W ciągu dwóch miesięcy, od 13 stycznia do 13 marca br., w sandomierskiej Galerii Otwartej odbyła się szesnasta edycja Ogólnopolskiego Konkursu Biżuterii Artystycznej „Prezentacje 2016”. Organizatorzy konkursu pn. „SREBRO & DREWNO” zachęcali: „To bardzo wdzięczny temat, dopuszczający wielość interpretacji oraz inspiracji. Jednocześnie daje nieograniczone możliwości wykazania warsztatowego kunsztu”.
Wyrazili tęż nadzieję, że połączenie materii organicznej z metalem szlachetnym pobudzi wyobraźnię uczestników, by do tematu podejść niekonwencjonalnie. Efekt? W większości bardzo udany. Wielu twórców pokazało realizacje wręcz zaskakujące odbiorcę swoją interpretacją tematu. I mimo „zimowego” ruchu w Sandomierzu wystawę obejrzało wielu gości Galerii Otwartej. Obecny pokaz jest trzecim w mającym nieco eksperymentalny charakter cyklu „Wystawy w otwartej szafie”. Poza niecodziennym miejscem ekspozycji (wnętrzem starego mebla) daje on zainteresowanym dodatkową szansę dotknięcia przedmiotu, obejrzenia go ze wszystkich stron, przymierzenia. Wszystko to oczywiście pod czujnym okiem ekipy Galerii Otwartej. Taki sposób oglądania biżuterii dla wielu gości jest całkiem nowym doświadczeniem, zdecydowanie bardziej ciekawi i prowokuje do dyskusji. Korzystając z okazji, chciałbym dodać kilka słów o „Prezentacjach”. Kto wie, czy obecna edycja nie będzie ostatnią. Może tylko zmieni się formuła, a może pojawi się zamiast nich nowy projekt? Dziś tego nie wiemy, gdyż cykl „Prezentacje” przez szesnaście lat był nierozerwalnie związany z targami Złoto Srebro Czas. Znane w środowisku zamieszanie związane z organizacją październikowych imprez targowych w Warszawie może mieć znaczący wpływ na kontynuowanie projektu. Poza tym ponieważ w środowisku pojawiają się mylne informacje o konkursie, warto przypomnieć, jak było naprawdę. Nie można się pogodzić z tezą, że „Prezentacje” to „konkurs targowy i niech się oni martwią” – bo jest po prostu nieprawdziwa. To konkurs stworzony przez Stowarzyszenie Twórców Form Złotniczych, prowadzony wysiłkiem wielu komisarzy, znaczący w kalendarzu złotniczych imprez. Współpraca STFZ z organizatorami targów PAI Time pod koniec lat dziewięćdziesiątych, w szczególności z panią Wandą Gontarską, zaowocowała udziałem twórców w zorganizowanej przez targi Galerii Projektantów. Doceniając rangę biżuterii autorskiej, umożliwiono artystom na preferencyjnych warunkach prezentację swoich prac podczas trwania imprezy oraz – z inicjatywy p. Gontarskiej – zorganizowano konkurs pn. „Piękno na co dzień”. Jego laureatami byli m.in. Jarosław Westermark (1998) i Marcin Gronkowski (1999). Osoba Wandy Gontarskiej bezpośrednio łączy się z przygotowaniem nowego cyklu wystaw. Gontarska zwróciła się do Andrzeja Bielaka, ówczesnego prezesa STFZ, z propozycją zorganizowania konkursu towarzyszącego targom Złoto Srebro Czas. STFZ otrzymało carte blanche w sprawach organizacyjnych i merytorycznych oraz znaczące środki finansowe z przeznaczeniem na nagrody. Nazwa „Prezentacje” zagościła w nagłówku regulaminu konkursu w roku 2001. Komisarzem pierwszych „Prezentacji” został Jan Suchodolski, na którego spadł obowiązek stworzenia formuły konkursu. Formuła ta, w następnych latach dyskutowana podczas spotkań Zarządu i Rady Programowej STFZ, pozostała w głównych zarysach niezmienna do dziś. Ustalono, że w materiałach informacyjnych znajdzie się zapis, iż organizatorami są Międzynarodowe Centrum Targowe, Pracownie Sztuk Plastycznych oraz Stowarzyszenie Twórców Form Złotniczych (alfabetycznie, jako równorzędne podmioty). W praktyce dwa pierwsze podmioty przyjęły rolę sponsorską, umożliwiając STFZ stworzenie swojego własnego konkursu. Prezentowano go w ciągu roku od oficjalnego ogłoszenia wyników również w innych muzeach, galeriach i na imprezach targowych (np. przez kilka lat był wizytówką STFZ na targach Inhorgenta w Monachium). Stał się najważniejszym i przez długie lata jedynym regularnym wydarzeniem organizowanym przez STFZ. Chciałbym wspomnieć o innych osobach i firmach wspierających przez lata konkurs „Prezentacje”. W szczególności warszawską Walcownię Metali, przez lata finansującą foldery, później katalogi towarzyszące konkursowi (to były pierwsze wydawnictwa firmowane przez STFZ). Wśród firm przyznających wyróżnienia najważniejsze to ARMA Anny Domańskiej, HOPEA Katarzyny i Marka Wierzbickich, firma Wojciecha Kociuby, KGHM Metrach i Perpol. Podczas konkursu wręczane były również nagrody, a wśród nich Nagroda „925” Joachima „Żanka” Sokólskiego (po jego śmierci – Jego imienia), Nagroda im. Małgorzaty Müldner-Nieckowskiej, ufundowana i przyznawana przez Zofię i Witolda Kozubskich, Nagroda STFZ. Od 2010 roku również Galeria Otwarta ma przyjemność wspierać projekt poprzez organizację powtórzeń wystawy konkursowej w Sandomierzu (za nami osiem wystaw, od edycji 2009) oraz przyznawanie nagrody „Otwartego Krzemienia”. Formuła „Prezentacji” zachęcała do działań twórczych, a sam konkurs stał się jednym z nielicznych w kraju forów debiutu młodych artystów i projektantów. Dziś pamiętajmy, że przez lata nie stworzyliśmy innego tak trwałego projektu i nie traktujmy go, jakby nie był nasz. Bo jest. I naszą, członków STFZ, troską powinno być jego właściwe prowadzenie, dokumentowanie i promowanie. Również w przyszłości. A że przyczynkiem do przypomnienia historii „Prezentacji” była nieprawdziwa informacja, pozwolę sobie na jeszcze jedno dementi. Otóż (znowu wbrew mylnym opiniom) to nie my (STFZ) stworzyliśmy pomysł i nie my organizowaliśmy przestrzenie określane jako Galerie Projektantów na targach branżowych. Tworzyły się one podczas kolejnych edycji targów PAI Time, ZSC i Amberif w podobnej formule, z inicjatywy ich organizatorów. Czasami zdarzało się, że wśród projektantów pojawiały się firmy prowadzące typową działalność produkcyjną, z autorskim projektem formy złotniczej niemające nic wspólnego. Andrzej Bielak podczas rozmów z Ewą Rachoń i Wandą Gontarską zaproponował, aby STFZ objęło merytoryczny nadzór nad weryfikacją osób zgłaszających akces do Galerii Projektantów. Decyzje jednak pozostały w rękach organizatorów. Ustalono, że uprawnionymi będą absolwenci wyższych uczelni artystycznych, członkowie związków twórczych oraz osoby mające uprawnienia ministerialne do wykonywania zawodu artysty plastyka. Później – również studenci kierunków artystycznych.
Nigdy nie było tak, że prawo do pokazywania prac przysługiwało wyłącznie członkom STFZ. I nie do nas należała decyzja, czy Galeria Projektantów zostanie zorganizowana czy nie. Zatem wszelkie spekulacje, że o fakcie organizacji Galerii Projektantów lub uczestnictwie w niej danej osoby decydował Zarząd STFZ, proszę uznać za nieprawdziwe. Dla zainteresowanych: nie jest dziś łatwo znaleźć informacje o konkursach „Prezentacje”. Zatem podpowiem: edycje z lat 2001-2009 są opisane na stronie http://www.zlotnictwo.info/stfz/prezentacje. html, a edycje 2010-2016 na stronie http://zlotosrebroczas.com/prezentacje/.
