Wystawa biżuterii patriotycznej
Do 21 lipca w Muzeum Nadwiślańskim w Kazimierzu Dolnym można oglądać wystawę polskiej biżuterii patriotycznej. Wystawie towarzyszy udostępniona w Oddziale Muzeum Sztuki Złotniczej ekspozycja rekonstruująca wnętrze dawnego warsztatu złotniczego, który produkował biżuterię patriotyczną.
Biżuteria zazwyczaj kojarzy się z blaskiem złota, srebra, drogich kamieni, z kunsztownie wykonanymi drobnymi przedmiotami, których zadaniem od wieków jest zdobienie ciała i stroju człowieka. Były jednak takie okresy w dziejach, gdy ta podstawowa funkcja odsuwała się na dalszy plan, a biżuteria, będąc w mniejszym stopniu ozdobą, stawała się przede wszystkim środkiem manifestowania uczuć patriotycznych, zwłaszcza wtedy, kiedy ich jawne wyrażanie było niemożliwe. Nie mogąc robić tego wprost, przemawiała językiem znaków, symboli, haseł, czytelnych dla wszystkich, którym bliskie były te same idee, stając się tym samym środkiem porozumienia społecznego. Biżuteria patriotyczna nie jest zjawiskiem wyłącznie polskim. Znane są jej liczne przykłady w wielu krajach XIX-wiecznej Europy, kiedy to rodziło się poczucie narodowe jej mieszkańców. Jednak w żadnym kraju nie występowała ona na tak masową skalę i w tak długim okresie – bo niemal nieprzerwanie od schyłku XVIII w. do czasów nam współczesnych – jak w Polsce. Pojęcie patriotyzmu, w dzisiejszym rozumieniu, zaczęło kształtować się w Polsce pod koniec XVIII w. Od tego czasu wszystkie ważne wydarzenia historyczne upamiętniane były w biżuterii. A w okresie zaborów biżuteria patriotyczna była świadectwem i uczestnikiem zmagań narodu o odzyskanie niepodległości. Wykonywana była z materiałów tanich, łatwo dostępnych, jak żelazo, mosiądz, cyna, kość, drewno, rzadziej srebro. Jedynie sporadycznie zdarzały się egzemplarze jubilerskie. Posiadane prawdziwe klejnoty Polki oddawały (co było przejawem patriotyzmu) na potrzeby sprawy narodowej, a przywdziewały biżuterię, która zamiast stroić i błyszczeć – prostotą formy, surowością materiału, a przede wszystkim symboliką miała manifestować uczucia wobec ojczyzny.
