Opal szlachetny
dr Włodzimierz ŁapotLaboratorium Gemmologiczne
Uniwersytet Śląski
Opal jest najatrakcyjniejszą wizualnie formą naturalnego występowania krzemionki, czyli dwutlenku krzemu (SiO2). Powstaje przez stopniowe twardnienie żelu krzemionkowego odłożonego w porach i pustkach skalnych (fig. 1).
Powodem twardnienia jest utrata zawartej w nim wody. Przyczyn twardnienia upatruje się w zmianach przyrodniczych środowiska występowania żelowej krzemionki, na przykład w zmianie warunków klimatycznych.
Woda w opalu
Mimo to opale zawierają zwykle jeszcze sporo wody (od kilku do kilkunastu procent objętości). Woda lokuje się w drobnych przestrzeniach (micellach) pomiędzy krzemionkowymi granulkami, czyli mikrosferami (lepisferami). Owe granulki powstają przez spontaniczne łączenie się cząsteczek krzemionki. Zachodzi ono w trakcie odwadniania się żelu krzemionkowego. Granulki krzemionki są nikłej wielkości. Jeśli ich średnica zawiera się w przedziale 150-320 nm i są one jednolite pod względem wielkości oraz formują regularne warstwy i szeregi, to ich skupiska atrakcyjnie opalizują (ramka). Opale opalizujące nazywa się szlachetnymi (fig. 2). Opale pospolite nie opalizują, gdyż tworzące je krzemionkowe granulki są nieodpowiedniej bądź niejednolitej wielkości albo tworzą chaotyczne skupiska.
Kolorystyka opalu
Opal szlachetny jest jednym z tych niewielu minerałów, które w jednym okazie mogą prezentować całe spektrum barw, zwykle w postaci mniej lub bardziej regularnych plam (fig. 3). Barwa każdej z plam zależy od orientacji względem źródła padającego światła – poruszenie źródła światła lub kamienia powoduje ożywienie się owych plam. Warto podkreślić, że barwy opalu szlachetnego reprezentują barwy monochromatyczne, czyli spektralnie czyste. Właściwość ta jest charakterystyczną dla barw powstających w wyniku dyfrakcji i interferencji światła białego na bardzo drobnych strukturach o bardzo dobrym uporządkowaniu. Struktura opalu szlachetnego została ujawniona mikroskopem elektronowym już blisko pół wieku temu (ramka). Okazało się, że jest to nadzwyczaj regularne nagromadzenie ultradrobnych granulek krz [...]
Udostępniono 30% tekstu, dostęp do pełnej treści artykułu tylko dla prenumeratorów.
|
Wszyscy prenumeratorzy dwumiesięcznika w ramach prenumeraty otrzymują login i hasło umożliwiające korzystanie z pełnych zasobów portalu (w tym archiwum).
Prenumerata POLSKIEGO JUBILERA to:
Prenumeratę możesz zamówić:
Jeśli jesteś prenumeratorem a nie znasz swoich danych dostępu do artykułów Polskiego Jubilera skontaktuj się z nami, bok@pws-promedia.pl
|
Włodzimierz Łapot
