Czeski granat
dr Włodzimierz ŁapotLaboratorium Gemmologiczne Uniwersytet Śląski
Spadkobierczynią tradycji szlifowania czeskiego granatu i produkcji z niego klejnotów jest Kooperatywa Granat ulokowana w Turnovie. Skupia kilkuset szlifierzy kamieni jubilerskich, złotników i srebrników. Jest właścicielką kopalni, w których wydobywa się czeski granat. Jednocześnie jest to aktualnie najważniejsze przedsiębiorstwo zajmujące się obróbką, oprawą i promocją czeskiego granatu.
Czeski raj
Turnov to niewielkie miasteczko, liczące ledwie kilkanaście tysięcy mieszkańców, położone w centrum Czeskiego Raju, bardzo atrakcyjnego turystycznie regionu Republiki Czeskiej. Zarówno historycznie, jak i współcześnie jest to bardzo ważny ośrodek czeskiego jubilerstwa, ale także czeskiej nauki i kultury. Pełni w Czechach rolę analogiczną do Idar-Oberstein w Niemczech. Już w XVI wieku miasto to zasłynęło ze szlifowania kamieni jubilerskich, szczególnie jaspisów i agatów wydobywanych na zboczach pobliskiego Kozakova, legendarnej góry tej części Czech. W XVIII wieku przetwarzano tu na dużą skalę także minerały wydobywane w innych regionach Czech. Wspomagano się też importem z innych krajów zarówno europejskich, jak i zamorskich. W XIX wieku nieczynna już dziś Huta Paclta rozsławiła Turnov imitacjami kamieni jubilerskich wytwarzanymi z wytapianej tutaj tzw. kompozycji szklanej.
Odkrywkowa eksploatacja złoża czeskiego granatu
Chromowy pirop
Jednak Turnov od dawna słynie przede wszystkim z produkcji biżuterii z czeskiego granatu. Już od średniowiecza jest on najbardziej znanym minerałem przetwarzanym w Turnovie. Początkowo nazywano go karbunkułem, potem Granati Bohemiki (łac.), le grenat de Bohůme (franc.), Garnet Boheme (ang.). Z czasem nazwa ta utrwaliła się i jest dziś dobrze znaną i co ważniejsze uznaną marką handlową zarówno w Europie, jak i w świecie. Określenie czeski granat oznacza krwistoczerwony granat (chromowy pirop) o dużych walorach estetycznych, który już w czasach celtyckich pozyskiwano z wielu miejsc na terenie północnych i zachodnich Czech. Najważniejsze wystąpienia czeskiego granatu lokują się w okolicy Trebenic (Ceské stredohori). Skałą macierzystą granatu jest lherzolit (skała ultramaficzna z rodziny perydotytów), której fragmenty wypełniają niezbyt rozległe diatremy, czyli wąskie, lejkowate kominy dość podobne w charakterze do południowoafrykańskich diamentonośnych kominów kimberlitowych, a powstałe w związku z trzeciorzędową eksplozywną aktywnością wulkaniczną (fig. 1). Najbardziej [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
Włodzimierz Łapot