Marie-Étienne i Francois-Regnault Nitot
Majestat nowo powstałego cesarstwa potrzebował należytej oprawy – stały się nimi tiary i towarzyszące im komplety biżuterii, tzw. parury autorstwa dwóch paryskich jubilerów. Stworzony przez nich styl reprezentacyjnej biżuterii do dziś obowiązuje na europejskich dworach
Francuski dom jubilerski “Chaumet” czy – jak w oryginale – “Maison Chaumet” jest jednym z najstarszych na świecie i działa od prawie 230 lat. Jego założycielem był Marie-Étienne Nitot (1750-1809), który w 1780 r. otworzył pracownię i sklep jubilerski na Rue St Honoré w Paryżu, pracujący do czasów rewolucji francuskiej dla arystokratycznej klienteli i wykonujący dla niej małe biżuteryjne zegarki oraz biżuterię z ładnie komponowanych i biegle montowanych kamieni.
Po “chudych” rewolucyjnych latach w 1802 r. został osobistym jubilerem pierwszego konsula, a następnie cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte oraz – co za tym idzie – najbardziej popularnym na ponad półtora wieku wśród europejskiej arystokracji. Pracował z synem, Francois-Regnault (1779-1853), który po śmierci ojca w 1809 r. przemianował firmę na: “Marie-Étienne Nitot et fils”.
Po upadku I Cesarstwa w 1815 r. Francois-Regnault sprzedał ją – i przez kolejne pokolenia trafiła ona do rodziny Chaumet, od której pochodzi współczesna marka. W 1987 r. rodzinne przedsiębiorstwo zostało przekształcone w spółkę akcyjną, wytwarzającą prócz biżuterii i zegarków też własną linię kosmetyków. W 1907 r. firma przeniosła się na Place Vendôme 12, gdzie mieści się do dziś. Początek XIX wieku był we Francji czasem szczególnym, przede wszystkim politycznie, ale też społecznie, i – co jest tego prostym następstwem – artystycznie. Rewolucja francuska zupełnie zniszczyła nie tylko dawne elity, ale również spowodowała ogromne spustoszenie we wszelkiego rodzaju mobiliach, w tym w klejnotach. Nowa władza wypromowała nowe elity, a rodzące się I Cesarstwo ustanowiło nową dynastię i nową arystokrację. Zarówno państwo, jak i ludzie potrzebowali stosownej oprawy, zwłaszcza artystycznej.
Najwspanialszą – i obliczoną na taki właśnie efekt – manifestacją tej nowej oprawy była koronacja Napoleona i Józefiny 2 grudnia1804 r. Wtedy też Marie-Étienne Nitot zabłysnął – w przenośni i dosłownie – przed całą Francją i Europą przygotowanymi dla rodziny Bonapartych jubilerskimi dziełami. Wykreowany przez niego nowy styl i rozwiązania poszczególnych typów klejnotów, oparty – jak sama idea napoleońskiego państwa – na Cesarstwie Rzymskim, stał się powszechnie obowiązujący.
Charakterystyczne było wykonywanie biżuterii w zestawach jednolitych wzorniczo i materiałowo, tzw. parur lub demi-parur. W skład parury wchodziły: tiara, nazywana też diademem, grzebień, kolczyki, naszyjnik, dwa typy brosz – większa i mniejsza (czasem jako duża: devant de corsage), pasek do sukni lub sprzączka do paska, czasem bordiura rękawków, klejnociki do naszycia na nie lub na stanik sukni (tzw. ornament de corsage), para bransolet, czasem pierścień. Półparurę tworzył zestaw skromniejszy, ograniczający się do pojedynczych typów ozdób.
Biżuterię w kompletach wykonywano już wcześniej, jednak zasadniczym novum wprowadzonym przez Nitotów była obecność w nich tiary. Tiara w ogóle stała się signum ich twórczości i stylu empire, Marie-Étienne uznał bowiem, iż była to ozdoba przynależna w starożytnym Rzymie szlachetnie urodzonym matronom.
Wyjątkową rangę wśród dworskich klejnotów, którą nadali tiarze jubilerzy Napoleona, ma ona do dziś w życiu dworów i wyższych sfer. Kilka – spośród licznie zachowanych – realizacji Nitotów cieszy się sławą absolutnie wyjątkowych. Są to m.in. tiara koronacyjna Józefiny wykonana w 1804 r. z osadzonych w platynie diamentów, szafirowo-diamentowa parura Hortensji (córki cesarzowej), szmaragdowo-diamentowa parura cesarzowej Marii Luisy, czy jej diamentowy naszyjnik typu riviãre.
