Meksykańska malarka Frida Kahlo znana była z kultowych autoportretów i charakterystycznego stylu. Coraz częściej krytycy sztuki nazywają ją prekursorką selfie. Artystka przeszła do historii nie tylko jako malarka, ale także jako kobieta, której udało się wykreować siebie. Ważnym elementem jej stylizacji była biżuteria, gdyż ta odgrywała w życiu artystki ważną rolę. I to właśnie jej warto się przyjrzeć.
Życie i twórczość
Urodzona w 1907 r. Kahlo osiągnęła sławę za sprawą swojej sztuki i osobowości, która ostatecznie uczyniła ją nieśmiertelną. Jej wizerunek rozpoznawalny jest na całym świecie, stała się nośnikiem popkultury, ikoną, do której nawiązują współcześni twórcy. Autoportrety Fridy bez skrupułów przedstawiają niepełnosprawność fizyczną i szczerze nawiązują do burzliwego życia emocjonalnego. Artystka stworzyła styl określany dziś mianem stylu Kahlo, czyli noszenia kolorowych, tradycyjnych meksykańskich sukienek i fryzur, a także biżuterii z wyszukanymi, wiszącymi lub opadającymi kolczykami i ociosanymi, ręcznie robionymi kamiennymi naszyjnikami. Warto zauważyć, że Frida zaczęła tworzyć po wypadku, którego była ofiarą. Młoda artystka zainteresowała się malarstwem podczas pobytu w szpitalu. Jej przeżycia doprowadziły ostatecznie do porzucenia szkoły medycznej na rzecz uprawiania sztuki. W trakcie trzymiesięcznego okresu unieruchomienia w gipsie zajęła się tworzeniem autoportretów. Tłumaczyła ten fakt słowami: „Maluję siebie, ponieważ najczęściej przebywam w odosobnieniu i znam dobrze obiekt, który uwieczniam”. Aby pomóc córce w rozwijaniu zainteresowań malarstwem, matka Fridy zorganizowała jej sztalugi umożliwiające malowanie podczas leżenia w łóżku. Ojciec natomiast pożyczył jej swoje farby olejne i pędzle. I tak stała się artystką, którą dziś zna cały świat. Frida związana była ze swoim państwem i lokalną społecznością. Meksykańska sztuka i kultura odcisnęły na malarce swoje piętno. Zachwyt lokalnym kolorytem przenosiła nie tylko na swoje płótna, ale także do swoich stylizacji. Ubierała się w tradycyjny sposób, maskując sukniami swoje mankamenty, a ważnym elementem jej kreacji była biżuteria. Stała się ona symbolem kobiecości. Frida niemal na każdym swoim portrecie ukazuje inny rodzaj biżuterii. Nosi jej dużo, jest ona niezwykle wyrazista, kolorowa, ludowa.
Biżuteria artystki
Artystka ukazuje siebie jako kobietę wyzwoloną z wszelkich konwenansów społecznych. Miesza style, komponuje swoje kolekcje biżuterii, które na jej ciele stają się manifestem kobiety niezależnej. Ale co bardzo ważne, pozwalają jej na podkreślenie kobiecości. Widzimy to szczególnie na obrazie „Frida i Diego Rivera”, jednym z nielicznym, na których para jest przedstawiona razem. Artystka podkreśla na nim swoją kobiecość biżuterią. Męża uwieczniła z paletą w ręku, siebie przedstawiła jako delikatną kobietę, która podkreśla swój urok tradycyjnym meksykańskim naszyjnikiem i złotymi kolczykami. Frida jest subtelna i tajemnicza. Jej obrazy, momentami okrutne i wręcz perwersyjne, łagodnieją dzięki biżuterii. Klejnoty stają się symbolem jej kobiecości, podkreślą jej delikatność. Można także domniemywać, że po części stają się dla Fridy pewnego rodzaju amuletem pozwalającym przetrwać najtrudniejsze chwile. Na niektórych obrazach biżuteria, którą prezentuje, jest masywna, wyrazista, nie można nie zwrócić na nią uwagi. Biżuteria w malarstwie Fridy symbolizuje – z jednej strony – jej kobiecość, z drugiej – jej ból. Staje się nośnikiem emocji, który pozwala artystce na wyrażenie uczuć. Możemy zaobserwować ten rodzaj spojrzenia na biżuterię na obrazie „Autoportret z naszyjnikiem z cierni i kolibrem”, na którym ubrana jest w ból i cierpienie. Można domniemywać, że artystka traktowała biżuterię niezwykle osobiście. Była ona dla niej swoistym talizmanem umożliwiającym zaprezentowanie swoich emocji i skrywanych uczuć. Warto zwrócić uwagę na jej obraz „Dwie Fridy”. Namalowała ten podwójny autoportret tuż po (pierwszym) rozwodzie z Riverą. Przedstawia dwie bliźniacze postaci, połączone wspólną aortą. Frida po prawej jest silną, niezależną kobietą w meksykańskim stroju, trzymającą w ręku amulet ze zdjęciem męża. Tę drogą jej sercu pamiątkę nosiła zawsze przy sobie. To Frida szczęśliwa mężatka. Natomiast Frida po lewej ubrana jest w europejski, wiktoriański strój, spod którego wyziera krwawiące serce. Oba serca namalowane przez artystkę przypominają naszyjniki, które symbolizują wielki ból i cierpienie.
Emocje ukryte w biżuterii
Z całą pewnością Frida przywiązywała ogromną uwagę do biżuterii. Była ona dla niej nośnikiem emocji, symbolem pozwalającym na wyrażenie swoich uczuć oraz przekonań. Kahlo nadawała jej znaczenia w zależności od własnego stanu emocjonalnego. Można powiedzieć, że stworzyła swój język biżuteryjny pozwalający na komunikację z odbiorcą. W malarstwie Fridy Kahlo biżuteria występuje w dwojakiej funkcji – bezpośredniej i metaforycznej. Z jednej strony – jest przedmiotem utylitarnym i ze względu na swoją funkcjonalność niejako jej służy, z drugiej – jest przedmiotem symbolicznym i co za tym idzie, posiada swoją, można powiedzieć, abstrakcyjną sferę, która rodzi nowy, symboliczny język. W swoich dziełach meksykańska artystka ukazuje niemal wszystkie znane ludzkości funkcje biżuterii – jest ona dla niej amuletem, nośnikiem emocji, przedmiotem utylitarnym, symbolem podkreślającym jej przynależność narodową, oznaką prestiżu, ale też znakiem oddającym uczucia – cierpienie, miłość, gniew.
