Szmaragdy – kamienie z make-upem
dr Włodzimierz Łapot Laboratorium Gemmologiczne Uniwersytet Śląski
Szmaragdy należą do najwyżej cenionych kamieni jubilerskich. W czasach faraonów wydobywano je u wybrzeży Morza Czerwonego na terenie ówczesnego Górnego Egiptu. Zapomniane, ponownie zostały odkryte w 1816 roku przez Frédérića Cailliaud, francuskiego przyrodnika i eksploratora. W czasach celtyckich i rzymskich głównym źródłem zaopatrzenia w szmaragdy było złoże Habachtal położone na terenie dzisiejszej Austrii.
Nowa era szmaragdu rozpoczęła się w XVI wieku wraz z postępami konkwisty w Ameryce Południowej. W 1545 roku hiszpańscy zdobywcy rozpoczęli eksploatację złóż Chivor, a w 1594 roku - złóż Muzo. Od tego momentu można mówić o światowej karierze kolumbijskich szmaragdów. Aktualnie około 60 proc. światowej produkcji naturalnego szmaragdu jubilerskiego pochodzi z Kolumbii. Genetycznie związane są z orogenezą alpejską i podobnie jak inne tego typu, np. szmaragdy afgańskie czy chińskie, określane są mianem szmaragdów "młodych". Różnią się pod wielu względami od szmaragdów powstałych we wcześniejszych epokach geologicznych, prekambryjskich. Dla odróżnienia określa się je mianem szmaragdów "starych" bądź typu brazylijskiego (fig. 1).
Struktura kamieni
Szmaragd jest zieloną odmianą berylu. Swoją niepowtarzalną barwę zawdzięcza obecności aktywnych barwowo jonów: Cr3+, V3+, Fe2+ i Fe3+. Zależnie od składu, ilości i konfiguracji owych chromoforów szmaragdy zaliczane są do jednego z czterech typów barwowych. Ich identyfikacji dokonuje się spektralnie. Najwyżej ceniony jest typ pierwszy, zawdzięczający barwę wyłącznej obecności jonów chromu (Cr3+) bądź w niektórych przypadkach także kombinacji jonów chromu i wanadu (Cr3+/V3+).
Takim garniturem chromoforów chlubią się na przykład najwyższej jakości szmaragdy kolumbijskie (fig. 2a). Zaliczane do typu drugiego szmaragdy sandawana (Zimbabwe) oraz szmaragdy afgańskie mogą zawierać w roli chromoforów, obok chromu i wanadu, także dwuwartościowe żelazo (fig. 2b - typ 2). Z kolei szmaragdy brazylijskie i zambijskie, reprezentujące typ trzeci, mają w swoim składzie, prócz chromu i wanadu, także pewną ilość dwu- i trójwartościowego żelaza (fig. 2b - typ 3). Najniżej cenionym jest typ czwarty, bezchromowy. Szmaragdy tego typu zawdzięczają zielonawą barwę kombinacji jonów wanadu i żelaza dwu- i trójwartościowego. Warto dodać, że ich zielona barwa skażona jest zawsze sporym udziałem tonu niebieskiego. Takie właściwości barwowe mają na przykład szmaragdy nigeryjskie. Szmaragdy z pozostałych złóż, w tym także ze złóż chińskich, są pod względem barwowym przeważnie typu drugiego lub trzeciego. Beryli, zawdzięczających zieloną barwę jonom żelaza, nie określa się mianem szmaragdów, lecz beryli zielonych.
Różnorodność szmaragdów
Szmaragdy wyróżniają się obfitością różnorakich wtrące [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
|
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
Włodzimierz Łapot
