Muzeum Nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym zaprasza do Galerii Wystaw Czasowych na wystawę OD/KODOWANIE, poświęconą recepcji sztuki tradycyjnej i folkloru w pracach współczesnych artystów, architektów, projektantów i złotników.
Zagadnienie inspiracji twórczością ludową wśród malarzy, rzeźbiarzy, grafików, architektów czy projektantów stanowi atrakcyjny temat dla historyków sztuki i kuratorów wystaw, którzy co jakiś czas podejmują próbę zweryfikowania stosunku współczesnych artystów do tradycji. Mając w pamięci takie zjawiska kulturowo- artystyczne jak styl zakopiański Stanisława Witkiewicza, młodopolską chłopomanię, bezpośrednie odwoływanie się do twórczości ludowej przedstawicieli kierunków awangardowych, chociażby formistów, czy wreszcie twórczość znakomitych artystów, którzy transpozycję motywów ludowych na język sztuki wysokiej uczynili swoim znakiem rozpoznawczym, zadajemy sobie pytanie: jak kształtują się zapatrywania dzisiejszych artystów na sztukę ludową, folklor i dziedzictwo kulturowe?
Motywy ludowe w sztuce
Wystawa podejmie próbę odpowiedzi na to pytanie. Zastanowimy się dodatkowo, w jakim stopniu artystów współczesnych interesują formy i motywy ludowe, czy też stosowanie tradycyjnych materiałów. Czy nastawieni są na kopiowanie dawnych motywów, czy raczej stylizują i swobodnie przekładają tradycyjne rozwiązania na język sztuki współczesnej? Jak się udaje łączyć tradycję z nowoczesnością, chociażby w dziedzinie architektury i wzornictwa? Czym jest wreszcie dla nich pojęcie dziedzictwa kulturowego, rodzimej tradycji, korzeni? Na wystawie zaprezentowane są paralelnie trzy prezentacje, każda o nieco odmiennym charakterze, jednak wszystkie razem tworzące spójną narrację. Z jednej strony zaprezentowane są „opowieści” czterech zakopiańskich artystów: rzeźbiarza Marcina Rząsy, projektantki mody Elżbiety Krzemińskiej-Owczarz, architekta Jana Karpiela i jego wspólnika Marcina Steindla oraz jubilera Przemysława Wańczyka. Ta część wystawy „zakłada prezentację grupy artystów działających w Zakopanem, miejscu o bardzo bogatej i specyficznej tradycji. Od połowy XIX wieku zaciszna podhalańska wieś stała się jednym z najpopularniejszych miejsc spotkań polskich elit kulturalnych, politycznych, gospodarczych. Doszło do spotkania i niezwykle twórczego oddziaływania na siebie tradycyjnej kultury i kultury wysokiej. Artyści przybywający pod Giewont inspirowali się i twórczo korzystali z tego, co spotkali na miejscu. Górale przyswajali niezwykle umiejętnie to, co pojawiało się z zewnątrz. Powstawały formy, w których często zacierało się, co jest korzeniami, a co nowością. Artyści zaproszeni do wystawy działają w specyficznym rozdwojeniu: pomiędzy unowocześnioną tradycją, a poszukującą swojej tożsamości współczesnością” – pisze Marcin Rząsa, współautor wystawy. W części zakopiańskiej zobaczyć można również fotografie Jarka „Yarrka” Możdzyńskiego, który uchwycił proces powstawania drewnianej rzeźby autorstwa Marcina Rząsy, obrazy i zdjęcia Magdaleny Ciszewskiej-Rząsy oraz fotografie Zbigniewa Mierczaka. Pokazywane są także wyroby Pawła Gracjasza i Bogdana Stachonia (spinki) oraz tytanowa biżuteria Bartłomieja Kolbusza. Dodatkowo eksponowane są prace nieżyjących już podhalańskich i orawskich mistrzów, których twórczość miała bezpośredni wpływ na współczesnych artystów. Wśród nich należy wymienić dzieła Antoniego Rząsy, Henryka Morela, Adolfa Ryszki i Karola Wójciaka zw. „Heródkiem”. Z drugiej strony pokazane są prace najlepszych polskich złotników, zrzeszonych w Stowarzyszeniu Twórców Form Złotniczych, dla powstania których inspiracją było hasło FOL K. Szczególny nacisk położony został na zaprezentowanie samego procesu tworzenia biżuterii artystycznej. Podziwiać możemy prace tak uznanych złotników jak Tomasz Żyłka, Wojtek Rygało, Sława Tchórzewska, Marcin Tymiński, Sonia Tymińska, Tomasz Stajszczak, Marta Rudnicka, Roman Kowalkowski, Majka Woźniak, Andrzej Jacyszyn, Barbara Wierzbanowska, Mariusz Fatyga, Jolanta Kupniewska, Andrzej Kupniewski, Martyna Tejwan, Beata Ciesielska, Małgorzata Podleśna- Zdunek, Agata Bieńkowska, Tomasz Kargul, Dorota Cenecka, Dorota Gulbierz, Margita Radziewicz, Jakub Żeligowski, Agnieszka Działo- Jabłońska, Waleria Ługowska. Trzecim, uzupełniającym elementem wystawy jest prezentacja wybranych przykładów biżuterii artystycznej z kolekcji Magdaleny Kwiatkiewicz, właścicielki poznańskiej Galerii Yes. Wśród prac znajdą się także przykłady biżuterii historycznej, pokazujące zagadnienie „kodowania” tradycji przez wcześniejsze pokolenia złotników.
Twórcy wystawy
Za przygotowanie „zakopiańskich opowieści” odpowiedzialny jest Marcin Rząsa. Prezentację inspiracji i rozwiązań z zakresu współczesnego złotnictwa przygotował Andrzej Kupniewski, od którego pochodzi idea wystawy. Autorką prezentacji kolekcji Magdaleny Kwiatkiewicz jest Małgorzata Lisiecka, dyrektor Galerii Yes. Kuratorem wystawy ze strony Muzeum Nadwiślańskiego jest Seweryn Kuter. Na wystawie pokazywane są obiekty wypożyczone z Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem, Galerii Antoniego Rząsy w Zakopanem, Zespołu Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem, Stowarzyszenia Twórców Form Graficznych oraz kolekcji prywatnych.
