Spinele jubilerskie

dr Włodzimierz Łapot

Laboratorium Gemmologiczne

Uniwersytet Śląski


Spinele jubilerskie są tlenkami o wzorze A2B32O4. Zależnie od natury
kationów
występujących w pozycji B3+ dzielone są na trzy grupy; są to
odpowiednio: grupa
spinelu (Al3+), grupa magnetytu (Fe3+) i grupa chromitu (Cr3). Są to
minerały z
gromady tlenków, które występują w naturze stosunkowo rzadko, i dlatego
też
bywają wykorzystywane w branży jubilerskiej.


Jubilersko wykorzystywany jest z
nich w zasadzie tylko spinel
właściwy, czyli spinel o składzie
MgAl2O4. Czasem użytkowany
bywa w ten sposób także gahnit
(ZnAl2O4), który, co warte odnotowania,
należy do tej samej grupy spineli.



Różnobarwne minerały


Spinele jubilerskie, analogicznie jak
pozostałe spinele, są optycznie
izotropowe (układ regularny), a ich
współczynnik refrakcji mieści się w
przedziale 1,712-1,736 (dla spinelu
właściwego) bądź sięga 1,780
(w gahnicie). Gęstość względna spineli
jubilerskich wynosi około 3,60 (spinel
właściwy), a w przypadku gahnitu sięga
4,60. Spinele jubilerskie są
allochromatyczne, tzn. zawdzięczają
swoją barwę chromoforom, czyli jonom
metali wtrąconym w ich sieć krystaliczną.
Jony te substytuują sieciowe jony
magnezu i/lub glinu. W takiej roli spotyka
się jony: Cr3+ (w koordynacji
oktaedrycznej) – powodujące w spinelu
właściwym barwę czerwoną do różowej,
Fe3+ (w koordynacji okatedrycznej) –
powodujące barwę zieloną, Fe2+ (w
koordynacji tetraedrycznej) – powodujące
barwę niebieską do fioletowej, Fe2+ +
Co2+ (w koordynacji tetraedrycznej) –
powodujące barwę niebieską do
ciemnoniebieskiej.



Niezwykłe
podobieństwo do rubinów


Najatrakcyjniejsze jubilersko egzemplarze
spineli pochodzą z Burmy (Mianmaru), Sri
Lanki, Wietnamu, Tadżykistanu, Tanzanii,
Pakistanu, Afganistanu czy z Brazylii.
Wydobywa się je przeważnie z ubogich w
krzemionkę skał metamorficznych (np. z
marmurów, łupków talkowych itp.) lub ze
złoż aluwialnych. Często miejsca
nagromadzenia spineli to równocześnie
złoża innych kamieni jubilerskich, na
przykład rubinów, z którymi zresztą, z
uwagi na podobieństwo barwy, bywały
niejednokrotnie w przeszłości mylone.
Przykładem mogą być choćby tzw. rubiny
ballas opisane w swoim czasie przez Marco Polo (1254-1324). Również
podobieństwo postaci bywało w
przeszłości powodem mylnego
nazewnictwa spinelu. Przykładem mogą
być spinele wydobywane z
diamentonoś [...]

Dostęp dla prenumeratorów Polskiego Jubilera Użytkownik: Hasło:

Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum). Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to: Pewność, że otrzymasz wszystkie wydania dwumiesięcznika prosto na biurko Dostęp do pełnych zasobów portalu www.polskijubiler.pl (w tym archiwum dostępne wyłącznie dla prenumeratorów) Rabat uzależniony od długości trwania prenumeraty Wszystkie dodatkowe raporty tylko dla prenumeratorów Prenumeratę możesz zamówić: Telefonicznie w naszym Biurze Obsługi Klienta pod nr 22 333 88 20 Korzystając z formularza zamówienia prenumeraty zamieszczonego na stronie www.polskijubiler.pl Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl