pasiastego. Wiedza daje determinację do działania. Od lat walczę z określeniem naszego kamienia „polski diament”. Wyobrażam sobie, że gdzieś w Antwerpii czy w innym ośrodku obróbki kamieni jeden szlifierz pokazuje drugiemu nasz minerał ze słowami: to polski diament. Obaj pękają ze śmiechu. Staje się to prześmiewcze. Używam określenia „kamień rzadszy niż diament” – a w tym jest prawda. Diamenty występują w wielu miejscach na ziemi, krzemień pasiasty w jednym.

Jak przez te lata zmieniał się pana stosunek do krzemienie pasiastego?

Po kilkudziesięciu latach, kiedy już nie ma problemów technologicznych, kiedy obróbka tego kamienia nie ogranicza naszej wizji, pływamy na falach wyobraźni. Wiek i lata doświadczeń zachęcają do czyszczenia formy. Łatwo zagubić się w możliwościach. W swojej twórczości dbam o klarowny przekaz. Tworzę listy do czyjejś wrażliwości. Świadomość, że kadruję zastany świat obrazu istniejący w tej postaci sto pięćdziesiąt milionów lat, zachęca, ale i onieśmiela. Wiem, że moją rolą jest służyć temu, co – z naszej perspektywy – ponadczasowe.

Niedawno w Muzeum Złotnictwa w Kazimierzu Dolnym odbyła się wystawa upamiętniająca pański jubileusz pracy z krzemieniem pasiastym. Zaprezentowano pana biżuterię i obiekty biżuteryjne, które powstały przez te lata. Widać w nich pana stałe poszukiwania, próbę oddania doskonałości krzemienia. Czy wydaje się panu, że pańskie poszukiwania i eksperymenty formalne kiedyś się zakończą i uzyska pan formę idealną?

Jest taki etap w świadomej pracy warsztatowej, kiedy zachwycamy się swoją biegłością zawodową. Robimy barokowe czy secesyjne kompozycje kwiatowe wiązane wiciami roślinnymi, to wszystko już prawie pachnie… Przychodzi pytanie – po co? Przecież kwiaty są – prawdziwe, żywe. I tak z nimi przegramy. Pojawiają się głębsze refleksje. Budowanie relacji między mną, kamieniem, metalem a osobą, która to dopuści do intymnej sfery swego wizerunku. Tak powstaje ład myślowy i kompozycyjny – to bliskie poezji.

Jest pan nie tylko pierwszą osobą, która zaczęła tworzyć biżuterię z krzemieniem pasiastym, ale także osobą najbardziej zaangażowaną w rozpropagowanie go na całym świecie. Co udało się panu zrobić i jakie ma pan plany najbliższą przyszłość?

Początkiem była biżuteria dla „cioci Marysi”, kobiet z mojego najbliższego otoczenia. Minerał z polnej drogi i jeszcze prymitywnie oszlifowany nie zachęcał do noszenia. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku pojęcie biżuterii wypełniał złoty pierścionek z czerwonym oczkiem, oczywiście przyjeżdżający zza wschodniej granicy. W tak małych miejscowościach, jak mój ukochany Sandomierz, nie istniało pojęcie biżuterii autorskiej. Miałem chęć i możliwość tworzenia kolekcji i dużych zespołów biżuterii srebrnej z krzemieniem pasiastym. Wystawiałem początkowo w Sandomierzu (1973 r., Muzeum Regionalne). Wykorzystywałem wystawy rzemiosła artystycznego w wielu miastach. Przełomem była propozycja całorocznej wystawy (1985 r.) w Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu Dolnym. Obecność naszego kamienia w przestrzeni tak kierunkowego muzeum – uwiarygodniła kamień. Duża to zasługa ówczesnego dyrektora Jerzego Żurawskiego, Michała Gradowskiego, kustosza Tadeusza Kozłowskiego, a i Jędrzeja Jaworskiego, donatora muzeum. Wsparli mnie też Joachim Sokólski i Stanisław Czarnecki (geolog). Wystawą tą zainteresowały się media, dostałem masę propozycji wystawienniczych, które skwapliwie wykorzystałem. Trudno wymienić miejsca na trzech kontynentach, gdzie udało mi się pokazywać ten kamień. Ukoronowaniem był udział w dwóch Światowych Wystawach EXPO – Mediolan 2015 i Astana (Kazachstan) 2017 oraz fakt, że nosi moją biżuterię królowa Belgii księżna Matylda. Udało się przy pomocy wielu wspaniałych ludzi podnieść krzemień pasiasty z bruku polnych dróg do godności biżuterii monarszej – sam bym nie podołał…

Dzięki panu krzemień pasiasty stał się kamieniem jubilerskim. Noszony jest przez kobiety na całym świecie. W swoich pracach wykorzystują go twórcy polscy i zagraniczni. Czy wydaje się panu, że można osiągnąć jeszcze więcej, a jeśli tak, to co?

Mimo trudnych momentów, które tworzą ludzie nierozumiejący zagadnienia, nie ustaję w realizowaniu pomysłów. Szkoda, że w Sandomierzu zaniechano pięknych festiwali krzemienia pasiastego – kamienia optymizmu. Świetnie to organizował Mariusz Pajączkowski, oddając swój czas, pasję działania, a i pieniądze. Ja też zakończyłem prowadzenie warsztatów złotniczych pt. „Krzemień pasiasty – kamień optymizmu” – brak sprzyjającego klimatu w mieście. Życie uczy, odchodzą jedni, przyjdą tacy, którzy podniosą zaczęte inicjatywy (kamień nie umiera, człowiek umiera – kamień jest).

Jakie ma pan plany artystyczne na najbliższą przyszłość? Czym nas pan zaskoczy?

Na takie pytanie kiedyś, cytując kogoś, odpowiedziałem: „Mężczyzna bez względu na wiek, ma plany na następne sto lat”. Każdy poszukuje swego kamienia filozoficznego, ja chyba znalazłem. Otóż, bardzo zależy mi aby nasz kamień był wyróżnikiem polskiej biżuterii – i tylko polskiej… aby dostał osłonę prawną jako polskie dobro. To tylko tyle. 

Dziękuję za rozmowę Rozmawiała Marta Andrzejczak

Iść pod prąd

Rozmowa z Dawidem Krzysteczko, twórcą biżuterii, absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Artysta kontynuuje tradycję rodzinną, pracując w Pracowni Złotniczej Jan Krzysteczko. Obok wytwarzania biżuterii zajmuje się także fotografią, grafiką (w tym użytkową), tworzeniem plakatów.

„Polski Jubiler”: Skąd wzięło się u pana zainteresowanie biżuterią? Dlaczego zdecydował się pan na wykorzystanie tego medium jako swojego wyrazu artystycznego?

Dawid Krzysteczko: Tradycje rodzinne. Reprezentuję trzecie pokolenie w branży. To przyszło naturalnie, było czymś oczywistym. Babcia prowadziła sklep jubilerski. Ojciec zbudował pracownię i sklepy swą ciężką pracą i zaangażowaniem. Kończyłem ASP w Katowicach, miałem możliwość spróbowania różnych technik i kierunków. W niektórych poruszałem się na tyle swobodnie, że zaczęły się wyłaniać pewne perspektywy na przyszłość. Oczy otworzyły mi się podczas obrony pracy magisterskiej, gdy w czasie dodatkowej prezentacji autorskiej biżuterii spotkałem się z niezrozumieniem zagadnienia „biżuteria” jako formy wyrazu artystycznego. Moment ten był dla mnie pewnego rodzaju wstrząsem światopoglądowym i…? Nie było odwrotu! A temat jest bogaty i uniwersalny. Można tworzyć rzeczy piękne, ciekawe, kunsztowne i przemycać idee. Taki swoisty przekaz podprogowy.

Czy uważa pan, że twórcę biżuterii obowiązują jakieś granice?

Tak. Nawet trzeba wiedzieć, gdzie te granice są wyznaczone, lub wyznaczyć je samemu, by wiedzieć, kiedy są przekraczane, aby był to w pełni świadomy i odpowiedzialny ruch. Przekraczając je, wchodzimy na teren „wroga”, trzeba więc być przygotowanym do obrony postawionych tez, aby nie ośmieszyć się naiwnością czy ignorancją. Wyznaczone granice pozwalają być zrozumiałym dla odbiorców. Nie mówię jednak, aby iść z nurtem trendów, lecz cytować je i określać nowe granice. Rewolucje raczej nie służą, tym bardziej naszej branży.

Czym dla pana jest biżuteria?

Zarobkiem. Muszę jakoś utrzymać rodzinę. Efektem końcowym. Cała zabawa tkwi w tworzeniu. Pomysł. Projekt. Rozwiązywanie problemów. Wykonanie! Sprzedaż. Twórca biżuterii tylko pozornie jest samowystarczalny. W rzeczywistości jednak nie tworzy się biżuterii dla samej idei (choć brzmiałoby to pięknie). Niektóre rozwiązania zmuszają nas do kompromisów i najlepiej, gdy są one osiągane na naszych zasadach, jako twórców. Sam pomysł niejednokrotnie nie wystarcza. Projektując, musimy znać nasze umiejętności, a jeśli są one niewystarczające – wiedzieć, gdzie możemy je udoskonalić. Czasem realizacja pomysłu wymaga wręcz skorzystania z usług mistrzów w danej dziedzinie. Gdy osiągamy te cele, nie zostaje nic innego jak urzeczywistnienie założeń. Jest to chyba najprzyjemniejsza część całego procesu. Nie ma już kompromisów i wszystko zależy już tylko od nas i naszych umiejętności. Ważna jest nie tylko satysfakcja ze skończonej pracy, będąca konsekwencją poświęconego czasu i energii, ale także klarowność założonych wcześniej idei, pozwalająca na czerpanie przyjemności i wzbudzająca zachwyt. Potrzebny jest czas, ciągła chęć nauki, trening i przygoda.

Dlaczego zdecydował się pan na wykorzystanie technik średniowiecznych w swojej pracy?

Trzeba podkreślić, że był to dla mnie tylko jeden etap twórczości. Jego zaistnienie wiązało się z gruntownym przygotowaniem do zawodu, chęci przeżycia i poszukiwania przygody, zmierzenia się z założoną tezą, ideą, pomysłem. Udało mi się wyjść z tarczą. Założenia oparłem na historycznych podstawach rzemiosła. Wzory wykonywane były z wosku pszczelego, który następnie był wytapiany z gipsowych form. Co ciekawe, do dnia dzisiejszego korzystamy z technik używanych w tych „ciemnych wiekach”. A zaczęło się oczywiście od studiowania średniowiecznego malarstwa, wyszukiwania niezwykłych wzorów, prawdziwych perełek i łączenia ich z bardziej współczesnymi nam rzeźbami postmodernistycznymi. Później trochę ładnych, „naturalnych” kamieni… i proszę – efekt miniaturowych rzeźb do dnia dzisiejszego cieszy moje oko.

Ostatnio można zauważyć, że większość twórców wykorzystuje w swojej pracy nowoczesne technologie – maszyny i narzędzia jubilerskie, ale także sprzęt komputerowy – programy do projektowania oraz drukarki 3D. Czy pana sztuka jest swoistym sprzeciwem wobec panującej na rynku mody?

Wręcz przeciwnie. W tej „średniowiecznej” kolekcji dzięki uprzejmości i przyjacielskiemu nastawieniu pana Jacka Ożdżeńskiego wykorzystałem nowalijkę gemmologiczną na polskim rynku: syntetyczne kamienie firmy Tairus hodowane metodą hydrotermalną (szmaragdy, rubiny, aleksandryty). Piękne okazy, jak z najdroższych złóż, dostępne na wyciągnięcie ręki. Prowadząc od lat pracownię, rozwijamy się, inwestujemy w sprzęt, programy, kursy. Musimy być na tyle plastyczni, aby dopasować się do wymagań rynku, a przy tym być konkurencyjnym. Tak jak w modzie, trzeba wiedzieć, co się dzieje w branży. Podczas projektowania biżuterii dobrze jest mieć świadomość, na ile sposobów można wykonać dany element, i przyjmując konkretną koncepcję, wykorzystać odpowiednie rozwiązanie tak, by nie oszukiwać odbiorców. Nie mam ambicji politycznych i niczemu nie muszę się sprzeciwiać. Upolitycznienie sztuki demokratyzuje ją. Przeżywałem coś podobnego podczas jednego z konkursów. Chyba coś popsułem organizatorom? Sztuka nie lubi demokracji.

Jaki ma pan stosunek do nowoczesnych technologii?

Otwarty (uśmiech). Nie można się ograniczać – technologia to rozwój, ale nie ma potrzeby wychwalać jej pod niebiosa. To stan rzeczy, który się przyjmuje i jeśli pomaga, trzeba z niego korzystać. Zdarza mi się prowadzić kursy opraw kamieni pod mikroskopem. Może nie jest to superzaawansowana technologia, ale jak na nasze warunki w pracowniach jest to sprzęt nowoczesny. Programy umożliwiające projektowanie przestrzenne też nie mogą być nam obce. Jednak nie zapominajmy o tradycjach, bo co zrobimy, jeśli wyłączą nam prąd?

Skąd czerpie pan inspiracje?

Z potrzeby. Z obserwacji. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Zdarza się, że dostanę piękny kamień, aż chce się go wyjątkowo oprawić. Również gdy przyjdzie zaangażowany klient i nie można mu zaproponować odlewu. Możemy się traktować górnolotnie: Jestem artysta, mam przecież na to papiery. Inspiracje przychodzą mi łatwo, lubię korzystać z zasobów wyobraźni i tyle.

Jak ocenia pan rynek biżuterii autorskiej w Polsce? Czy można wskazać cechy wspólne dla polskich projektantów biżuterii?

Są nazwiska będące filarami tego środowiska i sam jestem ich fanem. Kupuję żonie ich wyroby. Do reszty jestem dość krytycznie nastawiony. Mam wrażenie, że niektórzy sami się szufladkują. Jeśli ktoś się trzyma od lat jednego stylu, to robi się mdło. Przechadzając się po targach, przeżywam déjà vu: „Znam to!”, „Przestaliby męczyć tę biedną blachę!”, „Sprytny cwaniak! Wykupił 10 stoisk naraz!”. Do tego konkursy – rozumiem potrzebę promowania różnych koncepcji biżuterii, ale jej nadrzędną cechą jest funkcja zdobnicza: warsztat, wykonanie, trwałość i piękno. Czy w promowanych i nagradzanych pseudoartystycznych wyrobach doszukamy się jeszcze tych cech? Zwracano mi uwagę, że powinienem „otworzyć się na inne materiały” (papier, plastik, psie bobki?), że jestem „zbyt zatopiony w tradycji”. Oczywiście, poszedłem za tą radą, popełniając kilka takich pseudobiżuteryjnych wybryków. Opłacało się? Oczywiście – wystawy były nawet gdzieś w Europie. Chyba źle promowałem naszą sztukę złotniczą? Kawałek skóry na drucie zawieszony na gumie nie jest osiągnięciem, z którego można być dumnym. Jestem przekonany, że jest to przejściowa trudność, zachłyśnięcie się trendami, szkołami, kursami, które generują ten poprawny tok myślenia. A nasi projektanci będą wkrótce sami urzeczywistniać piękne fantazje.

Jakie ma pan plany na najbliższą przyszłość?

To jest naprawdę trudne pytanie. Planów zawodowych jest aż nadto. Co się urzeczywistni? Nie mam pojęcia. W najbliższym czasie ponownie zobowiązałem się do poprowadzenia kilku kursów z podstaw grawerstwa i oprawy kamieni pod mikroskopem z użyciem grawerek pneumatycznych. To dosyć ciekawe zjawisko w naszej branży – z jednej strony narzekamy na poziom, z drugiej – mało kto chce się dzielić zdobytą wiedzą. To nie jest wiedza tajemna, mało który z kursantów będzie stanowił realną konkurencję, a ogólny poziom umiejętności naszych złotników się podniesie. Są to niszowe kursy, organizowane przez firmę Trementi, z którą jestem związany od lat. Jesteśmy właśnie po wspólnej wystawie w galerii w Legnicy. Z moich szkicowników aż kipi, a kilka prototypów już ujrzało światło dzienne. Będzie to złota kolekcja z ciekawymi kamieniami. Mam nadzieję, że efekty podjętych już działań będą na tyle satysfakcjonujące, że coś usłyszymy.

Interpretację pozostawiam odbiorcy

Rozmowa z Kingą Sulej, projektantką biżuterii, właścicielką marki Mimikra.

Polski Jubiler: W jaki sposób opisałaby pani, kim pani jest i skąd pochodzi?

Kinga Sulej: Dziewczyną z małego miasta, a obecnie kobietą z większej wsi. Wychowywałam się w Pabianicach, później zamieszkałam z mężem w Dłutowie. Choć sam Dłutów nie jest szczególnie czarownym miejscem, ale ma piękne, bogato zalesione okolice i to tutaj czuję się u siebie. Mam na wyciągnięcie ręki las i spędzam w nim dużo czasu.

Jak scharakteryzowałaby pani swoją sztukę?

Do tego tematu podchodzę czysto intuicyjnie i interpretację pozostawiam odbiorcy. W moich pracach nie ma filozofii ani przesłania, które mogłabym ująć w słowach, prowadzą mnie emocje i dążenie do formy, która w moim poczuciu jest niezwykła i frapująca.

Kiedy postanowiła pani zostać artystką i wyrażać siebie za pośrednictwem biżuterii?

Miałam szczęście spotkać na swojej drodze ludzi, którzy pomogli mi odkryć mój potencjał. Pierwszy kontakt ze sztuką złotniczą zawdzięczam warszawskiej Wytwórni Antidotum, której jestem absolwentką. Poznałam wielu znakomitych nauczycieli – inspirujących ludzi, którzy „otwierają głowy” i zachęcają do eksperymentowania. To w szkole nabrałam odwagi wyrażania siebie i jak się teraz okazuje, decyzja o podjęciu tam nauki miała znaczący wpływ na moje życie. Wiem, że wkroczyłam na właściwą ścieżkę i idę w dobrym kierunku. Minęło zaledwie pięć lat od momentu, kiedy po raz pierwszy wzięłam do ręki piłkę włosową. Będąc jeszcze w czasie nauki, zostałam przyjęta do Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych, a więc wszystko dzieje się niesamowicie szybko. Zwłaszcza miniony rok okazał się dla mnie szczególny, moje prace zostały zauważone, także w formie wyróżnień w konkursach. Dało mi to paliwo do dalszych działań.

Skąd czerpie pani inspirację?

Myślę, że nie bez znaczenia jest to, że odkąd pamiętam miałam kontakt z biżuterią wykonywaną przez ikony polskiego złotnictwa. Moi rodzice prowadzą salon jubilerski z unikatową, niszową biżuterią od polskich artystów, która zawsze mnie zachwycała. Wraz z rodzicami miałam okazję odwiedzać targi w Gdańsku i Warszawie i podziwiać ich prace. Wielkim odkryciem było dla mnie dzieło „Kunstformen der Natur” z przełomu XIX-XX w. niemieckiego biologa Ernsta Haeckla, na które składają się dziesiątki rycin wykonanych przez niego odręcznie, z niezwykłą precyzją. Często je przeglądam, pozwalam głowie nimi nasiąknąć i myślę, że widać to w moich pracach.

Skąd się wzięło u pani zainteresowanie sztuką biologiczną?

Zawsze fascynowały mnie wszelkie formy życia – te prymitywne i te skomplikowane. Jedną z pierwszych inspiracji były czarno-białe atlasy przyrody z czasów PRL, które jako dziecko znałam na wylot. Czytałam dużo, chłonęłam zdjęcia i ilustracje. Inspirację czerpię również z otoczenia, a także w dużej mierze z filmów przyrodniczych – szczególnie interesuje mnie fauna głębinowa.

Jest pani właścicielką marki Mimikra, która wprowadza na rynek niezwykle ciekawą, można nawet powiedzieć agresywną, biżuterię. Skąd wziął się pomysł, aby projektować biżuterię upodobniającą się do świata natury, a jednocześnie jej zakwestionować poprzez zastosowanie czerni?

Tylko kilka modeli, które zresztą przygotowałam na konkursy, można by uznać za „agresywne” – w tym sensie, że ich ostre kształty uniemożliwiają swobodne noszenie ich na co dzień. Jeśli chodzi o biżuterię użytkową, którą oferuję w sprzedaży, staram się zwracać większą uwagę na komfort noszenia. Dlatego też wyspecjalizowałam się w kolczykach, pozwalają mi na najmniejszy kompromis w łagodzeniu kształtów i bardziej odważne poczynania z formą. Nazwa marki wynika z charakteru biżuterii, mimikra to sposób delikatnych i bezbronnych stworzeń na odstraszanie drapieżników poprzez przyjmowanie groźnych form. Moja biżuteria może sprawiać wrażenie agresywnej, ale w rzeczywistości jest bardzo delikatna i lekka. Zdecydowałam się na czerń, ponieważ najlepiej podkreśla jej drapieżny charakter.

Jaki materiał jest pani ulubionym i dlaczego?

Największym wyzwaniem jest dla mnie uzyskanie jak najbardziej przestrzennej figury z jednorodnego kawałka blachy – dlatego moim ulubionym materiałem jest srebro w postaci arkusza. Jeśli uznam, że forma jest tego warta, łączę całość z kilku elementów. Większość powstaje z bardzo cienkiego materiału o grubości 0,3 mm. Jest to konieczne, aby kolczyki – a na nich się skupiam – nie obciążały ucha.

Co w procesie tworzenia sprawia pani najwięcej satysfakcji a jaką część pracy najmniej pani lubi?

Nie przepadam za procesem odtwórczym, czyli robieniem tego samego modelu po raz kolejny. Najchętniej robiłabym biżuterię w pojedynczych egzemplarzach, dlatego dążę do tworzenia bardzo krótkich serii lub wręcz unikatów. Satysfakcjonuje mnie robienie czegoś wciąż nowego, dlatego moim ulubionym etapem jest każdy, nad którym pracuję po raz pierwszy. Najbardziej czasochłonne okazuje się opracowanie projektu, tym bardziej że nie korzystam z programów graficznych, wszystko robię odręcznie za pomocą cyrkla i linijki, wielokrotnie wycinając i modyfikując. Technika, którą stosuję, jest bardzo prosta, ale ponieważ nie pracuję na odlewach ani nie korzystam z wykrojników, proces powstawania jednej pary kolczyków trwa dość długo.

Jakie ma pani plany na przyszłość? Czy planuje pani wprowadzenie na rynek nowej kolekcji biżuterii?

Mam rozpoczętych kilka projektów, a wiele kolejnych czeka rozrysowanych na papierze. Do tej pory nie tworzyłam kolekcji jako takich, każdy model powstawał w oderwaniu od innych, mimo iż wizualnie mają wiele cech wspólnych. Jeżeli zachodzi potrzeba, dzielę biżuterię na serie Flora i Undawata. Mam w zamyśle projekt jednej spójnej kolekcji, ale wciąż jestem na etapie poszukiwania rozwiązań technicznych. W tej chwili realizuję złożone zamówienia i to mnie całkowicie pochłania.

Gdzie można kupić pani biżuterię?

W Polsce realizuję zamówienia indywidualne, można się ze mną skontaktować poprzez stronę mimikra.com. Mam też odbiorców zagranicznych w Niemczech, Hiszpanii i Stanach Zjednoczonych.

Biżuteria pełna barw

Rozmowa z Mają Woźniak, artystką, projektantką biżuterii.

Maja Woźniak: Większość prezentowanych na wernisażu prac należy do kolekcji Owoce natury. Pracę nad nią zaczęłam podczas przygotowań do obrony dyplomu na łódzkiej ASP. Moim zadaniem było zaprojektowanie biżuterii inspirowanej owadami. Studiowałam wtedy atlasy entomologiczne, oglądałam pod lupą różne gatunki, a wszystko po to, by móc stworzyć formy jak najbardziej zbliżone wyglądem do tych żywych. Każda wycieczka po lesie była dla mnie wspaniałą okazją do podglądania. Gdy kolekcja była już skończona, wyjechałam do Budapesztu i podczas zwiedzania znalazłam przepięknego martwego trzmiela z fioletowymi skrzydłami. Zachwycona postanowiłam przywieźć go do kraju, by poszukać technologii złotniczej, która pozwoliłaby mi dać mu drugie życie „w metalu”. I tak dowiedziałam się o odlewach z natury. Kilka miesięcy zbierałam informacje, aż w końcu odważyłam się wykonać pierwszy odlew. Rezultat przerósł moje najśmielsze oczekiwania. Od tamtego czasu zbieram owoce lasów, pól, mórz i oceanów, by ich piękne kształty wykorzystać do tworzenia biżuterii. Minęły już ponad trzy lata od podróży do Węgier, a moja kolekcja stała się rozpoznawalna. Cieszy mnie to, lecz postanowiłam stworzyć nową, o zupełnie innej tematyce – inspirowanej malarstwem kropkowym Aborygenów, by pokazać, że drzemie we mnie jeszcze dużo innych pomysłów, niekoniecznie związanych z naturą.

Skąd wziął się u pani pomysł na tę kolekcję biżuterii?

Z malarstwem kropkowym Aborygenów zetknęłam się po raz pierwszy ponad jedenaście lat temu w jednym z paryskich muzeów. Obrazy te zapadły mi głęboko w pamięć. Wiele lat później podczas wykonywania prób emalierskich, zauważyłam, że otrzymane rezultaty do złudzenia przypominają właśnie malarstwo kropkowe. Pomyślałam, że to wspaniała inspiracja do powstania kolekcji i od roku pracuję nad tym pomysłem. Chodzę po muzeach etnograficznych, studiuje literaturę o Aborygenach. W malarstwie tym zachwyca mnie jego naiwny, pierwotny urok, który pragnę wyrazić również w biżuterii, nadając jej jednak nowoczesną, geometryczną formę.

Pani kolekcja cieszyła się dużym zainteresowaniem klientów i dzięki niej wielu z nas dowie się więcej na temat malarstwa kropkowego Aborygenów. Można powiedzieć, że prezentując nową kolekcję, odniosła pani sukces i komercyjny, i artystyczny.

Podczas przygotowań do wernisażu doszłam do wniosku, że mało kto interesuje się malarstwem kropkowym. Niektórzy nawet nigdy o nim nie słyszeli. Obrazy Aborygenów giną niezauważone w muzeach etnograficznych na tle innych eksponatów. Mają stonowane, przykurzone barwy. Tym bardziej zachęca mnie to, by tę niszę „odświeżyć” i zaproponować światu w nowej, dekoracyjno-użytkowej formule. Cieszę się, że moja praca została dostrzeżona i doceniona.

Pani prace wyróżniają się, są rozpoznawalne zwłaszcza ze względu na swoją kolorystkę.

Uwielbiam kolor. Nie mogę i nie chcę się od niego uwolnić. Złotnictwo przeplatam odcieniami szklistej emalii jubilerskiej. Jest to technika, którą poznałam na studiach na ASP i w której zakochałam się bez reszty. By móc się nią zajmować, sprowadziłam specjalnie warsztat emalierski z Francji i do chwili obecnej spędziłam niezliczone ilości godzin nad piecem. Planuję również dalszy rozwój w tym zakresie.

W pani pracach niezwykle rzadko pojawią się kamienie. Czemu?

Tworzę w srebrze, mosiądzu i miedzi. Z racji dekorowania swoich wyrobów emaliami lub trójwymiarowymi, mocno oksydowanymi fakturami, rzadko sięgam po kamienie. Czasem jednak zdarza mi się zaprojektować wyrób ozdobiony cyrkonią lub bursztynem. Nie trzymam się tu sztywnych reguł, a dobór materiałów jest zawsze sprawą otwartą.

Od kiedy zajmuje się pani tworzeniem biżuterii?

Tworzeniem biżuterii zajmuję się od trzynastu lat. Zanim poszłam na projektowanie biżuterii na ASP, studiowałam rękodzieło na Małopolskim Uniwersytecie Ludowym. Na studiach, poza standardowymi zajęciami, zapisałam się na warsztaty z wykonywania biżuterii według ludowych wzorów z terenu Karpat. Pochłonęło mnie to bez reszty i w każdej wolnej chwili robiłam coraz trudniejsze kombinacje. Motywów i inspiracji szukałam za granicą, gdyż te kilkanaście lat temu w Polsce mało kto zajmował się tą wąską specjalizacją, a literatury w tym zakresie po prostu nie było. Po skończeniu studiów rękodzielniczych zostałam polecona jako instruktor warsztatów tworzenia biżuterii koralikowej, metaloplastyki, witrażu oraz filcowania. Prowadziłam je przez długi czas. Jednak po kilku latach stwierdziłam, że chcę czegoś więcej i chcę rozwijać się w kierunku złotnictwa. Ówczesny nauczyciel malarstwa polecił mi studia z projektowania biżuterii na łódzkiej ASP, które ukończyłam. Dalej podążam w tym kierunku. Stawiam na ciągły rozwój, doskonalenie jako projektanta oraz wykonawcy biżuterii. Miałam przyjemność spędzić ostatni rok w pracowni Jacka Byczewskiego, gdzie dużo się nauczyłam. Mogę powiedzieć, że była to dla mnie prawdziwa przygoda złotnicza. Obecnie myślę o kolejnym stażu złotniczym.

A jakie są pani plany na najbliższą przyszłość?

Po Nowym Roku rozpocznę przygotowania do Amberifu. Chcę rozbudować kolekcję inspirowaną malarstwem kropkowym. Gdy skupiam się na jakimś temacie, to chcę go „wyeksploatować”, tak aby móc bez żalu pójść w nowym kierunku. Myślę również o przygotowaniu próbnej serii z motywami, które zaprojektowałam podczas studiów na ASP. Na wernisażu moim odbiorcom bardzo podobało się kilka starszych prac. To dla mnie znak, że być może pomysły te powinny doczekać się swojej „komercyjnej” odsłony.

Czy jako aktywny twórca bierze pani udział w konkursach złotniczych? I jakie odniosła pani sukcesy?

Co najmniej dwa razy w roku wysyłam swoje prace na organizowane w Polsce konkursy. To zawsze wspaniała okazja, by zaprojektować wzory nienoszące znamion biżuterii użytkowej czy komercyjnej. Wiele lat temu wyróżnieniem była dla mnie współpraca z Wojciechem Siudmakiem, w wyniku której stworzona została kolekcja biżuterii inspirowanej jego grafikami. Ostatni rok był dla mnie szczególnie pracowity i obfitujący w ważne wydarzenia. Zostałam zaproszona do udziału w gali Amberlook w Gdańsku. Moje prace prezentowane były także, na otwarciu konsulatu RP podczas Polish Days w Chengdou w Chinach, a także odbyły się moje dwie indywidualne wystawy – w Sandomierzu oraz w Warszawie.

Gdzie można kupić pani prace?

Moje prace znajdują się obecnie w wielu miejscach. W Galerii Dubiel i Milano w Warszawie, w Galerii Otwartej w Sandomierzu, w Galerii Aurarius w Krakowie, w Sklepiku z Pamiątkami w Gdańsku, a także w Galerii La Basilica w Barcelonie. Lista tych miejsc z miesiąca na miesiąc stale rośnie. Prowadzę również sprzedaż bezpośrednią poprzez mój fanpage na Facebooku: Mikrokosmos Mai oraz stronę internetową www.majawozniak. eu.

Przekuwanie myśli w kształt

Rozmowa z Krzysztofem Dzikiewiczem, twórcą marki Toros Design, o jego życiu z biżuterią

Polski Jubiler: Jakby pan się opisał, kim pan jest i skąd pochodzi?

Krzysztof Dzikiewicz: Pochodzę z Sopotu. Tam się urodziłem i wychowałem. Jakiś czas temu uciekłem z rodziną na wieś nieopodal Trójmiasta. To dużo przyjemniejsze miejsce do wychowywania dzieci i tworzenia.

Jak scharakteryzowałby pan swoją sztukę?

Moja „sztuka” to głównie sztuka użytkowa. Realizując nawet najbardziej szalone pomysły zawsze mam na uwadze to, że ktoś tę biżuterię kiedyś przymierzy, założy, będzie nosił. Miło jest zamknąć się na parę dni w pracowni i dać upust fantazji, ale miło również zrobić drobiazg, który żona założy na co dzień.

Co sprawiło, że zajął się pan tworzeniem biżuterii?

Biżuterią zająłem się całkiem przypadkowo. Moje wykształcenie zupełnie się z tym nie wiąże – jestem elektroenergetykiem! Pewnego dnia jednak odkryłem, że praca może być pasją i że jestem pełen pomysłów.

Skąd czerpie pan inspiracje?

Banalnie odpowiem, że zewsząd. Czasem myślę długo nad czymś nowym, zmieniam to w głowie z dziesięć razy, a czasem pomysł po prostu przychodzi. To może być zdjęcie, rozmowa, spacer, wspomnienie.

Czym dla pana jest biżuteria? Ozdobą, komunikatem, a może czymś zupełnie innym?

Przede wszystkim ozdobą. Uważam, że biżuteria to powinno być coś, na co się z przyjemnością zerknie w ciągu dnia. Coś, co sprawi, że masz ochotę westchnąć. Nie próbuję zawrzeć żadnego przesłania. Niech każdy widzi ozdobę na swój sposób. Ta sama rzecz u jednej kobiety sprawi, że poczuje się piękna, u drugiej, że poczuje się awangardowa, a u innej – odważna. I tak powinno być!

Jaki materiał jest pana ulubionym i dlaczego?

Pracuję głównie w srebrze. Inne metale są ewentualnie kolorowymi dodatkami. Srebro ma tyle twarzy, że można z niego wydobyć skrajności. To mi się podoba. Z tego samego powodu lubię stosować bursztyn. Można z niego wykrzesać całą gamę kolorów i kształtów. Oprawiam też kamienie naturalne i czasem syntetyczne, bo też potrafią być urzekające.

Co w procesie tworzenia sprawia panu najwięcej satysfakcji, a jaką część pracy najmniej pan lubi?

Proces tworzenia widzę jako jedną całość. Nie ma części, której nie lubię. Nie robię projektów, więc moja praca polega głównie na siedzeniu z palnikiem i przekuwaniu myśli w kształt.

Gdzie można znaleźć pana biżuterię?

Moja biżuteria dostępna jest w internecie. Sprzedaję w różnych galeriach, w przygotowaniu jest strona internetowa, ale swoją przygodę zaczynałem od galerii Olissima i mam do niej największy sentyment.

Jakie ma pan plany na przyszłość?

Rozwój. Tylu technik jeszcze nie poznałem, że aż się boję, ale, na ile starczy mi zapału i talentu, zamierzam próbować nowych rzeczy.

Dziękuję za rozmowę.

Połączenie bizantyjskiego przepychu ze współczesnym polskim dizajnem

Rozmowa z Walerią Ługowską, projektantką biżuterii, o sztuce, miłości do przedmiotu oraz współczesnym rynku jubilerskim

Polski Jubiler: Czym dla pani jest biżuteria? Czy traktuje ją pani jako formę wyrazu artystycznego, czy może jako przedmiot sztuki użytkowej?

Waleria Ługowska: Od zawsze biżuteria była czymś bardzo ważnym w moim życiu. Urodziłam się i wychowałam w Kijowie. Biżuteria była noszona na co dzień, bez niej kobieta czuła się naga. Wciąż jest podziwiana, pożądana, przekazywana w prezencie z dużym ładunkiem emocjonalnym lub w spadku. Na temat biżuterii chciałabym opowiedzieć historię związaną z moją rodziną. Moi rodzice pobrali się w 1963 roku. Niedługo po tym tata wyjechał w Karpaty kręcić film fabularny. Mój tata był reżyserem, ale tym razem pracował jako asystent reżysera nad kultowym filmem z legendarnym Sergiejem Paradżanowym Cienie zapomnianych przodków. Film jest przesiąknięty pięknymi, barwnymi postaciami i huculskim folklorem. To wspaniały przykład ukraińskiego kina poetyckiego. Był próbą wejścia w duchowy świat Hucułów – jednej z najstarszych grup etnicznych Karpat, którzy kultywowali swój archaiczny styl życia i kulturę. Twórcy filmu zadbali o wierne odtworzenie kultury i obrzędowości huculskiej. Bohaterowie filmu ubrani są w autentyczne huculskie stroje, takie jak kożuchy, buty, pasy męskie, nakrycia głowy oraz biżuterię, które były często wypożyczane u rdzennych mieszkańców. Ekipa filmowa spędziła w Karpatach prawie pół roku, zaprzyjaźniła się z tamtejszymi mieszkańcami. Moja matka w pewnym momencie postanowiła ich odwiedzić. Wtedy Paradżanow wpadł na wspaniały pomysł, by zrobić mojej matce prezent godny królowej. Za długą namową pewna starsza kobieta, która nie miała rodziny, zgodziła się sprzedać mojemu tacie korale. To nie były zwykłe korale, to był prawdziwy skarb, który miejscowe panie przekazywały z pokolenia na pokolenie. Od XIX stulecia biedni huculscy pasterze z Karpat jeździli na zarobek do Włoch, stamtąd przywozili pieniądze i korale robione ręcznie w Murano. W pewnym momencie te koraliki stały się najbardziej pożądanym przedmiotem miejscowych kobiet. Taki koralik można było wymienić na kawałek ziemi. Minęło wiele lat, wielu uczestników tej opowieści nie żyje… a korale te są teraz moje i zawsze zwracają uwagę osób wrażliwych na piękno. Odpowiadając na pani pytanie chciałabym zaznaczyć, że w dzisiejszych czasach trudno byłoby podzielić biżuterię tylko na artystyczną lub użytkową. Lubię łączyć formę artystyczną z funkcjonalnością, a ubranie traktować jako tło dla eksponowania biżuterii, tworząc coraz nowe odsłony tego samego obrazu.

Co chce pani powiedzieć odbiorcom pani sztuki za pośrednictwem biżuterii?

Chcę przekazać swoją odrębność. Mimo że mieszkam w Polsce od ponad 25 lat i uważam, że tutaj jest mój dom, to jednak mentalność mam lekko „zmutowaną’’. Pozwala mi to łączyć bizantyjski przepych z oszczędną formą przeważającą we współczesnym polskim dizajnie.

Czym kieruje się pani, tworząc swoją biżuterię i obiekty biżuteryjne?

Tworzę biżuterię autorską. Kieruję się swoją fantazją, poczuciem piękna i umiejętnościami. Często tworzę biżuterię na zamówienie. Wtedy prowadzę rozmowy z klientkami, dowiaduję się o ich upodobaniach i pragnieniach. Zaczynamy razem zastanawiać się nad projektem. Czasami dochodzimy do wspólnego mianownika bardzo szybko, czasami nie, ale to mnie nie zniechęca. W ten sposób powstają prace bardzo osobiste, które niosą w sobie duży ładunek emocjonalny.

Jakich materiałów używa pani do produkcji swojej biżuterii i który z nich jest pani ulubionym?

Najczęściej stosuję tradycyjne techniki złotnicze, używam srebra, miedzi, mosiądzu, kamieni szlachetnych i pereł. Oprócz tego pokochałam szkło, które jest tworzone tradycyjną techniką Murano. Od kilku lat współpracuję ze wspaniałą włoską artystką Elizabettą Capello specjalizującą się w tej technice. W tej chwili to właśnie szkło najbardziej mnie inspiruje swoim kolorem, fakturą i formą.

Gdzie można kupić pani biżuterię?

Nie ukrywam, że moja przygoda z biżuterią zaczęła się dosyć niedawno. Mam stałych klientów, którzy kupując jedną rzecz z mojej kolekcji, zamawiają następną. Tworzę również nowe rzeczy dla indywidualnych klientów. Moją biżuterię sprzedaję w galeriach, których niestety jest coraz mniej.

Czy bierze pani udział w konkursach biżuteryjnych organizowanych w Polsce?

Konkursy i wystawy są bardzo ważne w kreatywnym myśleniu. Mózg najlepiej się rozwija przez „ocieranie się” o inny mózg. Tak dzieje się też w momencie powstawania nowych prac niekomercyjnych. Często inspirują mnie rozmowy z innymi osobami, materiały z zakresu sztuki, malarstwa, fotografii, historii, rzeźby, jak również muzyka, taniec. W zeszłym roku wstąpiłam do Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych (STFZ). Jestem w radzie programowej, która zajmuje się organizowaniem konkursów, wystaw itd. Będąc częścią tego procesu, biorę czynny udział w inicjatywach rady. Ostatnio uczestniczyłam w wystawach Pamiątki rodzinne w galerii YES w Poznaniu oraz Odkodowanie w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu.

Niemal każdy twórca ma swój autorytet, mistrza, którego dzieła podziwia. Czy istnieje artysta, którego prace pani podziwia?

Mam duży szacunek do osób pracujących w tej branży. Podziwiam wieloletni dorobek mistrzów polskiej biżuterii: Jacka Byczewskiego i Marcina Zaremskiego. Ich prace mają dosyć duży wpływ na współczesne wzornictwo w Polsce. Widzę w ich biżuterii idealne połączenie: perfekcję wykonania, czystość formy i ponadczasową elegancję.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Ktoś mądry powiedział: Jeżeli chcesz rozśmieszyć Pana Boga, opowiedz mu o swoich planach. Staram się nie rozśmieszać Pana Boga i żyję chwilą. Jestem otwarta na nowe wyzwania. Wciąż wierzę, że najlepsze przede mną.

Wielogodzinny i w ieloetapowy proces powstawania

Rozmowa z Martą Norenberg, projektantką biżuterii i współwłaścicielką firmy Sztuk Kilka.

Polski Jubiler: Skąd wzięło się u pani zamiłowanie do biżuterii?

Marta Norenberg: Ewolucja to słowo, które najlepiej oddaje moją drogę do świata biżuterii. Zawsze drzemała we mnie pasja tworzenia. Próbowałam wielu technik, od malarstwa, przez układanie szklanych mozaik, po ceramikę. Te dziedziny, choć tak odległe od siebie, zaistniały w moim życiu naturalnie. Czasem zupełnie nieoczekiwanie, innym razem dzięki moim staraniom. Zamiłowanie do biżuterii kwitło powoli, równolegle pojawiały się pierwsze próby działań w tej dziedzinie, przerywane odmiennymi realizacjami artystycznymi. Aż trafiłam na technikę witrażu Tiffany, kojarzoną głównie z lampami z końca XIX wieku, którą połączyłam z metaloplastyką z miedzi i wykorzystałam do drobnych form biżuteryjnych. Następnie rozpoczęłam naukę pracy w srebrze, która zawładnęła mną na dobre.

Gdzie nauczyła się pani zawodu złotnika? Jakie trudności musiała pani pokonać, aby stworzyć swoje pierwsze dzieło?

W 2013 roku ukończyłam Kwalifikacyjny Kurs Zawodowy w zawodzie złotnik-jubiler w Zespole Szkół Nr 31 im. Jana Kilińskiego w Warszawie, zwieńczony egzaminem państwowym. Mimo iż mam tytuł złotnika, stoi przede mną jeszcze wiele jubilerskich tajemnic do zgłębienia. Moimi pierwszymi pracami w srebrze były obrączki, bo tak przewidywał program kursów. Na pierwsze dzieło jeszcze czekam, ale myślę, że zmierzam w dobrym kierunku. Natomiast największą trudnością była własna niecierpliwość. Rozpoczynając kurs nie miałam zielonego pojęcia o jubilerstwie, choć ukończyłam studia z historii sztuki, niestety ten dział pozostał nietknięty. Grupa kursantów była dość duża, więc czas oczekiwania, by poznać kroki postępowania nawet przy podstawowych pracach, lekko się dłużył. No i ta wieczna kolejka do walcarki i polerki…

Czy ma pani ulubiony okaz biżuteryjny swojego autorstwa? A jeśli tak, to dlaczego jest on tak wyjątkowy?

Do niektórych prac mam sentyment, gdyż łączą się z pewnymi przełomami w mojej twórczości, jednak w większości przypadków po jakimś czasie przestaję je lubić. Cały czas się rozwijam, więc w dawnych realizacjach zauważam wady, myślę nad tym, co teraz zrobiłabym inaczej. Każda praca w pewien sposób jest wyjątkowa. W nowych projektach zawsze jest coś, czego jeszcze nie próbowałam i muszę się z tym zmierzyć. Z drugiej strony – w ostatnim roku wykonałam kilka istotnych prac, w ogóle rok 2015 mogę uznać za ważny dla mojej twórczości. Tę rewolucję rozpoczęłam pierwszym w tym roku naszyjnikiem – WiśnioweLove, łączącym w sobie miedź z ręcznie filcowaną wełną, kamieniami, tłoczoną i barwioną przeze mnie skórą naturalną. Jego realizacja była dla mnie wyzwaniem, bo wcześniej nie podejmowałam się tak dużych prac. Połączenie wielu technik w rozbudowanej formie sprawia mi ogromną przyjemność. Kolejny przełom nastąpił wiosną, motywacją do wytężonej pracy stały się dla mnie kursy: projektowania i wytwarzania biżuterii oraz małych form rzeźbiarskich, na które zapisałam się do Pracowni Autorskiej Andrzeja Bandkowskiego we Wrocławiu. Rady pana Andrzeja były mi bardzo pomocne i po powrocie z warsztatów ruszyłam pełną parą! Jednak najważniejszy jest naszyjnik Poranek w Wenecji, połączenie srebra z ręcznie wykonanym szkłem fusingowym (fusing to technika stapiania szkła w wysokiej temperaturze). Byłam z siebie dumna, że podjęłam się wykonania go. Geometria nigdy nie była moją mocną stroną, nie po drodze mi z prostymi liniami, a tu umyśliłam sobie widok miasta, i to realnego! Nawet liczba otworów okiennych jest zgodna z oryginałem. Oczywiście dla równowagi musiałam przemycić trochę płynnych kształtów, które są charakterystyczne dla mojej biżuterii.

Stworzone przez panią obiekty biżuteryjne wyróżniają się wzornictwem i sposobem łączenia materiałów. W jaki sposób udało się pani wypracować swój indywidualny styl?

Miło słyszeć, że ktoś uważa, że mam już swój indywidualny styl, choć uważam, że jeszcze jestem na drodze poszukiwań. Mimo wszystko trzeba przyznać, że widać już pewne tendencje mojego warsztatu. W zasadzie przekuwam wadę w zaletę, a nawet cechę charakterystyczną. Jak wcześniej wspominałam, imałam się wielu technik, zawsze miałam problem by zdecydować się na jedną. Buntowałam się, gdy słyszałam, że muszę skupić się na konkretnej dziedzinie, by coś osiągnąć. Z tego sprzeciwu i zamiłowania do różnorodności zrodził się pomysł na pracownię Sztuk Kilka, która już w swej nazwie zawiera pewną przewrotność. Obecnie moje prace to kompilacja doświadczeń z ostatnich dziesięciu lat. Mieszanka metod podejrzanych w internecie, jak filcowanie, praca ze skórą czy witraż Tiffany, połączonych z ręcznie ciętym, barwionym i wypalanym szkłem czy rzeźbioną porcelaną.

Pani biżuteria tworzona jest z myślą o wymagających klientach. Kto najczęściej decyduje się na zakup biżuterii pani autorstwa?

Kobiety lubiące się wyróżnić, ceniące ręczne wykonanie i tradycyjne metody pracy z jednoczesną niesztampową formą. Wiele klientek podkreśla, że moja biżuteria jest zobowiązująca, wręcz wymaga odwagi i jest bardzo charakterystyczna. Co ciekawe klientami stosunkowo często są mężczyźni obdarowujący swoje wybranki. W ogóle moje wzory wyjątkowo dobrze trafiają w męskie gusta, choć w 99 proc. tworzę dla płci pięknej.

Czy zdarzyło się pani zobaczyć osobę „ubraną” w biżuterię pani autorstwa? Jeśli tak, to jakie to uczucie?

Niestety nigdy nie miałam okazji. Sprzedaż biżuterii prowadzę głównie drogą internetową, dlatego rozsiana jest po całej Polsce i Europie, więc nie tak łatwo na nią trafić. Aczkolwiek przypomina mi się historia opowiedziana przez klientkę. Kiedyś u swojej notariuszki zauważyła pierścionek mojego autorstwa i zapragnęła posiadać podobny. Jej droga do mnie trwała ponad rok, ale udało się, było to dla mnie bardzo miłe i satysfakcjonujące.

Co jest dla pani najważniejsze w procesie tworzenia biżuterii?

Uwielbiam pracę od podstaw, zawsze zaczynam od szkicu. Czasem pomysł bazuje na kształcie kamienia, innym razem jest w całości wytworem wyobraźni i najpierw powstaje projekt całości, a dopiero później szklane i ceramiczne elementy. Gdybym jednak miała wybrać tylko jedną część całego procesu, byłoby to niemożliwe. Największą euforię odczuwam, gdy wpadnie mi do głowy nowa idea, przelanie jej na papier jest czystym relaksem. Tuż przed rozpoczęciem prac w metalu pojawia się uczucie lęku przemieszane z ekscytacją, a gdy już zacznę, muszę doprowadzić pracę do końca, nigdy nie zostawiam realizacji w połowie drogi. Nie mam tysiąca egzemplarzy niedokończonej biżuterii, kiedy coś idzie nie po mojej myśli, to próbuję jeszcze raz albo zmieniam pierwotny zamysł. Ulepszam, modyfikuję… czasem po prostu zderzam się z rzeczywistością, bo papier przyjmie wszystko, a metal jest mniej podatny na sugestie mojej wyobraźni. Wielogodzinny i wieloetapowy proces powstawania czegoś z niczego, realizacja twórczej myśli – dla tego warto się napracować.

Jaki materiał – metal, kamień – jest pani ulubionym i dlaczego?

Każdy materiał ma swój urok. Szkło to piękny połysk i intensywne, transparentne barwy. Ceramika daje nieskrępowaną możliwość tworzenia fantastycznych form i mocne kolory, a porcelana szklistą biel. Filc, tkanina i pióra są miękkie i lekkie. Kamienie występują w takiej ferii odcieni i kształtów, że czasem nie wiem na co się zdecydować, choć ostatnio chodzi na mną bursztyn. Miedź jest miękka i dodaje pracom ciepła. Srebro ma swój metaliczny, chłodny wdzięk, a i bez oksydy nie umiem się już obejść.

Czym dla pani jest biżuteria – małym dziełem sztuki czy dodatkiem do ubrania?

Lwia część moich prac wskazuje, że celuję w małe dzieła sztuki. Oczywiście zdarza mi się tworzyć skromniejsze formy, które stają się uzupełnieniem stroju. Jednak do większości prac od Sztuk Kilka trzeba mieć charakter. Sądzę że na rynku jest miejsce zarówno na biżuterię artystyczną, jak i dodatki. Wszystko zależy od okazji, nastroju, okoliczności i celu, w jakim zakładamy biżuterię.

Skąd czerpie pani inspiracje przy tworzeniu swojej biżuterii?

One same przychodzą, zamykam oczy i ni z tego, ni z owego pojawia się pomysł. Kiedy indziej inspiracją może stać się zdjęcie w gazecie, skrawek tkaniny, kamień… i całe mnóstwo bodźców, które otaczają mnie na co dzień.

Forma bez treści jest pusta

Rozmowa z Bogumiłą i Andrzejem Adamskimi o polskiej sztuce złotniczej.

W Międzynarodowym Konkursie Sztuki Złotniczej, który w tym roku odbywał się pod hasłem Granice, otrzymaliście państwo, ex aequo z Jarosławem Westermarkiem, Grand Prix. Czy zdobycie pierwszego miejsca mobilizuje do jeszcze cięższej pracy?

Bogumiła Adamska: To co robimy daje nam na co dzień mnóstwo radości i przyjemności oraz co jakiś czas – tak jak w przypadku konkursu w Legnicy, konkursu o mocno ugruntowanej pozycji międzynarodowej – jest źródłem dużej satysfakcji. Na pewno nie może być mowy o „ciężkiej pracy”. Nagroda ta tę radość twórczą tylko potęguje.

Jak powstał nagrodzony projekt? Skąd czerpaliście państwo inspirację?

Bogumiła Adamska: Tak jak większość naszych projektów, jest on wypadkową indywidualnych przemyśleń, a następnie wspólnych rozmów. A inspiracja? To nasza codzienność zawodowa.

Andrzej Adamski: Z szerokiego spektrum granic, wybraliśmy tę przebiegającą najbliżej nas. Patrząc z perspektywy prawie 40 lat zajmowania się szeroko pojętą sztuką złotniczą, myślę że było mi łatwiej znaleźć punkt odniesienia.

Co chcieliście państwo przekazać światu za pośrednictwem swojej pracy?

A.A. Nasze aspiracje nie sięgają aż tak daleko. Udział w konkursie potraktowaliśmy jako głos w dyskusji, nasza praca odnosi się do zmian, których próby możemy obecnie zaobserwować. Bardzo ogólnie rzecz ujmując, powszechnie uważano, że aby móc uprawiać sztuki plastyczne, w tym również sztukę złotniczą, decydujących jest kilka czynników: wyobraźnia twórcza, zdolności manualne, znajomość surowca oraz wiedza warsztatowa. Fascynacja nowymi technologiami próbuje zmienić to dotychczasowe wyobrażenie. Jest to na pewno nowy rozdział w sztuce złotniczej, ale to tylko jeden rozdział w obszernym tomie. Znajomość historii złotnictwa, zarówno tej odległej, jak i tej niedawnej, oraz wiedza warsztatowa są nieodzowne, to nie jest wstecznictwo, a istotny element rozwoju. Sama forma, bez treści, jest pusta.

B.A. Powinni chcieć o tym pamiętać młodzi twórcy oraz osoby próbujące swoich sił w złotnictwie. Mając zdecydowanie krótszy staż zawodowy niż mąż, mogę potwierdzić, jak ważne są to elementy. Pozwalają one na pełniejszą i świadomą wypowiedź w codziennych projektach.

Jaka praca wykonana przez państwa jest dla państwa wyjątkowa i dlaczego?

B.A. Z naszych wspólnych projektów, to na pewno ta ostatnia, nagrodzona w Legnicy. Powód jest oczywisty. Natomiast indywidualnie ważny był dla mnie również zwycięski projekt w Konkursie Sztuki Złotniczej „Opraw perłę w talent”, ogłoszonym przez Galerię Yes. Pozwolił mi nabrać pewności i utwierdził o słuszności wybranej drogi, a także miał wpływ na decyzję o otwarciu własnej galerii.

A.A. Istotna jest też na pewno ta zgłoszona na wystawę „Z Jedwabnego my…”. To w pewnym stopniu rodzaj naszego komentarza do bardzo mocno kreowanego medialnie stanowiska, a co za tym idzie kształtowania sposobu myślenia o jednostronnej odpowiedzialności Polaków za to co wydarzyło się w Jedwabnem. Indywidualnie duże znaczenie mają dla mnie, i to z wielu powodów, moje prace o charakterze sakralnym.

Czy macie państwo twórcę, którego prace podziwiacie?

A.A. Śledzimy – co jest naturalne – w miarę możliwości wszystkie wydarzenia związane ze sztuką, a w szczególności tą złotniczą. Było i jest wielu artystów, których prace nie tylko my doceniamy, ale jest też sporo pojedynczych prac, które utkwiły w pamięci, nie zawsze razem z ich autorami.

B.A. W ubiegłym roku stworzyliśmy broszkę w formie półki z książkami, których poszczególne tomy symbolizują nasz subiektywny wybór klasyków sztuki złotniczej na przestrzeni wieków.

Jak oceniają państwo poziom polskiego złotnictwa? Co w ostatnim czasie zmieniło się na polskim rynku złotniczym i jak państwo oceniają te zmiany?

A.A. Globalizacja zrobiła swoje, zamieniła indywidualnego odbiorcę w masowego, zmieniono jego sposób myślenia. Klientowi oferuje się teraz głównie markę, sam produkt jest kwestią drugorzędną. W zasadzie rynek jest ujednolicony. Dotyczy to nie tylko Polski, jesteśmy jednym z puzzli składających się na ten obrazek. W kontekście tego co obserwujemy pojawia się pytanie: czy możemy to jeszcze nazywać kreowaniem gustów?

Czy mogliby państwo opowiedzieć naszym czytelnikom o swoim stylu projektowania, który wyróżnia się na polskim rynku swoją oryginalnością? Co sprawia, że udaje się państwu tworzyć tak unikatowe kolekcje?

B.A. Nasze wspólne projekty powstają od niedawna. Raczej pracujemy osobno. Realizuję się w dwu obszarach, które często się zazębiają. Poza złotnictwem, gdzie część moich prac jest charakterystyczna ze względu na stosowaną własną, ciągle ewoluującą technikę tkania i szydełkowania srebra, jestem też autorką lnianych kreacji odzieżowych wraz z galanterią. NaturaLny NaturaLnie to nazwa mojej kolekcji. W pracach tych zdarza mi się często stosować bursztyn oraz przeplatać go ze srebrem. Myślę że ich odmienność i różnorodność może stanowić o ich unikalności. A.A. Jest to poszukiwanie. Nie stronię od nowych wyzwań. To co mnie zajmuje, to nie tylko biżuteria, ale też formy użytkowe oraz argenteria kościelne. Ta działalność na kilku płaszczyznach sprawia, że nie odczuwam znużenia. Realizując np. duże formy mogę trochę odpocząć od biżuterii i za nią zatęsknić. Pozwala mi to na nabranie dystansu i świeższe spojrzenie.

Można powiedzieć, że państwa droga nierozerwalnie związana jest z bursztynem. Skąd wzięło się u państwa zamiłowanie do tego materiału?

A.A. Towarzyszy mi on od początku mojej drogi zawodowej. Z perspektywy lat mogę stwierdzić, że jest to zauroczenie od pierwszego spotkania, spod uroku którego nie mogę – i nie chcę – się wyzwolić. Zadecydowała jego odmienność i niejednorodność, która jest niezwykle inspirująca, daje wiele możliwości zastosowania go w różnych formach. Właściwie potraktowany, potrafi się odpłacić, ukazując całą swoja wyjątkowość. B.A. Mogłam przez lata obserwować męża przy pracy i jego podejście do bursztynu, ta fascynacja, stały się też moim udziałem. Poza wymienionymi walorami, dla mnie istotne jest jeszcze jego naturalne pochodzenie.

Jak widzą państwo przyszłość złotnictwa w Polsce? Czy nowoczesne technologie, takie jak choćby projektowanie komputerowe, spowodują, że zawód złotnika nie tylko się zmieni, ale także zniknie?

A.A. Myślę, że takich zagrożeń nie ma. Tak jak wspomniałem wcześniej, są to dziedziny, które stawiają twórcy odmienne wymagania. Nowe technologie mogą być uzupełnieniem pracowni złotniczej, ich zaletą jest precyzja wykonania i teoretycznie prawie nieograniczone możliwości. Jest to narzędzie, które w rękach twórcy może dać bardzo ciekawe rezultaty. Jednak sprowadzenie złotnictwa tylko do projektowania przy pomocy programów komputerowych i wydruków 3D jest nieporozumieniem, to całkowicie inna dyscyplina. Czy jest to chwilowa fascynacja, czy też trend nieodwracalny, i w jakim kierunku poprowadzi szeroko rozumianą sztukę złotniczą, pozostaje kwestią otwartą.

B.A. Tak jak teraz, jest i pozostanie to zajęcie niszowe. Tworzymy dla wąskiego grona odbiorców. W niedalekiej przyszłości każdy kto zechce, będzie mógł kupić w sieci projekt i wydrukować sobie sam w domu formę biżuteryjną – tak jak jest z muzyką i plikami mp3. Oczywiście trwałość i masowość takiego wyrobu to już osobny temat. Jedno jest pewne – będą to przedmioty bez duszy.

A jakie mają państwo plany na przyszłość? Czego możemy spodziewać się w najbliższym czasie?

B.A. Konsekwentnie dalej podążać wybraną drogą, szukając nowych rozwiązań i czerpać z tego radość, jednocześnie dzieląc się nią z odbiorcami naszych prac. A.A. Obecnie jestem w trakcie realizacji jednej większej formy, w fazie projektowej są dwie kolejne. Oczywiście pomiędzy nimi zamierzam tworzyć biżuterię. W wolnych chwilach chciałbym kontynuować zajmujące mnie od kilku lat prace nad identyfikacją postaci „Gdańskiego jubilera” z portretu autorstwa Jacoba Wessela. To plany, ale życie może je zweryfikować.

Nie trzeba być krzykliwym, aby się wyróżniać

Rozmowa z Klaudią Ścigalską, projektantką biżuterii, studentką Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Laureatką nagrody Polskiego Jubilera w XXV Konkursie im. Władysława Strzemińskiego Projekt. Branosleta

Polski Jubiler: Pani biżuteria została zaprezentowana na jednym z najbardziej liczących się konkursów artystycznych w Polsce – XXV Konkursie im. Władysława Strzemińskiego Projekt. Jak ocenia pani swój debiut przed szeroką publicznością na polskim rynku biżuteryjnym?

Klaudia Ścigalska: Bardzo się cieszę, że nasza uczelnia umożliwia studentom rozwój, czego jednym z dowodów jest właśnie ten konkurs. Ciężko mi ocenić debiut, natomiast docenienie moich prac ze strony pisma Polski Jubiler jest dla mnie wielkim wyróżnieniem. Dzięki takim momentom czuję się jeszcze bardziej zmotywowana do dalszej pracy.

Czym dla pani jest biżuteria? Czy traktuje ją pani jako formę wyrazu artystycznego, czy może jako przedmiot sztuki użytkowej?

Staram się tego nie określać. Uważam że biżuteria użytkowa może i nawet powinna być formą wyrazu artystycznego. Moim zdaniem jedno nie wyklucza drugiego.

Co chce pani powiedzieć odbiorcom pani sztuki za pośrednictwem biżuterii?

Chcę nią przekazać, że aby się wyróżnić, nie trzeba nosić biżuterii krzykliwej. Aby to zrobić wystarczy ciekawa, ale jednocześnie czysta forma.

Czym kieruje się pani tworząc swoją biżuterię i obiekty biżuteryjne?

Podczas tworzenia myślę o tym, jak ukazać w biżuterii moją własną estetykę, nie zapominając jednak o tym, aby inspiracja była czytelna. Myślę również o potencjalnym kliencie, co pozwala mi nadać takie cechy mojej biżuterii, które będą podkreślały osobowość odbiorcy. Jak przebiega u pani proces tworzenia? Mój proces tworzenia jest raczej chaotyczny. Zazwyczaj mam tak dużo pomysłów, że największym problemem staje się wybranie jednego i rozwinięcie go. Kiedy już dokonam wyboru, staram się poświęcić dużo czasu na przemyślenia technologiczne. Dzięki temu sam proces wyrobu jest znacznie szybszy i spokojniejszy.

Jakich materiałów używa pani do produkcji swojej biżuterii i który z nich jest pani ulubionym?

Do produkcji biżuterii używam różnych materiałów. Począwszy od papieru i szkła do różnego rodzaju tworzyw sztucznych. Jednak moim ulubionym materiałem jest metal, który często łączę z emalią jubilerską. Daje on bardzo dużo możliwości, a przede wszystkim możliwość rozwoju technologicznego w dziedzinie jubilerstwa, co jest dla mnie bardzo ważne.

Niemal każdy twórca ma swój autorytet, mistrza, którego dzieła podziwia. Czy istnieje artysta, którego prace pani podziwia?

Mam dwa autorytety. Pierwszym z nich jest polski artysta Jacek Byczewski. Konstrukcyjność i w pewnym sensie surowość jego prac, nie przeszkadza temu, aby były delikatne i bardzo kobiece. Te cechy, jak i połączenie materiałów, jakich używa, bardzo odpowiadają mojemu gustowi. Drugim artystą jest Wu Ching-Chih. To, w jaki sposób wykorzystuje emalię jubilerską i kunszt samego wykonania jego prac, jest dla mnie bardzo inspirujące i motywujące do dalszego rozwoju. Jego biżuteria i inne obiekty są pracami, które tworzą niepowtarzalny klimat.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Plany oczywiście związane są projektowaniem i produkowaniem biżuterii. Nie chcę jednak już teraz określać ich dokładnie. Na pewno moim marzeniem i celem ostatecznym jest zbudowanie własnej marki. Jednak wiem, że muszę przejść pewną drogę, a to jak będzie ona długa i jak będzie wyglądała, okaże się w jej trakcie.

Biżuteria pojawia się w wyobraźni

Rozmowa z Jarosławem Westermarkiem, projektantem unikatowej biżuterii artystycznej, laureatem znaczących nagród w prestiżowych konkursach jubilerskich.

Polski Jubiler: Zacznę od pytania, czym dla pana jest biżuteria?

Jarosław Westermark: Odpowiem niejednoznacznie – jeśli ktoś uważa, że to co robię jest biżuterią, to sam definiuje to pojęcie. Ja po prostu robię przedmioty. Staram się, aby były one atrakcyjne wizualnie i artystycznie. Tworzę przedmioty, które nie są niezbędne do życia. Ich funkcją jest uzupełnienie stroju, zaznaczenie osobowości, i dające przyjemność w obcowaniu z nimi.

Co chce pan przekazać swoją biżuterią?

Nie mam przesłania, nie komunikuję się ze światem za pośrednictwem biżuterii, co najwyżej się dzięki niej uzewnętrzniam. Nigdy nie oczekuję informacji zwrotnej – oczywiście sprawia mi przyjemność, jeśli moje prace się podobają. Jednak nie narzucam nikomu swojej estetyki. Lubię innowacyjność, nie boję się nowych technik, kreacji stylistycznych, zmian środków wyrazu. Sądzę, że to co robię jest dla wszystkich zrozumiałe.

Poza przedmiotami, które można nosić, tworzy pan również obiekty biżuteryjne. Czym one są i w jakim celu powstają?

Nikt nie wie, czym jest obiekt biżuteryjny – znacznie łatwiej powiedzieć czym nie jest: przedmiotem dającym się używać wygodnie. A więc obiekty biżuteryjne to przedmioty, które będą jedynie udawały, że można ich używać, a w rzeczywistości będą nadawały się tylko do oglądania. Z myślą o konkursach tworzę małe formy, w których można się najlepiej wypowiedzieć, na przykład pierścionki, nie zawsze dbając o funkcjonalność.

Dlaczego bierze pan udział w różnego rodzaju konkursach?

Lubię uczestniczyć w konkursach, lubię współzawodnictwo. Staram się odpowiedzieć na wyzwanie zawarte w temacie. Czasami waham się, czy ulec tendencjom, czy zachować swoją osobowość, ale jak przychodzi do realizacji, to wybieram zawsze swoją drogę i nie dopasowuję się do trendów. Nawet jeśli moje prace przechodzą niezauważone, lub są krytykowane, to ponieważ jestem przekonany o ich wartości, nie czuję się z tym źle.

Skąd czerpie pan inspiracje?

Nie wiem, stąd się biorą pomysły. Jestem nimi za każdym razem zaskoczony. Nagle przychodzi impuls, inwencja twórcza, która nakazuje mi działać. A jak przebiega u pana proces twórczy? Nie rysuję projektów, gdyż mogę wyobrazić sobie proces realizacji. Mogę „zrobić” dany przedmiot w wyobraźni. Staram się nie dostosowywać przedmiotu do możliwości wykonawczych, raczej pogłębiam umiejętności, żeby dany projekt zrealizować. Często zdarza się, że ktoś opanował podstawy pewnej technologii, a potem realizacje jego prac krążą wyłącznie wokół zdobytych umiejętności, co praktycznie uniemożliwia dalszy rozwój.

Gdzie nauczył się pan warsztatu złotnika?

Jestem samoukiem, któremu pomogła wyobraźnia, intuicja i zdolności manualne. Na początku drogi ku złotnictwu przeczytałem książkę Franciszka Zastawniaka, która dała mi wiedzę teoretyczną. Później była już praktyka – próby, błędy. Wiele, wiele prób…

Biżuterią zajmuje się pan prawie czterdzieści lat. Jak z perspektywy czasu ocenia pan zmiany, jakie dokonały się na rynku jubilerskim?

Kiedy zaczynałem, problemem była dostępność materiałów i narzędzi. Miało to swoje dobre strony. Z racji ograniczonej ilości materiału każdy projekt był przemyślany i bardzo starannie wykonany. Sprzedawaliśmy swoje pomysły zaklęte w metalu szlachetnym. Były to wypracowane, charakterystyczne dla danego twórcy małe dzieła sztuki. Widać to było chociażby na konkursach w Legnicy. Pojawienie się na rynku nowoczesnych technologii, na przykład drukarek 3D, tworzących modele do odlewów, czy programów komputerowych do projektowania biżuterii, które pozwalają stworzyć przedmioty, kiedyś niewykonalne, zmieniło rynek. Teraz często jest to po prostu produkcja masowa.

Czy dobrze rozumiem – biżuteria artystyczna to dla pana biżuteria z metalu szlachetnego?

Uważam, że piękny, dobrze zrobiony przedmiot z plastiku, drewna czy papieru może być biżuterią, w przeciwieństwie do przedmiotu zrobionego byle jak i z byle czego. Przychylam się jednak do opinii, że biżuteria artystyczna to przedmioty wykonane z wartościowych materiałów, które uzasadniają wkładaną w nie pracę. Kiedy realizuję ciekawy projekt pierścionka z surowym diamentem ozdobionym brylantami i mam spędzić nad nim wiele godzin, to wykonanie go z mosiądzu byłoby dla mnie nielogiczne. Wybiorę raczej platynę, złoto, ewentualnie srebro.

Jak wobec powyższego należy traktować złotą czy srebrną biżuterię masową, produkowaną na szeroką skalę np. w Chinach?

Jeżeli jest na nią popyt to znaczy, że jest potrzebna.

Jak widzi pan zatem przyszłość branży?

Nie czuję się znawcą branży. Robię to, co lubię. Swoją przyszłość jako projektanta widzę w rzeźbie.

Co uważa pan za swój największy sukces?

Nigdy nie wartościowałem swoich sukcesów. W ubiegłym roku podczas targów Złoto Srebro Czas przyznano mi tytuł Projektanta 25-lecia. Było to bardzo miłe.

I na koniec pytanie, jaki materiał jest pana ulubionym?

Najbardziej lubię pracować w metalach szlachetnych, szczególnie w złocie.

A ulubiony kamień?

Diament.

Rozwijać dwie pasje – jedną bliską ciału, a drugą bliską duszy

Rozmowa z Iwoną Żelazko, projektantką biżuterii, która w 2011 roku założyła firmę Koliber art-IŻ. Jej pragnieniem jest łączenie pasji do tworzenia niekonwencjonalnej biżuterii z malarstwem.

Polski Jubiler: Tworzy pani nie tylko biżuterię, jest pani także malarką. Czy fakt, że łączy pani te dwie dziedziny sztuki, ma wpływ na pani sposób tworzenia biżuterii?

Iwona Żelazko: Na pewno obydwie te dziedziny są dla mnie w równym stopniu ważne, a połączenie ich dało mi większe możliwości tworzenia, wyrażania emocji, odczuć. Są formą wypowiedzi. Myślę, że nieważne czym się zajmujemy, ważne co myślimy, w jaki sposób wykorzystujemy nasze umiejętności. Obraz, który dla niektórych jest tylko ozdobą domu, dla innych będzie formą przekazu czy pamiątką. Tak samo można myśleć o biżuterii. To my nadajemy im znaczenia. Co jest dla pani najważniejsze w procesie tworzenia biżuterii? W procesie tworzenia najważniejsza jest dla mnie sama droga do osiągnięcia określonej formy. Kształty czasami powstają zupełnie przypadkowo, innym razem są bardzo przemyślane i szczegółowo opracowane w mojej głowie. Tak było z moimi pierwszymi autorskimi pracami, nad którymi pracowałam długi czas. Najpierw powstały podobrazia w formie bransolet i wisiorów, potem nadając znaczenie malowałam je farbami olejnymi, dokładając emocje, całość oprawiłam w metal.

Jaki materiał – metal, kamień – jest pani ulubionym i dlaczego?

Moimi ulubionymi metalami są srebro i miedź. Połączenie tych metali daje mi wiele możliwości twórczych, w moich pracach elementy miedzi swoją barwą ocieplają zimny wygląd srebra, nadając im niepowtarzalny wygląd. Obydwa te metale mają wiele zalet nie tylko wizualnych, ale także leczniczych. Srebro zapobiega infekcjom, jest bakteriobójcze, miedź pomaga zwalczyć stres, zmęczenie, zaburzenia krążenia i kłopoty ze snem. Miedziane ozdoby w dawnych czasach nosili Masajowie i Indianie, a kruszec ten miał zwiększyć ich wytrzymałość oraz ochronić przed bólem. Ponadto w Chinach jest uważany za przekaźnik pozytywnej energii.

Ile czasu zajęło pani znalezienie swojej własnej drogi w świecie biżuterii?

Przygodę z biżuterią zaczęłam w 1997 roku, kiedy podjęłam pracę w pracowni u państwa Alicji i Jakuba Wyganowskich. Jako młoda osoba bez doświadczenia uczyłam się zawodu, a dzięki temu, że miałam dużą swobodę tworzenia, mogłam spełniać się także twórczo. Po czternastu latach pracy, mając w głowie wiele pomysłów, postanowiłam iść własną drogą. Dlatego w 2011 roku założyłam firmę i stworzyłam autorską biżuterię, w której połączyłam moje dwie pasje – jubilerstwo, które jest bliskie ciału oraz malarstwo – bliższe duszy. Teraz wiem, że jest to moja, chodź nie zawsze łatwa, ale dla mnie najwłaściwsza droga.

Co dla Iwony Żelazko oznacza biżuteria? Czym ona jest?

Dla mnie biżuteria jest czymś więcej niż ozdobą, błyskotką. Przykładem może być biżuteria, w której wykorzystałam płótno z haftami mojej babci Irenki, które naciągnęłam na blejtram pomalowałam farbami olejnymi i oprawiłam w srebro i miedź. Często biżuteria kojarzona jest z bogactwem, przepychem. Dla mnie nabiera znaczenia i wartości w momencie kiedy jest wartością samą w sobie. Dla jednych ważne jest, od kogo ją otrzymali, dla innych – kto przed nimi ją posiadał. Są wreszcie osoby, dla których ważny jest jej autor. A mnie cieszy możliwość poznania ludzi, dla których tworzę.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Z życia, z tego co widzę, czuję , a także z tego co czują i widzą inni. Jak wygląda pani warsztat pracy? Jakie metody pracy pani stosuje? W moich pracach nie stosuję żadnych półproduktów, wszystkie elementy, zapięcia wykonuję sama. Uwielbiam rozwiązania techniczne, tworzenie od najmniejszego szczegółu sprawia mi ogromną satysfakcję. Jestem osobą, którą moment realizacji projektu pochłania całkowicie.

Dla kogo pani tworzy?

Tworzę z myślą o osobach pragnących wyrazić siebie poprzez biżuterię, która mówi, krzyczy, czasami jest łagodna i subtelna, innym razem twarda i mocna w wyrazie.

Błysk tworzy biżuterię

Rozmowa z Tomaszem Zaremskim, projektantem biżuterii.

Polski Jubiler: Pana rodzice – Jadwiga i Jerzy Zaremscy – byli prekursorami tworzącymi polską biżuterię autorską, a także prowadzili najsłynniejszą w Warszawie pracownię biżuterii. Ich prace prezentowane były na wystawach w Polsce oraz poza jej granicami, gdzie zawsze spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem zarówno publiczności, jak i kuratorów. Zaprezentowane zostały w Zachęcie na pierwszej w Polsce indywidualnej wystawie poświęconej biżuterii i jej twórcom. Jak z pana perspektywy wyglądała ich droga ku, chyba można tak powiedzieć, wielkiemu sukcesowi?

Tomasz Zaremski: W moim odczuciu rodzice byli pierwszymi artystami plastykami, którzy skoncentrowali się na tej dziedzinie sztuki. Ich fascynacja biżuterią zaowocowała poszukiwaniem nowych rozwiązań technologicznych i sprawiła, że stali się oni rozpoznawalni w środowisku. Należy pamiętać, że te kilkadziesiąt lat temu, kiedy zajmowali się tworzeniem biżuterii, zajęcie to było bardzo ważne nie tylko dla projektanta, ale także dla społeczeństwa. Wystawa w Zachęcie, która odbyła się w 1979 roku, była rzeczywiście pierwszą w Polsce tego typu wystawą. Podziwiam rodziców za pracowitość, gdyż udało im się zgromadzić ogromną kolekcję obiektów biżuteryjnych i zaprezentować je publiczności.

Można zatem powiedzieć, że zamiłowanie oraz talent do tworzenia biżuterii ma pan we krwi. Jak wyglądała pana droga ku biżuterii? Jak został pan jej twórcą?

Byłem dość sprawny manualnie. Z wykształcenia jestem chemikiem, przez lata pracowałem na Uniwersytecie Warszawskim. Jednak zaletą tworzenia biżuterii był dość szybki efekt – od pomysłu do jego finalizacji mija zaledwie kilka godzin, natomiast w chemii ten sam proces trwa miesiące, a nawet lata.

A czy wykształcenie chemiczne pomaga przy tworzeniu biżuterii?

Każde wykształcenie pomaga, ale nie przywiązywałem do tego wagi. Pracę magisterską pisałem o krystalizacji, co spowodowało, że do niedawna dotykałem kamieni.

Jak udało się panu wypracować swój styl?

Moim zdaniem nie ma czegoś takiego jak praca nad własnym stylem. Bliżej jest mi do „teorii błysku”, zgodnie z którą pomysł na wykonanie biżuterii pojawia się, a potem należy pracować nad jego realizacją. Wykonując biżuterię stajemy przed trudnościami technicznymi, kłopotami z materiałem. W zasadzie gdybyśmy mieli zrobić doskonałe powtórzenie idei, to bezcelowe byłoby jej realizowanie. Moim zdaniem „styl” wynika z charakteru, wykształcenia, sposobu bycia, a nie jest końcowym efektem świadomego działania.

Dlaczego biżuteria była tak wysoko ceniona w PRL?

System polityczny w Polsce w czasach powojennych przyczynił się w jakimś stopniu do rozwoju sztuki biżuterii. Nasz rynek sztuki przez lata był rynkiem pamiątkarskim. Dużą część klientów stanowiły osoby z Zachodu, które przyjeżdżały do Polski, wchodziły do Desy i kupowały niemal wszystko, co im się podobało. Nie przykładały uwagi, czy twórca danej pracy ma na koncie kilka wystaw w Zachęcie, czy nie. Można powiedzieć, że żyliśmy w czasach, kiedy dwa światy – nasz oraz zachodni – przenikały się, co było przyczyną powstania sytuacji nieprawdziwej. Sztuka użytkowa, plastyka, była przez ówczesny system polityczny traktowana nie do końca poważnie. Zauważmy, że architekci musieli siedzieć w pracowniach architektonicznych, pod czujnym okiem, a plastycy mogli żyć własnym życiem. Funkcjonowali niemal obok systemu, mieli dość dużą swobodę.

Czy oznacza to, że klienci inwestowali w biżuterię, podobnie jak w malarstwo, a jej twórców rozpoznawali?

Można tak powiedzieć, ale artyści plastycy znani byli tylko lokalnie, gdyż funkcjonowały tylko rynki lokalne. Nazwisko moich rodziców rozpoznawalne było głównie w Warszawie. Oczywiście mogli funkcjonować gdzieindziej, ale logistyczna operacja przewiezienia biżuterii, dostarczenia ich do innych miast była niemal niemożliwa. A po upadku systemu na naszych oczach rynek z lokalnego zmienił się w globalny.

Kim jest dla pana artysta?

Artysta i twórca to nadużywane współcześnie wyrazy, których znaczenie się zdewaluowało. W Polsce mamy problem z terminologią. Projektant sensu stricte musi być osobą wykształconą, żeby jego projekt został gdzieś wdrożony. Artysta moim zdaniem ma przekazać myśl, idee, a projektant estetykę. A co najważniejsze – biżuteria według mnie – nie jest optymalnym medium do uprawiania dzisiaj sztuki współczesnej.

Co wobec tego oznacza pojęcie „biżuteria”?

Biżuterię należy podzielić na biżuterię dla siebie i biżuterię na pokaz. Biżuteria dla siebie jest przedmiotem osobistym, jest niewidoczna, symboliczna, tej na pokaz nie widzimy – jest na zewnątrz, nie jest dla użytkownika. Biżuterii dla siebie nie widać, w przeciwieństwie do tej na pokaz, której sami nie widzimy, np. naszyjnik na szyi widzimy tylko w lustrze. Kontemplować możemy coś co znajduje się na dłoni albo na ręce, a nie na szyi. Dlatego też uważam, że biżuteria jest przedmiotem, który został wykonany. Może się podobać albo nie, ma swoje znaczenie, ale nie wywoła emocji.

Jednak biżuteria wywołuje emocje.

Moim zdaniem nie do końca. Uważam, że większe emocje wywołuje wartość biżuterii. Nie ma wystawy, która wywołałaby większe podekscytowanie niż położona w gablocie tona złota. Obszarem, gdzie biżuteria może grać w tak oczywisty sposób, jest jej wartość. Można z niej szydzić, można ją deprecjonować, można nią grać. Rozmowa o wartości, o cenie jest językiem tej dziedziny.

Czy zatem biżuterię należy definiować poprzez jej wartość?

Na początku lat 70. w Wiedniu powstała Galeria sprzedaży VV, w której po raz pierwszy widziałem biżuterię wykonaną z filcu, papieru, czyli z materiałów tanich. Twórcy i użytkownicy odrzucili wartość biżuterii. Biżuteria ta dedykowana była odpowiednikowi naszej inteligencji. A ideą, jaka przyświecała jej twórcom, było odejście od wartości materiału.

Dlaczego zatem biżuteria wykonana z plastiku, filcu potrafi tak dużą wartość?

To jest jednak zupełnie inna historia. Aby osiągała ona takie ceny, musi zostać wykreowana. Musi zadziałać reklama. Dzisiejsze czasy dają możliwość wykreowania bezwartościowego produktu i sprzedania go za wysoką cenę. A to sprawia, że po wykreowaniu ma on wartość. Co ciekawe, w latach 70. i 80. dla użytkowników reklama miała dużo mniejsze znaczenie, kupowano taki rodzaj biżuterii, jaki odpowiadał gustom użytkowników. Nie działały prawa rynkowe.

W jaki sposób wobec powyższego należy oceniać biżuterię? Czy wartość biżuterii powinna zależeć od wartości materiałów użytych do jej wykonania?

W dzisiejszych czasach cenę biżuterii ustala rynek.

Słońce jednakowo każdemu świeci

Rozmowa z Pauliną Binek, projektantką biżuterii, absolwentką Gdańskiej Szkoły Jubilersko-Złotniczej. Jej prace pokazane zostały publiczności na ponad 145 wystawach i pokazach sztuki użytkowej w kraju i za granicą. Znajdują się w zbiorach 15 muzeów w Polsce: Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, Muzeum Bursztynu w Gdańsku, Muzeum Zamkowego w Malborku, Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, Muzeum Rybołówstwa Morskiego w Świnoujściu, Muzeum Podkarpackiego w Krośnie, Muzeum Bursztynu Tomasza Mikołajczyka w Krakowie.

Pojawiały się także w Europie: w Copenhagen Amber Muzeum oraz House of Amber w Soborg w Danii, Bernsteinmuseum Ribnitz– Damgarten oraz Nordsee Bernsteinmuseum St.Peter Ordning w Niemczech, Amber Museum-Gallery Vilnius oraz Amber Gallery-Museum Nida na Litwie, w Muzeum Bursztynu w Królewcu/ Kaliningradzie w Rosji, American Museum of Natural History w Nowym Jorku w USA; jej prace znajdują się w prywatnych kolekcjach na całym świecie.

Polski Jubiler: Jest pani jedyną polską artystką, która miała swoją indywidualną wystawę w Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie. Co oznacza dla pani szansa zaprezentowania swojej biżuterii międzynarodowej publiczności?

Paulina Binek: Cieszę się z każdej możliwości pokazania moich prac, czy to w kraju, czy za granicą. Muzeum w Kaliningradzie jest mi bardzo bliskie, ponieważ biorę udział w organizowanym tutaj co dwa lata konkursie Ałatyr i oczywiście kocham bursztyn – jestem z nim związana i zawodowo, i artystycznie. Jestem naprawdę szczęśliwa, kiedy mogę się tą moją miłością dzielić z innymi: złotem Północy, bogatym w kolory, słonecznym, magicznym, pełnym niespodzianek w rozmaitych formach… Różnorodność nazw, pod jakimi funkcjonował bursztyn od czasów starożytnych, a które odnoszą sie do jego fizycznych bądź mitycznych właściwości lub do pochodzenia, jest nie mniej fascynująca. Starożytni Grecy nazywali bursztyn elektron, czyli świecący, błyszczący, odnoszący się do promieni słonecznych. Warto wiedzieć, że słowo elektryczność wywodzi się od greckiej nazwy bursztynu elektron, która oznaczała: „świeci, błyszczy”. Inne źródła podają, że elektron znaczył tyle, co pochodzący od słońca, a starożytna legenda mówi, że bursztyn to promienie jaskrawo zachodzącego słońca, które zakrzepły w falach wieczornego morza i zostały przez nie wyrzucone na brzeg… Skamieniałe zanieczyszczenia piany morskiej.

Biżuterię tworzy pani od dwudziestu pięciu lat, co oznacza, że udało się pani zgromadzić wiele obiektów biżuteryjnych. Jaki klucz przyjęła pani, aby zaprezentować swój dorobek w Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie?

Rzeczywiście zachowałam sporo własnych prac, z którymi przez te 25 lat z różnych względów nie chciałam się rozstać – dzięki temu jubileuszowa kolekcja właściwie już od dawna była gotowa (śmiech). Od samego początku moje kolekcje bazują na bursztynie i to on – wraz ze wszystkimi „przyległymi” tematami marynistycznymi – jest kluczem do wszystkiego. Staram się nie naruszać jego pierwotnej formy, tylko znaleźć materiały, które dopełniłyby kompozycję i/lub podkreśliłyby ostateczny efekt wizualny, nadając całości – w zależności od moich autorskich intencji – wymiaru syntetycznego, symbolicznego czy też magicznego. Na wystawie głównym tematem były tak zwane plaże ruchome, czyli wszelkie „skarby morza”, jakie udało mi się osobiście zebrać w ciągu ostatnich kilku lat. Plaże zaaranżowałam, wkomponowując pewne elementy ze starych żaglowców, a w tle ryciny konstelacji astrologicznych Heweliusza, całości dopełniały obiekty biżuteryjne, rzeźby, instalacje oraz obrazy – usystematyzowane w bloki tematyczne, takie jak np. ekologia, archeologia i futuryzm.

Rozpoznawalnym znakiem pani biżuterii jest bursztyn. Dlaczego zdecydowała się pani na wykorzystanie sukcynitu w swoich pracach? Co takiego ma w sobie bursztyn? Skąd wzięło się u pani zamiłowanie do tego surowca?

Mieszkam nad Morzem Bałtyckim, to genius loci. Mieszkając na Wybrzeżu i zajmując się złotnictwem nie da się go pominąć. Wiem o czym mówię, bo kilka razy próbowałam zrobić coś bez bursztynu, a on i tak się zawsze pojawiał. Wtedy zrozumiałam, że jesteśmy sobie z bursztynem przeznaczeni – i tak już zostało.

Pani prace znajdują się w zbiorach 14 muzeów w kraju i za granicą, m.in. Muzeum Bursztynu w Gdańsku, Muzeum Ziemi PAN w Warszawie, Muzeum na Zamku w Malborku, Muzeum w Legnicy oraz w Bernsteinmuseum Ribnitz– Damgarten w Niemczech, American Museum of Natural History w Nowym Jorku w USA, czy Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie w Rosji. Jak udało się pani osiągnąć taki sukces?

Czy prace w muzeach są miarą sukcesu? Cieszę się, że tam są i że dużo ludzi może je oglądać, ale to przecież jeszcze nie sukces… Co nim jest? Nie wiem. Cieszę się, że mogę robić to, co lubię, uzewnętrzniać siebie w różnych „bursztynowych formach”: biżuterii, obrazach, instalacjach. I oczywiście cieszę się, kiedy moje wyobrażenie o pięknym przedmiocie, które staram się od lat jak najlepiej urzeczywistniać, budzi czyjś zachwyt.

Pani prace mają swój niepowtarzalny charakter, styl, który trudno pomylić z jakimkolwiek innym artystą złotnikiem. Eksperymentuje pani z formą, wzornictwem, łączy materiały jubilerskie z niejubilerskimi. Interesuje mnie, jak przebiega u pani proces twórczy?

Skoro moje prace mają wyrażać mnie, nie mogą być przecież mylone z kimś innym (śmiech). Eksperymentuję, bo chcę się stale rozwijać, a bez tego nie byłoby to możliwe. Poza tym jako człowiek też się stale zmieniam, więc moje prace nie mogą pozostać takie same.

Skąd czerpie pani inspiracje?

Z życia, z otaczającego świata, przyrody, wyobraźni, dziedzictwa kultur całego świata. Pomysły rodzą się na kamieniu, pewnym ograniczeniem jest przefiltrowanie ich przez wyobraźnię i warsztat.

Osiągnięcie sukcesu na polskim rynku jubilerskim jest niezwykle trudne. Co doradziłaby pani młodym, początkującym artystom?

By byli sobą i tworzyli to, co im się naprawdę podoba, bo tylko wtedy będą autentyczni. I by nie mylili sztuki z komercją…

Czy mogłaby pani pokusić się o podsumowanie swojej dwudziestopięcioletniej działalności artystycznej? Czy może pani ustanowić cezury, wskazać punkty kulminacyjne?

25 lat minęło jak jeden dzień… (śmiech). Trudno mi dziś powiedzieć, co było przełomowe, co najważniejsze… Z pewnością istotny był udział w Międzynarodowych Targach Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amberif i w organizowanych tam pokazach mody, jak również wystawy i konkursy, w których zawsze chętnie brałam udział i czasem nawet udawało mi się zdobyć nagrodę (śmiech). Cieszę się, że jestem tu, gdzie jestem – mam niezłą pozycję do startu w kolejną dwudziestkę piątkę!

Jakie są pani plany na najbliższą przyszłość?

Ta najbliższa to październikowe targi Złoto Srebro Czas, gdzie zostanie zorganizowana wystawa „25 na 25. Biżuteria czasu wolności” – do udziału w niej specjalna komisja wybrała tylko 25 twórców, w tym mnie! To dla mnie ogromne wyróżnienie, zwłaszcza że zbiega się również z 25-leciem mojej działalności złotniczo-jubilersko-artystycznej. To też okazja do konfrontacji z innymi – ciekawe, jak wypadnę… Dalszą moją przyszłością jest również praca w Fundacji Elektron.

Kreator własnego świata

Rozmowa ze Sławą Tchórzewską, projektantką biżuterii, absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi na kierunku stylista mody – projektant biżuterii. Tworzeniem biżuterii zajmuje się od 13 lat. Głównymi materiałami w jej pracach są srebro i skóra. Należy do Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych.

Polski Jubiler: Jak by się pani opisała? Kim pani jest i skąd pani pochodzi?

Sława Tchórzewska: Jestem projektantem, wizjonerem, samotnikiem, bardzo czułym na otaczający świat obserwatorem. Kieruję się wyłącznie swoją intuicją, zmysłami i wrażliwością emocjonalną. Przełamuję stereotypy, tworzę swoje wytyczne i je realizuję. Jestem pomiędzy, nieokreślona, z boku. Pochodzę z tzw. zwyczajnej rodziny, gdzie nikt nie zajmował się czymkolwiek nawiązującym do sztuki. Poszukiwania siebie, terapia, bardzo mi pomogły i mimo że zajęło to wiele lat, to teraz jestem świadoma swojej pracy jak nigdy dotąd. Toczyłam ogromną walkę z samą sobą, przekazy jakich słuchałam w młodości bardzo mi utrudniły poszukiwanie siebie, ale w końcu poukładałam sobie wszystko zgodnie z tym co czułam i teraz jestem dojrzałym twórcą. Jestem osobą zamkniętą, musiałam wiele lat przepracować, żeby być bliżej ludzi.

Do czego pani zmierza w swoich projektach artystycznych?

Kiedy przystępuję do nowej realizacji, jestem bardzo skupiona i projektuję na żywym materiale. To znaczy, że nigdy nie robię szkiców. Wszystko samo ze mnie wychodzi, poczucie estetyki mam opanowane na wysokim poziomie i wiem, czuję, kiedy praca jest dobra, a kiedy wymaga dopracowania. Jestem świadomym projektantem. Czasem to trwa parę dni zanim projekt osiągnie stan mojego zadowolenia, a jestem bardzo krytyczna wobec siebie. Mały drobiazg może sprawić, że wszystko pruję, demontuję i zaczynam cały projekt od nowa.

Jak scharakteryzowałaby pani swoją sztukę?

To kwintesencja mnie jako projektantki i przede wszystkim mnie samej, którą jestem w stu procentach, bez zbędnych słów. Moje prace mają charakter malarski, to obrazy, które oddziałują na zmysły. Ludzie lubią dotykać mojej biżuterii i często zaskakuje ich lekkość i rozwiązania techniczne, których używam. Moja biżuteria to przede wszystkim unikaty, które robię z dbałością o każdy szczegół, zwłaszcza duże formy. Moje prace to obrazy, które opowiadają historię osoby, która zawsze szła pod prąd, której droga jest cholernie wyboista i trudna, właśnie dlatego, że robię coś innego, czego po prostu nie da się zaszufladkować i zamknąć w jednym słowie. Nigdy mnie nie interesowało tworzenie klasycznej formy biżuterii, zawsze musiałam dołożyć coś od siebie. Koło będzie zawsze kołem, ale interpretacja twórcza może mu nadać niepowtarzalnego sznytu i nowego charakteru i to jest fascynujące w projektowaniu, tu nigdy nie ma końca, coś zaczynam i po drodze rodzą się zawsze nowe pomysły , nowe wyzwania i trzeba je realizować, żeby się rozwijać i stawać się lepszym

Co sprawiło, że zaczęła pani tworzyć w tak niecodzienny sposób? Mam tutaj na myśli oczywiście wypracowanie swojego rozpoznawalnego stylu, który charakteryzuje się eksperymentami z materiałem.

Zaczynałam od zera, chodziłam i zbierałam z ulicy różne materiały, które miały potencjał do kreowania. Kilometry samotniczych spacerów, poszukiwań. Robiłam z tego, co znalazłam aż do momentu, kiedy jeden profesor, powiedział mi, że czuję kolor, że mam dar. Kiedy wygrałam kilogram srebra, to był przełom – wreszcie dostałam materiał i tak się zaczęło. Na studiach pierwszy raz dotykałam narzędzi jubilerskich, byłam przerażona doświadczeniem kolegów z roku, strasznie mnie to stresowało, do tego stopnia, że czekałam aż wszyscy sobie pójdą, żebym mogła dotknąć i ich użyć. I nastąpił kolejny przełom: okazało się, że moja grafika, którą zawsze lubiłam, dobrze wychodzi na grawerowanej blasze. Rozpracowałam technikę, połączyłam z malarstwem i wreszcie wygrane srebro dało mi możliwość dopracowania wszystkich wcześniejszych metod do perfekcji. Bardzo dużo mi dał kontakt z osobami z uczelni, zarówno z wydziału malarstwa, jak i biżuterii. Dużo zawdzięczam także opinii pierwszych klientów, którzy zapoznawali się z moją twórczością na targach. Dzięki nim uwierzyłam wreszcie, że to co robię ma sens i jestem w tym dobra – to klucz. A potem praca i masa wysiłku, samozaparcia i wytrwałość w trudnych momentach. Do wszystkiego doszłam sama, z własnymi doświadczeniami i błędami. Żeby być dobrym projektantem, trzeba mieć swój własny charakter wypowiedzi. Trzeba popełniać błędy, eksperymentować, iść za głosem wewnętrznego ja. Często stawiać opór słowom pełnym braku wiary w nas, paplaninie, zawiści, nawet najbliższym, czasem całemu światu – ale jeśli to wyłazi całym ciałem i emocjami, to musi zadziałać. Godziny rozmów z samą sobą, pytania bez odpowiedzi – intuicja i zmysły. Tu nie ma opcji na pracę półśrodkami, albo się coś robi na sto procent, albo wcale.

Jaki materiał jest pani ulubionym i dlaczego?

Srebro, bo jest plastyczne, bo lubię w nim tworzyć obrazy, zawsze z głowy, jak pisakiem po papierze: sama nie wiem co powstanie, ale jak już zaczynam to wiem, co będzie na końcu drogi. Skóra, bo lubię jej dotyk i zapach, a także ostatnio plexi, bo nadaje lekkości i daje niesamowite efekty. Tkaniny, bo nadają plastyczności i lekkości i można pięknie mieszać i łączyć faktury…

Czy mogłaby pani podzielić się z naszymi czytelnikami swoim warsztatem – w jaki sposób powstają pani dzieła?

Przed każdą nową realizacją muszę mieć porządek wokół siebie. Siadając do pracy zazwyczaj w głowie mam już jakiś zarys i projektuję, jak już wspomniałam, na żywo z materiałem, dobieram, komponuję, wyrzucam i tak do skutku. Kiedy wiem, że kompozycja jest dobrze wyważona, zaczynam eksperymentować, ciągle poznaję, odkrywam nowe patenty, rozwiązania. I to jest niesamowite, dzień jest za krótki! Często jest tak, że nad jednym projektem pracuję parę dni, bo nie jestem zadowolona z efektu, kompozycji itd. i dopóki nie skończę, praca nie daje mi spokoju, w nocy rozmyślam, jak tu rozwiązać problem – wstaję i pracuję nad projektem dalej. To jest tak silne, że potrafię zrezygnować ze wszystkiego, żeby dokończyć dany koncept.

Poza biżuterią tworzy pani ozdoby na głowę (niesamowicie ciekawe kapelusiki), torebki, elementy garderoby. Jednocześnie zajmuje się pani projektowaniem i tworzeniem mebli. Która z tych dziedzin najbardziej panią fascynuje?

Chyba dodatki do garderoby. Tu też staram się przełamywać stereotypy, pokazuję, że można stworzyć komplet albo jego zaprzeczenie i to też może świetnie zagrać. W projektowaniu nie ma reguł – to my wyznaczamy je sami. Chodzi o to, żeby każdy projekt był spójny, żeby opowiadał zamkniętą historią. Dziś krzesło, jutro fascynator, a kiedy indziej malowanie mebli, we wszystkim co robię jestem kreatorem własnego świata.

Jak ocenia pani polski rynek biżuterii autorskiej?

Biżuteria jest na coraz wyższym poziomie artystycznym, widać coraz więcej poszukiwań twórczych, eksperymenty z materiałami, co jest bardzo dobre, bo za granicą taka biżuteria jest w pełnym rozkwicie. Na rynku jest coraz więcej projektantów, ale niestety artystów niewielu. Swój rozpoznawczy kod ma niewiele osób, uważają się za superzdolnych, a to daleka i wyboista droga. Jest coraz mniej galerii stacjonarnych, za to masa internetowych, a polska biżuteria autorska jest głównie wykonywana na zamówienie za granicę. Cały świat ją kupuje, nawet ja od pewnego czasu po każdych targach przywożę drobiazg od innego projektanta i mam zasadę: za każdym razem od kogoś innego – bo fajnie jest otaczać się różnorodnością. Trzeba chodzić w swoich pracach, pokazywać i promować je, bo na ulicach w dalszym ciągu rządzą sieciówki. Firmy z dużym kapitałem, które promują tragiczną biżuterię… nawet bym tego tak nie nazwała, to zwykły dodatek, świecidełko, a ludzie myślą, że są przez to wyjątkowi… I ta personalizacja! Śmieszy mnie to.

Jakie ma pani plany na przyszłość?

Najbliższe plany to końcówka sierpnia – targi Tendence, już nie mogę się doczekać, żeby pokazać się osobiście z moim światem. Mam poczucie jakiejś misji, która eksploduje każdego dnia i chcę nią dzielić się ze światem.

Dziękuję za rozmowę

Eksperymenty z materiałami i formą

Rozmowa Emilią Kohut, projektantką biżuterii, absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

Polski Jubiler: Jak scharakteryzowałaby pani swoją sztukę?

Emilia Kohut: Nowoczesna, prosta, eksperymentalna. Początkowo interesowała mnie forma oraz kształt. Obecnie jestem na etapie struktur, faktur, ciekawych tworzyw i połączeń.

Co sprawiło, że zaczęła pani tworzyć biżuterię z niekonwencjonalnych materiałów?

Projektowaniem biżuterii zajęłam się podczas studiów na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Kontynuując stworzyłam pracę dyplomową z tej właśnie dziedziny i postanowiłam ją rozwijać w późniejszym życiu zawodowym. W projektowaniu biżuterii lubię najbardziej wolność kreacji. Chyba żadna dziedzina projektowania nie daje takiej swobody.

W jakim materiale najchętniej pani pracuje? I skąd wziął się pomysł na jego wykorzystanie w biżuterii?

Najchętniej pracuję z tworzywami sztucznymi, drewnem i bursztynem. Uwielbiam kontrasty, jakie panują między tymi materiałami. Próbuję nieco odmienić ich dotychczasowy wizerunek. Od początku wiedziałam, że nie chcę pracować z metalem. Może wynikało to z mojej niecierpliwości i chęci szybkiej weryfikacji danych modeli. Dodatkowo pracowałam nad swoim tematem dyplomowym, w którym projektowałam obiekty biżuteryjne inne niż dotychczas. Zwykle zwracamy uwagę na aspekty wizualne, jednak w tym przypadku postanowiłam skupić się na odbiorze przedmiotu przez dotyk. Z reguły biżuteria służy wyłącznie jako ozdoba, aczkolwiek moim zdaniem warto rozszerzyć jej przeznaczenie i spojrzeć na nią z nieco innej strony. Poszukiwałam tworzyw, które byłyby w odbiorze zimne lub ciepłe, gładkie lub szorstkie, ciężkie lub lekkie itd. Po zebraniu zadowalającej ilości surowców zaczęłam je ze sobą łączyć.

Jak wygląda pani warsztat pracy?

Bardzo dużo eksperymentuję. Dlatego mój warsztat nie wygląda jak typowa pracownia jubilerska. Cały czas gromadzę mnóstwo fragmentów otaczającego mnie świata i zamykam je w moim małym laboratorium. Poddaję je rozmaitym obróbkom mechanicznym i chemicznym. Obserwuję i wyciągam to, co jest według mnie najciekawsze, po czym stosuję poszczególne rezultaty doświadczeń w moich formach biżuteryjnych.

Co w procesie tworzenia sprawia pani najwięcej satysfakcji, a jaką część pracy najmniej pani lubi?

Najprzyjemniejszy moment to ten, w którym gromadzę pomysły i określam daną kolekcję. Później następuje okres ostatecznego wykańczania i kreowania wizji, przedstawienia efektów mojej pracy odbiorcom. Najmniej lubianym momentem z racji mojej niecierpliwości jest żmudny proces wytwarzania. Wielogodzinne szlifowanie i wyrównywanie powierzchni ostatecznej formy.

Jaki jest pani stosunek do biżuterii tradycyjnej? Czy uważa pani, że nowoczesne technologie zrewolucjonizują rynek biżuterii?

Mam ogromny szacunek do tradycyjnej biżuterii i warsztatu pracy. Nie znaczy to jednak, że chcę powielać i kontynuować daną tradycję. Jeszcze raz podkreślę, że mam inne spojrzenie na biżuterię, które pozwala mi podejść do tej tematyki w zgodzie ze swoją naturą. Traktuję ją jako obiekt, fragment nas samych, przyjazne elementy codziennego funkcjonowania. Bez tradycji nie byłoby mnie, mojej pracy i obserwacji. Budując nową jakości tworzę alternatywę dla klasycznej biżuterii, szanując przy tym rzemieślniczą pracę. Każdy unikatowy element tworzę w pełni samodzielnie, zaczynając od tworzenia własnych mas, z których powstają późniejsze modele, poprzez poszukiwanie odpowiednich kawałków drewna lub bursztynu, kończąc na ostatecznej obróbce.

Biżuteria z tworzyw sztucznych standardem niedalekiej przyszłości

Rozmowa z Tomaszem Ogrodowskim, projektantem biżuterii, którego prace zaprezentowane były na ponad czterdziestu wystawach w kraju i za granicą.

Polski Jubiler: Czy uważa pan, że twórcę biżuterii obowiązują jakieś granice? Czy artysta może dowolnie wykorzystywać wszystko co go otacza, kpić z konwencji, tworzyć własne definicje biżuterii?

Tomasz Ogrodowski, projektant biżuterii: Artystę obowiązują jedynie granice rozsądku. Ale skoro mieszka w Polsce i chce brać czynny udział w życiu artystycznym naszego kraju, po prostu musi obowiązkowo wykorzystywać w swej twórczości co popadnie, tworzyć własne definicje biżuterii i kpić z konwencji, a co z tym idzie i z siebie. To jedyna droga do kariery, bo od kilkunastu lat wszystkie konkursy dla projektantów biżuterii i połowa uczelni kształcących tychże są pod dyrekcją jednego człowieka, który uznaje jedynie bunt i destrukcję, nie dając nic w zamian. A to sprowadza sztukę złotniczą do poziomu dawnych plemion koczowniczych trudniących się zbieractwem.

Czym dla pana jest biżuteria?

Mam podać definicję ? Dobrze, spróbuję. To trójwymiarowa forma mająca poprawną kompozycję i proporcje o charakterze ozdobnym z domieszką cech pozwalających na jej codzienne lub okazjonalne użytkowanie, posiadająca wartość podkreślającą indywidualne cechy jej właściciela.

Skąd wzięło się u pana zainteresowanie biżuterią? Dlaczego zdecydował się pan na wykorzystanie tego medium jako swojego wyrazu artystycznego?

To zupełny przypadek, a może przeznaczenie? Mój ojciec prowadził Pracownię Projektowania Biżuterii w obecnej AS P w Łodzi. Potrzebował kogoś, kto by pomagał studentom w realizacji ich projektów. Padła propozycja, początkowo zapierałem się, ale w końcu zaryzykowałem. I tak jakoś mnie to wciągnęło, że pracowałem tam siedem lat. Ale projektuję nie tylko biżuterię. Staram się być wszechstronny. Od kilku lat projektuję też ceramikę, np. kubki, filiżanki czy podstawki. Fascynuje mnie bryła przedmiotu, spójność kształtu i proporcje. A rzeźba, bo biżuteria jest przecież formą rzeźbiarską, stawia takie wyzwanie. Opanowanie kompozycji w trzech wymiarach to bardzo wciągające zadanie.

Jest pan niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie biżuterii. Dlaczego pomimo tak wielu sukcesów odszedł pan od klasycznego tworzenia biżuterii? Czy na zawsze porzucił pan pracę z metalami szlachetnymi i zmaganie z materiałem na rzecz projektowania komputerowego?

No tak, skoro nie trzymam palnika w brudnej po polerowaniu ręce to znaczy, że odszedłem i porzuciłem metale szlachetne?

Tak, słyszałem opinie, że teraz z biżuterią mam niewiele wspólnego i odcinam kupony od tego co zrobiłem kiedyś. Nie, to nie jest tak i niewykluczone, że wrócę do polerki, uwielbiam jej uspakajający szum. Po prostu nie można robić wszystkiego. Wykonanie moich projektów, które robię dla siebie, nie jest proste, wymaga mistrzostwa i czasu. A mi tego czasu trochę szkoda, jestem projektantem i projektowanie jest moim powołaniem. I skoro pojawiło się nowe, doskonałe narzędzie pozwalające pracować dokładniej nad projektem, to czemu z niego mam nie korzystać? Wiem, panuje przekonanie, że projektant biżuterii wykuwa dosłownie swoje dzieła młotkiem w pocie czoła. Owszem, można i tak. Jest wiele metod, jeden woli młotek, inny komputer, jeszcze ktoś zlepi resztki bursztynu smołą i dostanie za to nagrodę. Projektant projektuje, przeważnie pracuje na zamówienie, które najczęściej jest bardzo dokładnie określone. I żeby je dobrze wykonać, potrzebne jest precyzyjne narzędzie, czyli komputer z odpowiednim oprogramowaniem. A praca w programie nie polega na podłożeniu rysunku i wciśnięcia klawisza enter. Projekt, który powstanie, nie jest „obrazem namalowanym przez malarza”, a jest wirtualnym prototypem. Modelem, o niebo lepszym i dokładniejszym niż model wykonany ręcznie z wosku. Czy można takie doskonałe narzędzie zlekceważyć? A czy producent dzisiaj będzie wymagał od projektanta rysunku czy szkicu, skoro może dostać prototyp? A co najważniejsze, kierunek okazał się słuszny i poprowadził do następnych sukcesów, bo za takie mogę uznać obecność moich projektów w trendbookach GemVisions 2011 i 2014 wydanych przez Swarovski Gems czy udział w Exhibition in Print zorganizowaną przez Society of North American Goldsmiths w 2010 roku. No i już tegoroczny udział w wystawie na Targach VicenzaOro Winter 2014.

Pana prace zostały zaprezentowane na międzynarodowej wystawie Around the future: 3D printing for jewellery. Co oznacza dla pana ten niewątpliwy sukces?

Przede wszystkim to, że droga, którą wybrałem omijając buntowników, jest właściwa. Od dawna myślę o biżuterii, która byłaby bezpośrednio drukowana z odpowiedniego plastiku o odpowiedniej wytrzymałości tak, by po zdjęciu z drukarki można było ją od razu założyć. Ta wizja jest niezwykle atrakcyjna i jak widać bardzo popularna. Ale dopiero całkiem niedawno udało mi się nawiązać współpracę z firmą 3D Wydruki, która ma odrobinę szaleństwa we krwi niezbędną do takich eksperymentów i ma też, co jest niemniej ważne, odpowiednie drukarki. I tak naprawdę mój udział w tej wystawie bez nich byłby niemożliwy. I chciałbym im tu jeszcze raz podziękować za współudział. W wystawie wzięło udział 36 twórców z całego świata. Niestety nie byłem na wernisażu, ale wiem, że zainteresowanie wystawą było ogromne i po zakończeniu Targów w Vicenzy przeniesiono ją do Mediolanu, co jest w sumie oczywiste ze względu na to , że inicjatorem wystawy był Wydział Wzornictwa Politechniki w Mediolanie. Byłem jedynym Polakiem, i trochę się dziwię, że nasze uczelnie pomimo, że kształcą projektantów traktują CAD po macoszemu. Korzystanie z komputera w projektowaniu staje się prawie tematem drwin i ironii. Dziwi mnie to bardzo, bo niewyobrażalnie ogranicza umiejętności absolwentów, a ci którzy chcą się tego nauczyć, muszą robić to na własną rękę. Wygląda to tak, jakby projektowanie 3D zostało zepchnięte do „drugiego obiegu”, czyli do podziemia. Owszem, druk 3D jest modny, jest bohaterem pokazów, konferencji i imprez weekendowych. Ale w tym wszystkim jakby celowo pomija się fakt, że aby drukować trzeba mieć plik z modelem.

Dokąd według pana zmierza świat biżuterii? Czy według pana będziemy obserwowali zanik klasycznego rzemiosła artystycznego na rzecz biżuterii powstającej w wyniku wykorzystania nowoczesnych technologii?

A co dostanę jeśli zgadnę? Nie, wprost przeciwnie. Klasyczne rzemiosło będzie istniało zawsze i będzie się miało coraz lepiej. Duże firmy jubilerskie, z sieciami własnych sklepów, nie mają już żadnych szans na rozwój. Biżuteria to nie ziemniaki czy proszek do prania, dzisiaj nie można już sprzedawać kilka lat tego samego modelu pierścionka w stu sklepach. Klient szuka i będzie szukał indywidualizmu i za to będzie gotów zapłacić, bo świadomość, że takich pierścionków zaręczynowych jak na wystawie są setki, jest po prostu przerażająca. A na dodatek w małej firmie zapłaci zdecydowanie mniej. I w tym widzę przyszłość dla małych, prężnych firm i rzemiosła. Jednoosobowa firma jest w stanie zrobić za każdym razem inny pierścionek, bo tak pracuje od lat. Małe firmy, które będą chciały przetrwaćm mogą zatrudnić dobrego projektanta i wyposażyć się w nowoczesne technologie. Wtedy mogą wprowadzać na rynek kilka nowych wzorów w miesiącu albo realizować indywidualne zamówienia. Bo właściwie rozumiany design jest obecnie jedynym możliwym narzędziem konkurencyjności. No i nie wolno zapominać o strefie fashion, bo to obecnie największy sektor rynku. I sądzę, że już całkiem niedługo technologia 3D stanie się obowiązującą. I co ciekawe, obecnie pierwsze jaskółki trójwymiarowej wiosny są obecne najczęściej na pokazach mody. Niemożliwa do wykonania inną techniką biżuteria z tworzyw sztucznych, być może o ulepszonych powierzchniach i uzupełniana innymi materiałami, będzie standardem niedalekiej przyszłości. A drukarki już całkiem niedługo stanieją na tyle, by stać w każdym domu obok zmywarki. I po wybraniu modelu w internecie wydrukujemy go sobie sami.

Skąd wzięło się u pana zamiłowanie do tworzenia projektów komputerowych biżuterii?

Bo lubię komputery. Za ich bezgraniczną cierpliwość i to, że nie wytwarzają odpadków. Ale poważnie, to dlatego, że zawsze rysowałem projekt, a potem dopiero go realizowałem. Rysowanie pozwalało eliminować błędy, od dziecka konstruowałem różne dziwne modele i maszyny. Eliminowało, ale nie wszystkie. Trójwymiarowy przedmiot na ekranie komputera można obejrzeć z każdej strony, rysunek na to nie pozwala. Można zmierzyć wszystko, dopasować, wyznaczyć środek ciężkości. Wygląda na to, że mam intuicję. Bo zacząłem korzystać z komputera dwa lata przed pojawieniem się w Polsce pierwszej jubilerskiej drukarki. I jak okazało się, że potrzeba kogoś, kto zrobi model, to miałem już dwa lata pracy za sobą. Metale szlachetne stawiają jednak przed projektantem poważne ograniczenia – wielkość przedmiotu decyduje o wadze, a w przypadku metali szlachetnych w ogromnym stopniu o cenie. I to co mnie zawsze najbardziej pociągało, czyli większe formy, było nieosiągalne. I po latach doczekałem się maszyn drukujących tworzywa sztuczne, precyzyjnie i tanio. I teraz już mojej wyobraźni nic nie ogranicza. To bardzo inspirująca świadomość.

Skąd czerpie pan inspiracje?

Trudno powiedzieć skąd. Pomijając konkretne zmówienia, które dość precyzyjnie określają ramy projektu, to głównie polegam na swojej wyobraźni. Świat wokół jest bardzo ciekawy i ciągle jesteśmy atakowani przez bezlitosną zamieć informacyjną. Kiedyś się zastanawiałem, jak to jest u mnie z tymi inspiracjami, zwłaszcza kiedy dowiaduję się co inspirowało innych, gdy tworzyli. Myślę, że u mnie ten proces jest odwrotny niż działanie maszynki do mięsa… wpada przemielona miazga, a z drugiej strony wychodzą jednolite, zespolone kawałki i niekoniecznie z tych samych składników. To coś w rodzaju mimowolnej syntezy wcześniej i niekoniecznie w tym celu zanalizowanych zjawisk z różnych dziedzin.

Jak ocenia pan rynek biżuterii autorskiej w Polsce? Czy można wskazać jakieś cechy wspólne dla polskich projektantów biżuterii?

Wszyscy widzimy, że rynek biżuterii autorskiej umiera, jeżeli już tak naprawdę nie umarł. Nie bez znaczenia jest utrata kontaktu z rzeczywistością, która wynika ze źle rozumianej funkcji biżuterii. To powinniśmy wrócić do pierwszego pytania o to, czy artysta może kreować własną definicję biżuterii i kpić z konwencji. Artysta może, ale klient nie musi się z tym utożsamiać. Chcąc cokolwiek sprzedać, musimy znać oczekiwania klienta. A czego szuka w biżuterii potencjalny nabywca? Chce mieć przedmiot, którym będzie się mógł ozdobić i co za tym idzie wyróżnić. A czy kpina z biżuterii może zdobić tak samo jak biżuteria i czy nie jest może tak, że klient podświadomie tę kpinę bierze do siebie? Ma nosić kolczyki z końskiego łajna? Oczywiście, że zawsze znajdzie się ktoś równie zbuntowany jak artysta, ktoś wyznający bunt jak religię, ale jak uczy historia, takich jednostek jest zawsze dużo mniej. Można próbować na siłę przekonywać klientów, że jest się wybitnym twórcą, bo zdobywamy przecież konkursowe laury. Ale to nie przekłada się na sprzedaż, bo fajnie jest dostać nagrodę za „kawałek zużytej sztuki”, ale czy to przekona klienta by za to zapłacił? Kurator konkursów często przypomina, że obnoszenie się srebrem i złotem jest mocno podejrzane w obecnym świecie i rzuca na taką osobę cień podejrzenia o handel bronią czy narkotykami. To zupełna głupota, bo w większości wypadków wartość noszonej na sobie biżuterii jest znikomym ułamkiem ceny posiadanego samochodu i rzadko kiedy jest wyższa od posiadanego telefonu komórkowego. Dlaczego nie wypada mieć pierścionka za 2500 zł, a telefon tak? I pomimo tego, że polscy projektanci są najlepsi na świecie, kręcimy się od kilkunastu lat na karuzeli destrukcyjnego buntu, powtarzając dadaistyczne motywy w nieskończoność. Jest w tym troszkę winy projektantów, bo to są zwyczajni ludzie i mają jak wszyscy skłonności do lenistwa. I skoro można dostać nagrodę za prosty w realizacji pomysł, zaskoczyć czymś czego jeszcze nikt jako ozdoby nie użył, to czemu nie? Po co tracić czas na doskonalenie warsztatu, naukę programów czy robienie projektów? Salony sławy są ciągle atrakcyjne, tylko nikt jakoś nie potrafi dostrzec faktu, że bunt przyjęty za obowiązującą postawę twórczą przestaje natychmiast być prawdziwym buntem, a staje się obowiązkowym nurtem sztucznej sztuki prowadzącej do nieodwracalnego upadku.

Dziękuję za rozmowę.

Medalik online

Sprzedawcy i producenci biżuterii dewocyjnej podkreślają, że w ostatnim czasie znacznie wzrosła sprzedaż tego rodzaju wyrobów biżuteryjnych w sklepach internetowych. Biżuteria religijna kupowana jest także w sklepach z dewocjonaliami, najrzadziej po zakup krzyżyka bądź medalika klienci wybierają się do salonów jubilerskich.

Niepokojący wydaje się fakt, że sprzedaż dewocjonaliów w Polsce zmniejsza się. Polacy coraz rzadziej decydują się na zakup złotego krzyżyka bądź medalika z okazji uroczystości kościelnych. Znacznie częściej wybierając prezent z tej okazji decydują się na srebrne łyżeczki, ramki, a nawet złotą biżuterię z brylantami.

Spadek sprzedaży

– Szacuje się, że sprzedaż biżuterii dewocyjnej w ostatnim dziesięcioleciu spadła o około 60 proc. – zauważa Paweł Krajewski, producent biżuterii dewocyjnej.

– Coraz mniejsza liczba klientów decyduje się na zakup tradycyjnych krzyżyków czy medalików – dodaje. Tradycyjnie w Polsce biżuterię religijną kupowało się z okazji chrztu oraz komunii, teraz sytuacja uległa zmianie. Jak podkreślają właściciele salonów jubilerskich, klienci zamiast złotych i srebrnych łańcuszków z medalikiem wybierają srebrne łyżeczki, ramki na zdjęcia czy smoczki. Polacy decydują się także na biżuterię, która niekoniecznie związana jest z uroczystościami religijnymi. W salonach jubilerskich kupują złote łańcuszki z zawieszkami, czy pierścionki z kamieniami szlachetnymi.

– Zależy im na ofiarowaniu dziecku pamiątki z uroczystości, która nie musi mieć charakteru religijnego – mówi Bogdan Wyżykiewicz, jubiler.

– Jeszcze do niedawna wydawało się to nie do pomyślenia – dodaje. Właściciele salonów jubilerskich podkreślają, że w swoim asortymencie posiadają standardowy zestaw biżuterii dewocyjnej, ponieważ zawsze może znaleźć się klient, któremu zależeć będzie na kupnie tego rodzaju ozdoby.

Zmiana struktury rynku

Z analizy rynku wynika także, że klienci zainteresowani kupnem biżuterii dewocyjnej kupują ją w wyspecjalizowanych w sprzedaży dewocjonaliów sklepach. – Głównymi odbiorcami naszych złotych i srebrnych dewocjonaliów są sklepy zlokalizowane przy kościołach czy miejscach kultu pielgrzymkowego – mówi Paweł Krajewski. – Klienci tych sklepów chętnie decydują się na zakup tego rodzaju ozdób – dodaje. Warto zauważyć, że bardzo dobrze sprzedają się srebrne różańce, złote łańcuszki i medaliki z wizerunkiem Jana Pawła II . Najpopularniejszymi medalikami są te z wizerunkami Matki Boskiej Loretańskiej. Coraz częściej w sklepach jubilerskich pojawiają się dewocjonalia wykonane z bursztynu. Klienci kupują oryginalne różańce z koralu, pereł czy bursztynu. Warto jednak zauważyć, że tendencja ta powoli się przełamuje i w ofercie można znaleźć coraz więcej ciekawych wzorów biżuterii religijnej wykonanej z mniej tradycyjnych materiałów, takich jak bursztyn czy tytan. Klienci coraz chętniej wybierają dewocjonalia za pośrednictwem sieci. – Klienci chętnie kupują krzyżyki i medaliki w sklepach internetowych – mówi Paweł Krajewski. – Dewocjonalia są niemal identycznie, nie trzeba widzieć ich na własne oczy, aby dokonać odpowiedniego wyboru, stąd duże zainteresowanie kupnem ozdób religijnych przez internet – podsumowuje.

Biżuteria z fascynacji nowoczesnością

Rozmowa z Jackiem Ostrowskim, projektantem biżuterii i założycielem firmy Ostrowski- Design. Jego biżuteria znajduje się m.in. w Muzeum Bursztynu w Gdańsku, Museum of Modern Art w Kanadzie, Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie w Rosji, jak również w The Hunterian Museum and Art Gallery w Glasgow w Szkocji.

Polski Jubiler: Zdjęcie biżuterii pana autorstwa znalazło się na okładce wydanego ostatnio albumu Jewelry Design autorstwa Natalio Martina. W albumie możemy znaleźć prace biżuteryjne wykonane przez 68 artystów z całego świata. Co znaczy dla pana fakt, że Dragon – srebrny pierścionek z kryształem Swarovski Elements pana autorstwa znalazł się na okładce tak prestiżowego periodyku?

Jacek Ostrowski: To dla mnie zaszczyt znajdować się pośród tak znakomitych artystów, jak również duże wyróżnienie, że z tak wielu projektantów to właśnie mój pierścionek znalazł się na okładce. Moja biżuteria została zauważona i wybrana przez znawców tematu, co powoduje, że czuję się doceniony.

Czym dla pana jest biżuteria?

Trudno mi jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Biżuteria jest dla mnie sposobem na wyrażenie siebie. Nie wyobrażam sobie, abym mógł robić w życiu coś innego niż tworzyć biżuterię.

Jak wyglądała pana droga ku staniu się jednym z najlepszych polskich projektantów biżuterii?

Moja przygoda ze sztuką i projektowaniem zaczęła się w Italii, gdzie spędziłem sześć lat mojego życia. Będąc tam miałem możliwość zaobserwować sztukę, poznać głębię kultury na wysokim poziomie. Nauczyłem się innego spojrzenia na archutekturę i otaczający mnie świat. Odkryłem w sobie ogromną fascynację sztuką i chęć tworzenia. Powróciłem do ojczystego kraju i postanowiłem realizować swoje pragnienia w projektowaniu. Taki kierunek kształcenia podjąłem w roku 2002 na Politechnice Koszalińskiej w Instytucie Wzornictwa. Na studiach poznałem różnorodne techniki malarstwa, rzeźby, rysunku, grafiki, fotografii i komunikacji wizualnej, co rozwinęło we mnie zdolność profesjonalnego spojrzenia na projektowanie. Studia ukończyłem dyplomem z wyróżnieniem i tytułem magistra sztuki. Moja prawdziwa przygoda z biżuterią zaczęła się równocześnie z rozpoczęciem nauki na studiach. W tym czasie starałem się – dzięki ciężkiej pracy, uporowi oraz zdobytej wiedzy – stworzyć swój własny styl inspirowany prostotą i geometrią formy.

Pierwsze prace kreujące mój styl stworzyłem na targi Amberif w 2006 roku. Zdobyłem tam moją pierwszą nagrodę, złoty medal za zestaw biżuterii z bursztynem „4wave”. Od tego się wszystko zaczęło. Bursztynowa biżuteria mojego autorstwa została zauważona i po raz pierwszy doceniona przez klientów z całego świata. Jak udało się panu stworzyć swój własny, rozpoznawalny styl? Zawsze podobało mi się wzornictwo nowoczesne. Miałem aspiracje, aby wprowadzić na rynek swoją biżuterię, która będzie wyróżniała się na tle innych obiektów biżuteryjnych. Udało mi się połączyć moją fascynację wzornictwem nowoczesnym z biżuterią. W momencie, gdy zaczynałem tworzyć, na rynku było niewiele prac, które można by określić mianem biżuterii nowoczesnej. Może dlatego moje prace zostały dość szybko zauważone.

Uznanie międzynarodowej publiczności oraz wiele nagród zawdzięcza pan swojej autorskiej srebrnej biżuterii z bursztynem. W najnowszych kolekcjach wykorzystuje pan przede wszystkim kolorowy akryl i kryształy Swarovski Elements. Dlaczego porzucił pan pracę z bursztynem?

Nigdy nie porzuciłem bursztynu. Uwielbiam jego ciepło i barwę. Dla mnie bursztyn jest kamieniem magicznym. Jednak nie chcę się zamykać i być utożsamianym tylko z jednym materiałem. Próbuję przełamywać konwencje. Staram się trafić w gusta różnych klientów, dlatego też zdecydowałem się na stworzenie kolekcji biżuterii, którą wkraczam w modę. Eksperymentuję z biżuterią, łączę ze sobą różne mariały. Kolekcję modową z wykorzystaniem akrylu stworzyłem rok temu. Moim osiągnięciem jest, że jej zdjęcia pojawiły się w niemieckim magazynie Vogue. Udało mi się stworzyć biżuterię rozpoznawalną, która cieszy się dużą popularnością – jest zarówno chętnie wypożyczana na wszelkiego rodzaju sesje zdjęciowe, jak również chętnie kupowana. Jak łączy pan swoje zainteresowanie bursztynem z biżuterią modową? Można powiedzieć, że eksperymentuję ze wzornictwem. Zdecydowałem się na połączenie bursztynu z akrylem – czyli dwóch zdecydownie różnych materiałów. Było to przedsięwzięcie dość ryzykowne, ale trzeba przyznać, że mi się udało i szybko znaleźli się na nie odbiorcy. Skąd czerpie pan inspirację przy tworzeniu biżuterii? Inspirację czerpię z otaczającego mnie świata. Wystarczy dobrze obserwować, a pomysły same wpadają do głowy. Wnikliwie śledzę również tendencje rynku mody. Stale muszę być na bieżąco, umieć ocenić potrzeby klientów i dostosować się do nich.

Czy biżuteria według pana jest tylko dodatkiem do ubrania, modną ozdobą, czy może dziełem sztuki, które dzięki wyeksponowaniu nabiera nowych znaczeń w przestrzeni?

Nie da się w ten sposób jednoznacznie zaklasyfikować biżuterii, gdyż świat mody i świat biżuterii wzajemnie się przenikają. Projektanci chcą tworzyć sztukę, ale zapominają, że musi ona mieć swoich odbiorców, a świat mody stawia przede wszystkim na strój, zapominając zupełnie o dodatkach. Moim zdaniem biżuteria jest doskonałym zwieńczeniem kompozycji. Jest niezbędnym dodatkiem. Biżuteria jest detalem, który wieńczy całość. Może być również dziełem szkuki, swoistym biżuteryjnym haute couture. Dla kogo pan tworzy? Moimi klientkami są zarówno młode dziewczyny, jak i dojrzałe kobiety. Jeśli mielibyśmy je sprowadzić do wspólnego mianownika, to należałoby powiedzieć, że tworzę dla kobiet odważnych, które lubią podkreślać swój styl. Jak wygląda pańska codzienna praca nad biżuterią? Mam swoją pracownię, w której razem z pracownikami tworzymy biżuterię. Jesteśmy zgranym zespołem. Moim celem i głównym zadaniem jest stworzyć zarówno projekt, jak i pierwowzór biżuterii. Mój zespół natomiast pracuje nad wprowadzeniem go do produkcji i czasami udziela mi cennych rad.

Gdzie można kupić pana biżuterię?

Moja biżuteria dostępna jest już na całym świecie, m.in. w Anglii, Hiszpani, Włoszech, Niemczech, Szwecji, Bułgarii, jak również Kanadzie, Chinach, Stanach Zjednoczonych czy Australii. W Polsce, mimo rosnącej liczby moich fanów, sprzedaję jedynie 30 proc. wyprodukowanej biżuterii. Moja biżuteria dostępna jest w galeriach artystycznych, butikach i sklepach z biżuterią, jak również w sklepikach internetowych.

Jak udało się panu zaistnieć ze swoją biżuterią na zagranicznych rynkach?

Przede wszystkim dzięki cyklicznym spotkaniom branży jubilerskiej na targach w kraju i za granicą. Część klientów znalazła moją biżuterię w internecie. Pomogły mi także nagrody i wyróżnienia otrzymywane na międzynarodowych konkursach.

Jakie ma pan cele i plany na przyszłość przy tworzeniu nowych kolekcji?

W przyszłości zamierzam podążać ku realizacji moich dotychczasowych osiągnięć w dziedzinie projektowania biżuterii. Będę dalej eksperymentował, bawił się formą i czerpał pełną satysfakcję z tworzenia.

Dziękuję za rozmowę.

Taniec na granicy sacrum

Rozmowa z Małgosią Kalińską, absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi, stypendystką Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i członkiem Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych o jej podejściu do biżuterii.

Małgosia Kalińska brała udział w wielu wystawach oraz konkursach biżuteryjnych m.in. Międzynarodowym Konkursie na Targach branżowych – POPelektronos Amberif, na którym otrzymała wyróżnienie, Międzynarodowej Wystawie Zbiorowej – Biżuteria z bursztynem, Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie, jej biżuteria znalazła się na wystawie „31 x Biżuteria” w Galerii Otwartej w Sandomierzu.

Polski Jubiler: Jak charakteryzowałaby pani swoją sztukę?

Małgosia Kalińska: Obszar moich zainteresowań i poszukiwań lokalizuje się w opozycji do agresji współczesnego życia. Moja niezgoda na pośpiech i wszechobecny nadmiar (któremu sama często – zbyt często niestety ulegam) popycha mnie w stronę minimalizmu, harmonii i powolności. Te wartości wyznaczają kierunek, w którym zmierzają moje działania. Trudno jednoznacznie zdefiniować sprawy, które właśnie trwają i są procesem, czyli także ulegają przemianom. W swojej pracy zawsze mówię o tym co mnie dotyczy TERAZ, nawet gdy odwołuje sie do przeszłości, do wspomnień.

Co wpłynęło na panią w momencie, gdy postanowiła pani wyrażać się poprzez biżuterię?

Nigdy nie podejmowałam decyzji, że będę wyrażała sie poprzez biżuterię. Zdecydował zupełnie naturalny proces, który dokonał się bardzo wcześnie, zanim uświadomiłam sobie że to mój zawód i moja pasja. Zawsze odkąd pamiętam byłam pochłonięta konstruowaniem drobnych form albo malowaniem.

Jest pani nie tylko projektantką biżuterii, ale także malarką. Jak łączy pani te dziedziny sztuki w swojej twórczości artystycznej?

Malarstwo to inne medium za pomocą którego dotykam tych samych zagadnień. Język wypowiedzi jest inny, nie mam zamiaru dążyć do łączenia w jedno dwóch dziedzin sztuki, z których każda rządzi się swoimi prawami. Biżuteria to trzy wymiary i ogromna różnorodność materiałów (niczym nie ograniczona). Malarstwo to „tylko dwa wymiary” – podłoże, pędzle i farby, ale za pomocą niewielkiej ilości środków można wyrazić wszystko. Podróż pomiędzy dwoma pracowniami jest moją najwspanialszą przygodą, a wartości i doświadczenia, jak walizy i pocztówki, przenoszę z jednej do drugiej. Zdecydowanie mnie ubogacają i są narzędziem, za pomocą którego tworzę swój własny kod wypowiedzi.

Jakby pani opisała proces tworzenia swoich dzieł?

Proces tworzenia jest bardzo naturalny, z otaczającej mnie rzeczywistości wychwytuję bodźce, które w danym czasie mnie zachwycą, są dla mnie istotne. Następnie filtruję je przez swoją wrażliwość i twórcze doświadczenie. Potem przychodzi dość żmudny proces przekuwania emocji w tworzywo. Efekt tego działania bywa niespodzianką. Wypracowanie pewnych technik, swego rodzaju ścieżek dostępu pozwala mi docierać do rejonów, których nikt przede mną nie odwiedzał. Możliwość odkrywania tych obszarów jest motorem do działania – to jest obsesja, nałóg.

Jaka idea przyświeca pani przy tworzeniu biżuterii?

Tworzę biżuterię także z powodów merkantylnych. Tu poruszam się w obszarze biżuterii komercyjnej, gdzie z założenia projekty determinują jej funkcję użytkową. Dość wysoko stawiam sobie poprzeczkę dążąc do absolutnego profesjonalizmu technologii, dając pierwszeństwo dobremu, nowoczesnemu projektowi. Do prawidłowego funkcjonowania w roli producenta współczesnej biżuterii komercyjnej potrzebuję niczym nieskrępowanej możliwości kreowania wolnego od ograniczeń formalnych obiektów biżuteryjnych, wyrażających moje własne emocje, nie zawsze ułatwiając ich odbiór. Tu jest miejsce na stawianie pytań, nie koniecznie dając na nie odpowiedzi. Zgłębiając zagadnienia czysto estetyczne ze świadomym udziałem zrytmizowanych struktur pozwalających na zróżnicowaną absorpcję światła, którego skoncentrowana lub rozproszona energia jest grą materii z przestrzenią. Ten swoisty taniec pozwala na balansowanie na granicy sacrum. Moją grupą docelową nie jest masowy odbiorca, a ten który podobnie jak ja traktuje rzeczywistość a w przedmiotach cichych i prostych dostrzega wartość i piękno.

Mistrz i jego „inne obrączki”

Rozmowa z Andrzejem Bielakiem, założycielem i byłym wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Twórców Form Złotniczych, współorganizatorem oraz jurorem wielu wystaw, konkursów biżuterii, mistrzem złotnictwa, właścicielem galerii biżuterii w Krakowie, artystą, który wyeksportował ponad tonę unikatowej biżuterii srebrnej na 4 konynenty.

Andrzej Bielak w 1975 roku ukończył studia magisterskie na Wydziale Mechanicznym Politechniki Krakowskiej a w 1978 r. studia doktoranckie w Politechnice Krakowskiej. W 2006 roku rozpoczął wykonywanie obrączek ślubnych wprowadzając nową jakość do tej branży, tworzy unikatowe, zindywidualizowane obrączki, pięć pomysłów jest zgłoszonych do Urzędu Patentowego i chronionych prawem. Artysta wykorzystuje zanikające i trudne techniki złotnicze; mokume–gane, niello, inkrustację, ręczne grawerowanie. Andrzej Bielak wyeksportował ponad tonę unikatowej biżuterii srebrnej na 4 kontynenty. www.bielak.krakow.pl www.galeriabielak. pl www.inneobraczki.pl

Polski Jubiler: Jest pan jednym z najbardziej znanych i uznanych twórców biżuterii w naszym kraju. Został pan uhonorowany Medalem św. Eligiusza oraz tytułem Złotnika Roku 2011, srebrnym medalem im. J. Kilińskiego oraz Honorową Odznaką Rzemiosła. Dlatego nie mogę nie zapytać, co wpłynęło na pana, że postanowił pan wyrażać siebie poprzez biżuterię?

Andrzej Bielak: Nie jestem nikim wielkim, jestem zwykłym wyrobnikiem biżuterii. Jak mawiał Marek Nowaczyk, wyrobnik równa się osoba wyrabiająca biżuterię. Nigdy nie planowałem kariery złotniczej. Byłem dobrze zapowiadającym się pracownikiem naukowym w Politechnice Krakowskiej, gdy przypadek skierował mnie w innym kierunku. Wtedy zacząłem profesjonalnie zajmować się projektowaniem i wykonywaniem biżuterii. A odpowiedź na pytanie „co wpłynęło?” brzmi – poznanie mojej przyszłej żony – Barbary, która pochodzi ze starej krakowskiej rodziny fotograficznej.

Jak przebiegała pana droga zawodowa?

Wielokrotnie słyszałem w jej rodzinie jak opowiadano, że zastawa stołowa została wykonana na zamówienie dziadka Garzyńskiego, ze srebra odzyskanego z odczynników. Pomyślałem: mógł dziadek, mogę i ja. I tak we wczesnych latach siedemdziesiątych pojawiły się moje pierwsze sztabki srebra. Początkowo sprzedawałem je, oczywiście nielegalnie, artystom plastykom. Wtedy pojawiła się myśl, że trzeba zacząć robić coś samemu. Okazało się, że poza wykształceniem w kierunku technologii metali (to co koledzy zdobywali latami doświadczeń, ja miałem w małym palcu), mam jakiś dar boży. Tak się zaczęło. Z Barbarą, która w międzyczasie skończyła wzornictwo na krakowskim ASP, współpracowaliśmy do 1998 roku. Potem Barbara odeszła od złotnictwa przejmując firmę Foto Garzyńska po matce. Naszą działalność datujemy od 1978 roku, kiedy to nawiązaliśmy kontakty z krakowską firmą Imago Artis. Przedstawienie ponad trzydziestu lat mojej kariery zawodowej, zajęłoby zbyt wiele miejsca i czasu a efekt jest taki, jaki przedstawia pani w pierwszym pytaniu. Trzeba tu dodać niezwykle ważną dla mnie działalność w Stowarzyszeniu Twórców Form Złotniczych. Współpraca z licznym gronem polskich artystów złotników była dla mnie zaszczytem, tym bardziej, że wspólnie udało nam się stworzyć Naprawdę Dużą Wartość. Jeszcze działalność w Cechu Złotników Krakowskich, blisko 100 wystaw w kraju i za granicą, działalność edukacyjna, publicystyczna, organizowanie konkursów złotniczych, 30 lat to szmat czasu.

Co miało największy wpływ na pana sztukę?

Sztuka to duże słowo, jestem tylko projektantem i producentem biżuterii. Skąd się to wzięło już wiadomo. Co do wpływu starałem się nigdy na nikim nie wzorować. Szedłem własną drogą, z jednej strony obciążony brakiem wykształcenia artystycznego, z drugiej strony z głową naładowaną pomysłami.

Podziwiając pańskie kosztowności można zaobserwować, że bawi się pan konwencjami, miesza ze sobą wiele stylów, co sprawia, że pana biżuteria porusza, zaskakuje. Czy to właśnie jest receptą na tworzenie biżuterii budzącej pragnienia szerokiej rzeszy klientów a równocześnie będącej artystycznym wyzwaniem?

Tak, to prawda. Moje wzornictwo nie jest jednorodne i łatwo rozpoznawalne. Idę za pomysłami, które rodzą się w głowie. A że pomysły są rożne to „mieszanie” jest nieuniknione. Przez ostatnie 6 lat zajmuję się niemal wyłącznie obrączkami ślubnymi. Efektem jest unikalne wzornictwo (wiele pomysłów zastrzeżonych w Urzędzie Patentowym) i stosowanie trudnych, nowych technologii. Moja oferta „innych obrączek” wywróciła trochę rynek, nikt wcześniej podobnej oferty nie zaproponował. Odzew na „inne obrączki” jest dowodem na to, że są na rynku jeszcze obszary do zagospodarowania.

Co stanowi dla pana inspirację?

Trudno powiedzieć, znikam gdzieś na chwilę i w samotności kombinuję , wymyślam, projektuję, potem sprawdzam w internecie, czy nie jest to wtórnością. A następnie próby w pracowni, czy mój projekt jest technologicznie możliwy. Tak to wygląda. Jeżeli przez inspirację rozumieć siłę napędową, to jest nią przyjemność tworzenia nowych rozwiązań formalnych i technologicznych.

Jakiego materiału do produkcji biżuterii używa pan najczęściej? Który metal jest pana ulubionym?

Przez wiele lat było nim srebro, jak kiedyś policzyłem przerobiłem kilka ton. Teraz pracuję w platynie, złocie, tytanie i palladzie. Platyna nauczyła mnie pokory. Pallad z rzadka używany w Polsce (jeżeli się pojawia to głównie z importu) lubię szczególnie, choć niełatwy w obróbce sprawia mi sporo satysfakcji. Dużo czasu pracowaliśmy nad próbami i dobrymi ligurami, udało się nam opracować unikalną metodę inkrustowania palladu różowym złotem. Używam też w obrączkach szlachetnego drewna, ręcznego grawerowania, mokume-gane, niello.

Czy po tylu latach na polskim i międzynarodowym rynku jubilerskim, na którym otrzymał pan wiele nagród, może powiedzieć pan o sobie, że jest artystą spełnionym?

Czy ja jestem artystą? Co to znaczy spełnionym? Nagrody i sukcesy cieszą, ale też dopingują do podejmowania nowych wyzwań. Z wiekiem zmienia się optyka, nie tylko wzroku, po prostu cieszy mnie praca i zdobywanie nowych szczytów, choćby okazywały się tylko małymi pagórkami.

Co poradziłby pan młodym ludziom, którzy chcą projektować biżuterię?

Poza pracą, pracą, pracą, nauką, nauką, nauką i choćby odrobiną pokory zachęcam do udziału w konkursach, są Prezentacje, Legnica, Gdańsk, czasem inne, nie ma lepszej formy promocji i zaistnienia niż udział a zwłaszcza sukces.

Dziękuję za rozmowę.

Biżuteria Łódzkiej ASP w Galerii Otwartej

24 listopada w sandomierskiej Galerii Otwartej zainaugurowane
zostały aż dwie wystawy: „Biżuteria – wspólny punkt
widzenia” i wystawa grafik Magdaleny Paszkiewicz pt. „Abstrakcja
– obraz rzeczywisty”.

Pierwsza z nich to zbiorowy pokaz absolwentów łódzkiej Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego. Dwudziestka w różnych latach kończąca studia na tej uczelni, za namową kuratora wystawy, dr Jarosława Kolca, postanowiła spotkać się przy sandomierskim rynku.

Biżuteria – wspólny punkt widzenia

Większość z nich działa w grupach twórczych, które narodziły się w murach łódzkiej uczelni. I tak – „GRUPA G” to Magdalena Kieruzel, Magdalena Paszkiewicz i Michalina Owczarek, „Grupa AU+” – Marcin Bogusław, Bartosz Chmielewski, Filip Jackowski, Michał Wysocki, zaś w skład „Grupy G7” wchodzą Jarosław Kolec, Rafał Kozubowicz, Kacper Schiffers, Jakub Śliwowski, Maciej Świtulski, Michał Wyszomirski (tym razem nieobecny) i Radosław Wójcik. Swoje prace pokażą również pracownicy/absolwenci ASP w Łodzi: prof. Andrzej Boss, kierownik Katedry Biżuterii, dr Ewa Effenberg, mgrAleksandra Ignasiak, mgr Marcin Nowak oraz pozostali absolwenci: Ewa Diuczko, Marta Rudnicka i Joanna Hryniewicz. Dla części z autorów wizyta w Sandomierzu nie była pierwszą. Wielu z nich uczestniczyło w Sandomierskich Warsztatach Złotniczych, które w cyklu dwuletnim są organizowane przez Muzeum Okręgowe w Sandomierzu oraz Gold&Silver Gallery Cezarego Łutowicza. Dwa lata temu Grupa G7 pokazywała w Zamku swoją zbiorową wystawę, inni uczestniczyli w wystawach organizowanych przez Galerię Otwartą. Jak napisał prof. Andrzej Szadkowski, wieloletni Prorektor d/s Nauki ASP w Łodzi – Katedra Biżuterii prezentuje dorobek dydaktyczny na cyklicznych wystawach i międzynarodowych targach branżowych, między innymi w Legnicy, Warszawie, Gdańsku, Monachium, a studenci i absolwenci biorą udziały w konkursach we Włoszech, Niemczech, Rosji, Francji, Wielkiej Brytanii i Japonii uzyskując najwyższe nagrody. Prace studentów, absolwentów i pedagogów Katedry Biżuterii znajdują się w zbiorach muzealnych i kolekcjach prywatnych w Polsce, Rosji, Niemczech, Węgrzech, Czechach, Belgii, Wielkiej Brytanii, Japonii i USA. Czy faktycznie w pracach pokazanych na wystawie znajdziemy wspólny punkt widzenia na biżuterię i sztukę złotniczą? Jaka jest biżuteria XXI wieku? Gdzie zmierza? Będzie się można o tym przekonać oglądając wystawę w Galerii Otwartej przy sandomierskim rynku.

Abstrakcja – ob raz rzeczywisty

Warto zauważyć, że jedna z uczestniczek wystawy wystąpiła również jako autorka wystawy indywidualnej. Magdalena Paszkiewicz, artystka o której mowa, ukończyła łódzką ASP. W roku 2010 otrzymała dyplom z wyróżnieniem w Pracowni Technik Drzeworytniczych i Książki Artystycznej, zaś drugi w roku 2011, w Pracowni Form Złotniczych. Była stypendystką ministra kultury i dziedzictwa narodowego, uczestniczyła w wielu wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Monachium, Wiedniu, Kioto, Chamelieres i Urbino. Aktualnie zajmuje się grafiką warsztatową, projektowaniem biżuterii i fotografią. Na wystawie w ramach projektu RETR O Galeria, prowadzonego przez Galerię Otwartą, pokazała aż 13 swoich grafik. Wystawy są przygotowane pod Patronatem Honorowym rektora Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi – prof. Jolanty Rudzkiej-Habisiak, burmistrza Sandomierza – Jerzego Borowskiego oraz dyrektora Muzeum Okręgowego w Sandomierzu – Pawła Różyło.

Niepowtarzalna biżuteria to luksus dla wybranych

Rozmowa z Joanną Dynysiuk, złotnikiem, plastykiem i archeologiem o magii autorskiej biżuterii.

Polski Jubiler: Powoli zmienia się podejście odbiorców do biżuterii autorskiej. Coraz więcej osób stawia na oryginalność i stara się znaleźć na polskim rynku biżuterię, która będzie podkreślała ich styl. Jak, z punktu widzenia twórcy biżuterii, ocenia pani upodobania Polek i Polaków do oryginalnej biżuterii?

Joanna Dynysiuk: W Polsce przeważają masowe produkty chińskie. Parę kolczyków, czy naszyjnik jako „special ofert” można kupić w markecie, czy sklepie sieciowym za 5 złotych. Co tu mówić o komplecie biżuterii za 5 tysięcy. Są jednak osoby, które cenią oryginalność, jakość, drogie kruszce i fantazję wykonania i do nich kieruję swoją twórczość. Jednak coraz mniej jest tych osób, ale co za tym idzie wykształca się swoista elita odbiorców autorskiej biżuterii. Są to osoby wyjątkowe. Każdy kto do mnie trafia chce podkreślić swój styl, chce się poczuć wyjątkowo. Droga i niepowtarzalna biżuteria w dzisiejszych czasach to luksus dla wybranych.

Pani biżuteria wyróżnia się prostym i eleganckim wzornictwem, ale także nietuzinkowymi pomysłami. Skąd czerpie pani inspiracje?

Inspiruje mnie otoczenie, natura, ale także styl minionych epok. Secesyjne linie, które można dostrzec w przeważającej części moich projektów wychodzą „spod ręki”. Ścieżka kariery, wykształcenie, setki przestudiowanych przedstawień, obejrzanych na żywo nie pozostają obojętne. Ukończyłam Liceum Plastyczne we Wrocławiu na kierunku form użytkowych – jubilerstwa, to był fundament, podstawy konstruowania, poznanie technik i myślenia o przedmiocie. Stąd prostota. Kolejny kierunek na mojej drodze – Archeologia Śródziemnomorska na Uniwersytecie Warszawskim, spotkania z ciekawymi ludźmi w Europie i na świecie, a co najważniejsze – analityczne poznawanie klasycznych form zdobniczych. Na trzecim roku studiów zostałam rysownikiem Zakładu Archeologii Starożytnego Rzymu. Antyczne ornamenty w architekturze, sztuce użytkowej, a także te biżuteryjne pozostają w głowie. Kiedy jeszcze podczas studiów siadłam do stołu złotniczego brakowało mi dobrego wykształcenia złotniczego. Wtedy trafiłam do wyjątkowej pracowni złotniczej Pawła Podbielskiego- Kowalskiego, gdzie przez kilka lat zgłębiałam tajniki złotnictwa, jak mawia mój mistrz – złotnictwa szkoły niemieckiej.

Co jest pani znakiem rozpoznawczym?

Pierścionek z perłą Tahiti „Kwiat Polski”, od którego zaistniałam w świecie jubilerskim – to projekt wyjątkowy, towarzyszy mi na wszystkich wystawach i pokazach. W moich projektach widać owalne linie, spirale, ślimacznice, klasyczne formy w pierścionkach i kolczykach, to strona bardziej geometryczna. Drugi kierunek to natura – kwiaty, liście przetransponowane do przedmiotów biżuteryjnych, wszystko to wieńczą zapięcia zsynchronizowane z przedmiotem, podkreślające kształt kamieni, w naszyjnikach i w bransoletach.

Czym dla pani jest biżuteria i skąd wziął się pomysł na jej tworzenie?

Biżuteria „żyje” razem ze mną. Kiedy dla konkretnej osoby mam wykonać przedmiot, nieustannie myślę o projekcie. Czasem trwa to kilka dni, czasem kilka tygodni. Istnieje oczywiście szereg zdarzeń nadrzędnych takich, jak dom i rodzina, ale projektowanie i praca złotnika są dla mnie pasją, bez której nie wyobrażam już sobie życia. Jest jakiś czynnik społeczny w wykonywaniu zawodu złotnika, tworzymy przecież dla ludzi. Od lat kobiety lubiły się stroić, afiszować się, czuć się przy tym dowartościowane, piękniejsze. Tak jest i dziś i choć zostaliśmy zalani przez różnorodną biżuterię bardziej i mniej tandetną, to rzeczy luksusowe zawsze będą cieszyły się uznaniem wyrafinowanych odbiorców. A pomysł na tworzenie? Był wynikiem połączenia dwóch pasji, które w efekcie spowodowały, że zdecydowałam się na pracę w warsztacie złotniczym pod okiem mistrza, a potem już siłą rzeczy – prowadzenie własnej pracowni.

Jaki materiał jest pani ulubionym i dlaczego?

Niewątpliwie materiałem tym jest złoto, które uczy pokory i szacunku do pracy, ale jednocześnie pozwala osiągnąć efekt elegancji i luksusu. Jego odcienie dają niezliczone możliwości twórcze. Kiedy widzisz gotowy przedmiot, wykonany ręcznie rzecz jasna, z użyciem wielu technik, np. zakuwania drogich kamieni, czy repusowania, masz świadomość ile wysiłku, frustracji i obaw kosztowało powstanie tego małego dzieła sztuki. Dla kogo pani tworzy? Mam swoich stałych klientów, takich którzy towarzyszą mi od lat. Tworzę również pod kątem wystaw. Mam rzeszę odbiorców galeryjnych. Jest także zwarta grupa znajomych. Wszystkim tym osobom jestem wdzięczna za to, że nadają mojej pracy sens. Bardzo sobie cenię wspólne poczucie stylu, zrozumienie. Dusza, wnętrze klientów, ich uwagi i upodobania są dla mnie najistotniejsze. To musi działać też w drugą stronę, dlatego uwielbiam swoich klientów, długie pogaduchy w pracowni, bo u mnie nie ma sklepu, nie można obejrzeć czegoś „na prędce”. Żeby coś się urodziło musimy trochę o tym pogadać.

Jak wygląda pani pracowania?

Całkowicie wyposażona, od podłogi gumowej po sufit. Nie posiadam co prawda nowoczesnych linii produkcyjnych, odlewarek itp., ale przecież wykonuję projekty ręcznie, nie w masowych produkcjach. Jeśli trafi się coś do odlania to posiłkuję się fachowcami „na mieście”. Ostatnio uruchomiłam maszynkę do obrączek i rzecz jasna przydaje się. Także niczego mi nie brak, może jedynie trochę więcej czasu na pracę.

Jakie ma pani plany zawodowe na najbliższą przyszłość?

W tym roku planujemy wraz z projektantką mody z Wrocławia zorganizować wspólny pokaz sukni wizytowych, ślubnych i biżuterii ślubnej. Na razie jesteśmy na etapie projektowania, co przyniesie finał przekonamy się na początku grudnia we Wrocławiu. Poza tym pozostając wierna złotnictwu przygotowuję kolekcję obrączek i pierścionków zaręczynowych. Rodzina też nie pozostaje w tle, moje dwie córki i synek jak na razie rywalizują z pasją mamusi.

Jak ocenia pani sytuację młodego artysty na polskim rynku biżuteryjnym?

Każdy artysta niezależnie od rynku, na którym działa, musi zaistnieć, a może to osiągnąć własną pracą. Jeśli ktoś czuje, że tworzy historię to jest artystą, niezależnie, czy jest młody, czy stary. Inną kategorią twórców są rzemieślnicy, którzy swoje osiągnięcia potrzebują konsumować za życia.

Dziękuję za rozmowę

Rozmawiała Marta Andrzejczak

Tajniki pracy na srebrnych dłutach

Rozmowa z Izą Malczyk, projektantką biżuterii, właścicielką galerii www.izamalczyk.com oraz współwłaścicielką galerii Trendymania.pl

Polski Jubiler: Skąd wzięło się u pani zamiłowanie do biżuterii?

Iza Malczyk: Od dziecka miałam wpojoną miłość do robótek ręcznych. Byłam zapatrzona w babcię, która z kolorowych włóczek wyczarowywała piękne gobeliny. Jako dorastająca nastolatka próbowałam swoich sił w krawiectwie, a później zapragnęłam stworzyć dla siebie kilka par kolczyków z materiałów znalezionych w biżuteryjnej szkatułce mojej mamy. Odkryłam zupełnie nowy świat, w którym mogłam rozwijać nie tylko swoje zainteresowania, ale również ćwiczyć ważne cechy osobowości, takie jak cierpliwość i wytrwałość. Kiedy okazało się, że rozumiemy się ze srebrem bez słów, wiedziałam, że to jest właśnie to.

Stworzone przez panią obiekty biżuteryjne wyróżniają się wzornictwem i sposobem łączenia materiałów. W jaki sposób udało się pani wypracować swój indywidualny styl?

Przez długi czas tworzyłam prostą biżuterię w podstawowych technikach. W pewnym momencie zaczęłam jednak czuć niedosyt i rozczarowanie – miałam pełną świadomość ograniczeń, które wiązały się z używaniem ogólnodostępnych materiałów. Przeglądając prace innych twórców, natknęłam się na biżuterię wykonaną w technice wire-wrapping, której autorką była Amerykanka Eni Oken. Jej projekty były dla mnie czymś zupełnie nowym, przypominały delikatne wzory szyte ze srebra i w niczym nie przypominały biżuterii wykonanej w tradycyjnych technikach jubilerskich. Moja pierwsza praca inspirowana pracami Eni nie zaliczała się do tych wyjątkowo udanych, jednak sam proces tworzenia dawał nieskończone możliwości i szybko okazało się, że czuję się w nim niezwykle komfortowo. Drogą eksperymentów, prób i błędów opanowałam tajniki pracy ze srebrnymi drutami i drucikami – być może właśnie dzięki temu, że mój warsztat oparty jest na własnych doświadczeniach, byłam w stanie stworzyć charakterystyczny i rozpoznawalny styl.

Polacy są tradycjonalistami. W salonach jubilerskich najczęściej decydują się na klasyczne pierścionki z oczkiem i delikatne złote ozdoby. Pani biżuteria tworzona jest z myślą o wymagających klientach. Kto najczęściej decyduje się na zakup biżuterii pani autorstwa?

Osobom, które trafiają do mojej galerii, zależy na niepowtarzalności i indywidualnym podejściu do ich potrzeb. Nie tworzę kopii wzorów już sprzedanych – moja biżuteria to unikaty. Dlatego często trafiają do mnie osoby zainteresowane zamówieniem czegoś wyjątkowego z okazji narodzin dziecka czy ważnego jubileuszu. Miło wspominam również te projekty, w których byłam proszona o interpretację wybranego przez klientkę wiersza, filmu czy piosenki – przenoszenie jednej formy wyrazu w drugą to fascynujący proces łączenia odmiennych światów mówiących o tym samym w różnych językach.

Czego według pani Polacy oczekują od biżuterii?

Na to pytanie nie ma jednej konkretnej odpowiedzi. Są osoby, dla których biżuteria to tylko ozdoba pasująca do aktualnych trendów modowych, ale dla innych może być symbolem, sposobem wyrażenia siebie albo ważną rodzinną pamiątką przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Również preferencje stylistyczne w wyborze biżuterii są tak różne, jak różne są osoby, które ją noszą. Jedne wolą biżuterię ascetyczną i nowoczesną, innym bardziej odpowiadają klimaty retro. Widać też wyraźny podział na te, które wybierają szlachetne metale i minerały oraz te, które nie boją się sięgnąć po biżuterię z plastiku czy tekstyliów. Z pewnością Polki mają wspaniały gust i bardzo sprecyzowane wymagania, którym na szczęście polscy twórcy są w stanie bez problemów sprostać. Wiem to z doświadczenia, bo prowadzę z mężem Galerię Trendymania.pl, która skupia ponad 200 artystów tworzących sztukę i rękodzieło – w tym również biżuterię.

Co jest dla pani najważniejsze w procesie tworzenia biżuterii?

Może to zabrzmi mało profesjonalnie, ale w tym, co robię najbardziej cenię nieprzewidywalność – często efekt końcowy mojej pracy jest dla mnie zupełnie zaskakujący. Nie mam w zwyczaju projektowania danego wzoru na papierze przed jego wykonaniem, co pozwala mu swobodnie ewoluować w trakcie powstawania. Dzięki temu gotowa praca najczęściej jest o wiele bardziej rozbudowana i ciekawsza niż w pierwotnych założeniach. Ważnym elementem tworzenia jest również wolność. Przyznaję – lubię, gdy klientki mają do mnie zaufanie i ich ingerencja w projekt polega wyłącznie na podaniu podstawowych wytycznych, a resztę pozostawiają mojej wyobraźni.

Jaki materiał – metal, kamień – jest pani ulubionym i dlaczego?

To trudne pytanie, jeśli chodzi o kamienie, bo co chwila odkrywam coś nowego, co przyćmiewa poprzednie zauroczenia. Kiedyś odpowiedziałabym, że jest to labradoryt, ale potem zachwycił mnie kamień księżycowy, a ostatnio absolutnie zakochałam się w kamieniu słonecznym. Wszystkie mają cechę wspólną – poświatę, dzięki której wydają się pochodzić z innego świata. Natomiast ulubionym metalem jest oczywiście srebro, szczególnie to najwyższej próby.

Czym dla Pani jest biżuteria – małym dziełem sztuki czy dodatkiem do ubrania?

Chciałabym, żeby biżuteria, którą tworzę była dla klientek sposobem na wyrażenie siebie, swoich emocji, tych najczęściej skrywanych, czasem trudnych. Zdarzało mi się usłyszeć, że w moich projektach jest jakiś niepokojący pierwiastek, coś co jednocześnie przyciąga i hipnotyzuje, a z drugiej strony dotyka gdzieś głęboko. Nie zmienia to faktu, że lubię również tworzyć biżuterię, która z założenia ma mieć wyłącznie funkcję ozdobną, pasować do konkretnego stylu czy wybranej kreacji.

Skąd czerpie Pani inspiracje przy tworzeniu swojej biżuterii?

Odpowiem banałem – z tego, co mnie otacza. Świat roślin, muzyka; chmury na niebie, które dziś były wyjątkowo puszyste i wysokie; obejrzany właśnie film – i taki na którym śmiałam się do łez, i ten przepłakany, smutny i trudny. Często patrzę również z podziwem na dzieła ludzkich rąk, jednak doskonałość i geometria onieśmielają mnie na tyle, że o wiele chętniej skupiam uwagę na tym co niedoskonałe, mało atrakcyjne, asymetryczne i chaotyczne.

Jak według pani będzie ewoluował rynek polskiej biżuterii artystycznej w Polsce?

Moim zdaniem, niewiele narodowości może pochwalić się tak dużym potencjałem twórczym jak my – Polacy. Brakuje jednak platform, dzięki którym moglibyśmy wyjść poza własne podwórko. Internet daje nam taką szansę; dzięki niemu możemy pokazywać owoce naszej pracy odbiorcom z całego świata i powinniśmy z tego korzystać. Od 4 lat współtworzę wirtualną galerię, która pozwoliła zaistnieć na polskim rynku wielu zdolnym młodym projektantom i wiem, że przyszłość leży w otwarciu się na rynek ogólnoświatowy… Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Marta Andrzejczak