Rzeczoznawca jubilerski – konieczność regulacji zamiast wolnoamerykanki
W Polsce każdy, kto zechce, bez obawy poniesienia jakichkolwiek konsekwencji prawnych może być rzeczoznawcą jubilerskim. Kwalifikacje osób trudniących się rzeczoznawstwem gemmologicznym nie są poddawane żadnym ocenom. Wielu rzeczoznawców nie należy do żadnej organizacji branżowej ani nie figuruje na listach żadnej z trzech organizacji w Polsce: Stowarzyszenia Rzeczoznawców Jubilerskich, Polskiego Towarzystwa Gemmologicznego czy Międzynarodowego Stowarzyszenia Bursztynników. Wiele osób na polskim rynku oferuje certyfikaty z badań i opinie dotyczące kamieni jubilerskich ze swojego „laboratorium”, które nie działa pod nadzorem naukowym czy uprawnionych zarejestrowanych rzeczoznawców, jak wskazuje to za konieczne CIBJO. Certyfikatów indywidualnych rzeczoznawców nie można zweryfikować pod kątem cech badanego obiektu, a mogą posłużyć jako wycena w sprawach sądowych, celno-skarbowych czy identyfikacyjnych dla instytucji państwowej.
Bursztyn i sprawy wagi państwowej
Z raportów Polskiego Instytutu Geologicznego wynika, że w latach 2015-2023 udaremniono w Polsce przemyt 18 510,03 kg bursztynu, a w drodze licytacji sprzedano 7751,54 kg. Przyjmując ogólną cenę 7000 zł/kg, udaremniono przemyt o wartości ok.130 mln zł. Analizę jakości ujawnionego przez służby celne surowca oraz wycenę rynkową powierza się rzeczoznawcom bursztynu, których uprawnienia nie są uregulowane prawnie i rejestrowane urzędowo – zgodnie z przytoczonym wyjaśnieniem MRiT nie ma przesłanek, by je uregulować. Dla porównania kwota 130 mln zł odpowiada rocznemu budżetowi przekazanemu w 2024 r. przez NFZ na szpitalne odziały ratunkowe (SOR)! Ministerstwo Sprawiedliwości w rozporządzeniu z 24 stycznia 2005 r. w sprawie biegłych sądowych (Dz.U. 2005 r. nr 15, poz. 133) wskazuje na konieczność udokumentowania przez kandydatów na biegłych uprawnień, wiedzy i przynależności do organizacji zawodowej (co ważne, to warunek konieczny).
Biegli skarbowi, których praca jest niezbędna w funkcjonowaniu izb celno-skarbowych (przede wszystkim przy wycenie udaremnionego przemytu), zgodnie z art. 67c § 1 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji muszą posiadać kierunkowe wykształcenie i przedstawić opinię z odpowiedniej instytucji, która uprawnienia wydaje. W jednym i drugim przypadku organizacją uprawnioną do potwierdzenia kwalifikacji rzeczoznawcy bursztynu jest w Polsce Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników, które jako jedyna organizacja kwalifikuje, szkoli i prowadzi rejestr rzeczoznawców bursztynu. Co więcej, poza granicami Polski nie ma innej organizacji, która posiada wymienione możliwości szkolenia i zrzeszania specjalistów w zakresie bursztynu. O tym, jak regulacje w tym zakresie są ważne, może świadczyć fakt, że w Polsce działania związane z bursztynem angażują kilka ministerstw.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego nadzoruje muzea i instytucje kultury, koordynuje ochronę, konserwację i promocję zbiorów, tym samym osoby zaangażowane do kolekcji bursztynu wymagają fachowego wsparcia. Ministerstwo Klimatu i Środowiska odpowiada za ochronę środowiska, geologię i gospodarowanie zasobami naturalnymi, podejmuje decyzje o wydobyciu złóż bursztynu i bada jego właściwości. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego może dostosować programy studiów, by kształcić rzeczoznawców bursztynu w zakresie geologii, chemii, archeologii i historii sztuki. Na świecie specjaliści zajmujący się bursztynem to w dalszym ciągu rzadkość.
Badacze reprezentujący nauki przyrodnicze – paleontolodzy czy geolodzy – to największa grupa wśród naukowców. Zdecydowanie najmniej znawców bursztynu mamy w dziedzinie historii sztuki oraz konserwacji. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wspiera promocję polskich produktów i dziedzictwa kulturowego za granicą, m.in. wykorzystując skojarzenie Polski z bursztynem bałtyckim i wytwórczością polskich bursztynników.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii dba o konkurencyjność gospodarki, współpracę międzynarodową, miary, probiernictwo i własność przemysłową, w jego gestii jest prowadzenie rejestrów zawodów regulowanych (rzeczoznawców). Z kolei Ministerstwo Sportu i Turystyki realizuje zadania związane z rozwojem i promocją polskiej turystyki, w tym szlaków bursztynowych. Kancelaria Prezydenta RP i Kancelaria Premiera regularnie nabywają bursztynowe podarunki dyplomatyczne, które nie podlegają weryfikacji rzeczoznawców.
Efekt działań rzeczoznawcy bursztynu, który orzeka o tym, czy dana kopalina to bursztyn, i określa jej wartość, stanowi część zadań wykonywanych i nadzorowanych przez wiele ministerstw polskiego rządu i dotyczy wielu obszarów współpracy zagranicznej. Ocena uprawnionego (lub, jak dziś bywa, nieuprawnionego) rzeczoznawcy może wpłynąć na przebieg śledztwa, rozprawy sądowej, wycenę przemyconego i następnie licytowanego na aukcjach prowadzonych przez podmioty administracji państwowej bursztynu. Tymczasem żadna uczelnia w Polsce kompleksowo nie szkoli interdyscyplinarnie specjalistów w tym zakresie, a to oznacza, że stworzyliśmy doskonałe warunki do wolnoamerykanki. I musimy liczyć się z jej konsekwencjami.
Świat nie znosi próżni
Jedynym dokumentem, który reguluje działalność laboratoriów gemmologicznych, akceptowanym w większości krajów, jest Blue Book organizacji CIBJO „The Gem [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
|
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
Aleksandra Harasiuk. Prowadzi działalność konsultingową – przygotowuje kompleksowe rozwiązania z zakresu obsługi klienta i eksportu, sprzedaży, komunikacji, technologii. Fanka neurobiologii i socjologii, kultury biznesowej i handlowej. Współzałożycielka stowarzyszenia „Hevelius” oraz projektu „Jewellery GDN”.
